“ครูได้ใจเด็ก ต้องปฏิรูปความสัมพันธ์กับนักเรียน เปลี่ยนการสอนเป็นการแบ่งปันแลกเปลี่ยนเรียนรู้ต่อกันลดความเหลื่อมล้ำในชั้นเรียน ไม่เลือกปฏิบัติ ควบคุมอารมณ์ และเป็นแบบอย่างทำให้เด็กรู้สึกถึงความเป็นเจ้าของสิ่งประดิษฐ์ทางปัญญา”
โครงการ “ครูสอนดี” จัดขึ้นเพื่อคืนครูดีให้นักเรียน จำนวน 120,000 คน ภายในปี พ.ศ. 2554 เพื่อให้เกิดต้นแบบการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในพื้นที่ ด้วยการให้จังหวัดเป็นผู้คัดเลือกครูตัวแทน กระตุ้นให้เกิดการสร้างชุดกระบวนการเรียนรู้ ไปพร้อมๆ กับการสร้างความตระหนักและปรับเปลี่ยนค่านิยม “ครูเพื่อศิษย์”
สำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.) ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีบทบาทในการคัดเลือกครูสอนดี เพื่อเป็นของขวัญให้กับเด็กและเยาวชน และเป็นการยกย่องเชิดชูครูที่สอนดีให้เป็นตัวอย่างที่ดีให้กับสังคมไทยจึงทำการสำรวจ “ครูแบบไหน ได้ใจเด็ก” ร่วมกับศูนย์วิจัยความสุขชุมชน มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ
ดร.นพดล กรรณิกา ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยความสุขชุมชน มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ เปิดเผยถึงผลการสำรวจครั้งนี้ในหัวข้อเรื่อง “ครูแบบไหน ได้ใจเด็ก” โดยสุ่มตัวอย่างจากเด็กและเยาวชนที่มีอายุ 7-20 ปี ในเขตกรุงเทพมหานคร และจังหวัดหัวเมืองใหญ่ ประกอบด้วย เชียงใหม่ ขอนแก่น ชลบุรี และสงขลา รวมทั้งสิ้น 3,284 ตัวอย่าง พบว่า
โดยภาพรวมคุณลักษณะของคุณครูที่พึงประสงค์ในประสบการณ์ของเด็กนักเรียนที่ถูกศึกษาครั้งนี้อยู่ในค่าเฉลี่ยที่สูงระหว่าง 7 — 8 กว่าๆ ในทุกตัวชี้วัดเมื่อค่าคะแนนเต็ม 10 คะแนน ได้แก่ ความรู้ความสามารถ การพัฒนาหาความรู้เพิ่มเติม การประพฤติเป็นตัวอย่างที่ดี ดูแลเอาใจใส่เด็ก ความสามารถในการถ่ายทอด พูดจาดี และการควบคุมอารมณ์ อย่างไรก็ตาม เมื่อจำแนกเด็กนักเรียนที่รู้สึกว่าตนเองเป็นคนร่ำรวย และเด็กที่รู้สึกว่าตนเองมีฐานะปานกลางจนถึงยากจน พบประเด็นที่น่าเป็นห่วงคือ เด็กที่รู้สึกว่าตนเองมีฐานะปานกลางจนถึงยากจน เป็นกลุ่มที่รู้สึกว่าได้พบคุณลักษณะของคุณครูที่พึงประสงค์ “ด้อยกว่า” ในทุกตัวชี้วัด เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มเด็กนักเรียนที่รู้สึกว่าตนเองเป็นคนร่ำรวย
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่อง “อารมณ์ดี ไม่โมโหง่าย” ในกลุ่มเด็กที่คิดว่าตนเองร่ำรวยมีค่าเฉลี่ยได้พบครูที่พูดจาดีไม่โมโหง่ายมีค่าเฉลี่ยสูงถึง 7.98 คะแนน แต่ในกลุ่มเด็กฐานะปานกลางและยากจน พบค่าเฉลี่ยที่ต่ำกว่าคือ 7.37 เท่านั้น
เช่นเดียวกับ คุณครูที่พูดจาดี ไพเราะ ผลสำรวจพบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างกลุ่มเด็กที่คิดว่าร่ำรวย กับกลุ่มเด็กที่คิดว่ามีฐานะยากจนกว่า โดยพบว่า เด็กที่คิดว่าร่ำรวยพบคุณครูที่พูดจาดี ไพเราะมีค่าเฉลี่ยสูงถึง 8.22 แต่ในกลุ่มเด็กที่ยากจนกว่ามีค่าเฉลี่ยของการพบครูที่พูดจาดี ไพเราะอยู่ที่ 7.80 คะแนน เท่านั้น
อย่างไรก็ตาม กลุ่มนักเรียนที่ถูกศึกษาครั้งนี้ระบุวิชาที่เคยพบเจอครูสอนดีมากที่สุดและรองๆ ลงไป 5 อันดับแรก ได้แก่ ร้อยละ 25.8 ระบุเป็นคุณครูสอนคณิตศาสตร์ อันดับสองได้แก่ ร้อยละ 19.5 ระบุคุณครูสอนภาษาไทย อันดับที่สามได้แก่ ร้อยละ 12.4 ระบุคุณครูสอนวิทยาศาสตร์ อันดับที่สี่ได้แก่ ร้อยละ 9.9 ระบุคุณครูสอนภาษาอังกฤษ และร้อยละ 8.2 ระบุคุณครูสอนสังคมศาสตร์ ตามลำดับ
ที่น่าพิจารณาคือ เด็กบางส่วนก็มีประสบการณ์ในการพบกับครูที่สอนไม่ดี โดยเฉพาะครูที่มีลักษณะดุ อารมณ์ฉุนเฉียว โมโหง่าย ไม่รู้จักควบคุมอารมณ์ และครูที่ไม่เป็นตัวอย่างที่ดีแก่เด็ก เช่น ดื่มเหล้า สูบบุหรี่ เล่นการพนัน โดยเด็กให้ความสำคัญกับ 2 ประเด็นนี้มากกว่าการที่ครูสอนไม่เก่ง อธิบายไม่รู้เรื่อง หรือเป็นคนไม่เก่ง ไม่มีความรู้ เสียอีก
ผอ.ศูนย์วิจัยความสุขชุมชน กล่าวว่า ครูได้ใจเด็กคือ ครูที่สอนดีไม่โกรธง่าย ไม่เลือกปฏิบัติจะทำให้เด็กมีความสุขในการเรียนและมีงานวิจัยต่างประเทศหลายชิ้นได้เสนอแนะว่า คุณครูที่ได้ใจเด็กมักจะเป็นคุณครูที่ไม่เลือกปฏิบัติ และพยายามลดความเลื่อมล้ำในชั้นเรียน ไม่ว่าเป็นเรื่องของฐานะทางเศรษฐกิจ เชื้อชาติ สีผิว เพศ และชาติพันธุ์ แต่อุปสรรคสำคัญของการเรียนรู้และความสามารถทางสติปัญญาของเด็กนักเรียนคือ “ความกลัว” ถ้ายิ่งเด็กรู้สึกคุณครูเป็นคน “ดุ” และชอบข่มขู่ทำให้เด็กหวาดกลัว จะยิ่งทำให้เด็กไม่อยากเข้าเรียน ทำให้เด็กรู้สึกเบื่อ และส่งผลกระทบต่อการเรียนของเด็ก ทางออกคือ การปฏิรูปความสัมพันธ์กับเด็ก เปลี่ยนการสอนมาเป็นการแบ่งปันเรียนรู้ร่วมกัน ลดความเลื่อมล้ำในชั้นเรียน เคารพอัตลักษณ์ของเด็ก และทำให้เด็กรู้สึกอยากเป็นเจ้าของสิ่งประดิษฐ์ทางปัญญาของพวกเขา
โปรดพิจารณารายละเอียดดังตารางต่อไปนี้
คุณลักษณะ ค่าเฉลี่ย
1. ครูเก่ง มีความรู้ ความสามารถ 8.38
2. ครูมีการพัฒนา ศึกษาค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมอยู่เสมอๆ 8.20
3. ครูมีความประพฤติดี เป็นตัวอย่างที่ดีแก่เด็ก 8.16
4. ครูดูแลเอาใจใส่เด็ก 8.06
5. ครูสอนเข้าใจ สามารถอธิบาย ถ่ายทอดความรู้ได้ดี 8.03
6. ครูมีส่วนร่วมพัฒนาสถานศึกษา ชุมชน และสังคม 7.87
7. ครูพูดจาดี ไพเราะ 7.84
8. ครูอารมณ์ดี ไม่โมโหง่าย 7.43
9. ความพึงพอใจต่อครูโดยภาพรวม 8.34
ตารางที่ 2 ค่าเฉลี่ยคุณลักษณะในด้านต่างๆ ของครูที่สอนในปัจจุบัน (เมื่อคะแนนเต็ม 10 คะแนน) เปรียบเทียบ
ระหว่าง เด็กที่คิดว่าตนเองร่ำรวย กับเด็กที่คิดว่าตนเองมีฐานะปานกลางถึงยากจน
คุณลักษณะ เด็กร่ำรวยค่าเฉลี่ย ฐานะปานกลางถึงยากจน นัยสำคัญทางสถิติ
ค่าเฉลี่ย ของความแตกต่าง
1. ครูเก่ง มีความรู้ ความสามารถ 8.7 8.4 มีนัยสำคัญ
2. ครูสอนเข้าใจ สามารถอธิบาย ถ่ายทอดความรู้ได้ดี 8.5 8 มีนัยสำคัญ
3. ครูพูดจาดี ไพเราะ 8.2 7.8 มีนัยสำคัญ
4. อารมณ์ดี ไม่โมโหง่าย 8 7.4 มีนัยสำคัญ
5. ครูมีความประพฤติดี เป็นตัวอย่างที่ดีแก่เด็ก 8.5 8.1 มีนัยสำคัญ
6. ครูดูแลเอาใจใส่เด็ก 8.3 8 มีนัยสำคัญ
7. ครูมีการพัฒนา ศึกษาค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติมอยู่เสมอๆ 8.4 8.2 มีนัยสำคัญ
8. ครูมีส่วนร่วมพัฒนาสถานศึกษา ชุมชน และสังคม 8.2 7.8 มีนัยสำคัญ
9. ความพึงพอใจต่อครูโดยภาพรวม 8.6 8.3 มีนัยสำคัญ
ตารางที่ 3 ค่าร้อยละของตัวอย่าง ที่ระบุวิชาที่เคยพบเจอครูสอนดีมากที่สุด (เฉพาะตัวอย่างที่เคยพบเจอครูที่สอนดี)
ลำดับที่ วิชาที่เคยพบเจอครูสอนดีมากที่สุด ร้อยละ
1 คณิตศาสตร์ 25.8
2 ภาษาไทย 19.5
3 วิทยาศาสตร์ 12.4
4 ภาษาอังกฤษ 9.9
5 สังคมศาสตร์ 8.2
6 คอมพิวเตอร์ 5.2
7 สุขศึกษา 3.9
8 บัญชี/บริหาร 2.5
9 ศิลปะ 1.7
10 ชีววิทยา 1.5
11 อื่นๆ เช่น เคมี ฟิสิกส์ ไฟฟ้า กฎหมาย โฆษณา แนะแนว 9.4
รวมทั้งสิ้น 100.0
ตารางที่ 4 ค่าร้อยละของตัวอย่าง ที่ระบุลักษณะครูสอนไม่ดีที่เคยพบเจอ (เฉพาะตัวอย่างที่ไม่เคยพบเจอครูที่สอนดีเลย)
ลำดับที่ ลักษณะครูที่สอนไม่ดี ร้อยละ
1 ดุ อารมณ์ฉุนเฉียว โมโหง่าย ไม่รู้จักควบคุมอารมณ์ 46.9
2 ไม่เป็นตัวอย่างที่ดีแก่เด็ก เช่น ดื่มเหล้า สูบบุหรี่ เล่นการพนัน 19.8
3 สอนไม่เก่ง สอนไม่เข้าใจ อธิบายไม่รู้เรื่อง 14.8
4 ไม่เก่ง ไม่มีความรู้ในเรื่องที่จะสอน 4.9
5 อื่นๆ เช่น ไม่ทุ่มเท ตั้งใจสอน, ไม่มีจิตวิทยาในการสอน,ไม่มีเวลาให้เด็ก, ไม่มีการเตรียมการสอนล่วงหน้า 13.6
รวมทั้งสิ้น 100.0
--เอแบคโพลล์--