หลังจากใช้เวลาประมาณหนึ่งสัปดาห์ในการศึกษาผลการจัดอันดับการศึกษาประเทศไทยโดย รายงานของ เวทีเศรษฐกิจโลก หรือ World Economic Forum (WEF) และข้อมูลที่ค้นพบในกระแสข่าวที่วิพากษ์วิจารณ์กันในสังคมไทยทำให้เกิดประเด็นขึ้นในความคิดว่า การศึกษาของประเทศไทยน่าจะถูกจัดอันดับรั้งท้ายของอาเซียนจริงๆ เพราะยังไม่ เจอนักวิชาการคนไทยระดมความคิดรวบรวมข้อมูลวิพากษ์วิจารณ์รายงานของ WEF อย่างจริงจังในเชิงวิธีการศึกษา (Methodology) การเก็บรวบรวมข้อมูล และการวิเคราะห์ข้อมูล และเมื่ออ่านต้นฉบับของรายงาน WEF ฉบับเต็มที่ http://www.weforum.org/reports/global-competitiveness-report-2013-2014 พบว่า มีประเด็นที่น่าพิจารณาเบื้องต้น ดังนี้
ประการแรก ประเทศไทยถูกจัดอันดับโดย WEF ได้ที่ 37 จาก 148 อันดับของโลกในตัวชี้วัดการแข่งขันโดยภาพรวม และเป็นอันดับที่ 3 ของกลุ่มประเทศในอาเซียน รองจาก สิงคโปร์ และมาเลเซีย ดูอ้างอิงต้นฉบับได้ที่ http://www3.weforum.org/docs/GCR2013-14/GCR_Rankings_2013-14.pdf แสดงให้เห็นว่าประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ดีเลยทีเดียว
ประการที่สอง รายงานด้านการศึกษา (Thailand’s Education) ของประเทศไทย 5 ตัวชี้วัดจากทั้งหมด 8 ตัวชี้วัดอยู่ในอันดับที่ค่อนข้างดีไม่ได้เลวร้ายเหมือนในข่าวที่ แพร่สะพัดออกมา โดยหมวดด้านการศึกษาอยู่ในอันดับที่ดีที่สุดคือ ด้านการฝึกอบรม ที่ถามคนตอบแบบสอบถามในประเทศไทยถึงการลงทุนด้านการฝึกอบรมบุคลากร และประเทศไทยได้อยู่ใน อันดับที่ 50 ของโลกจาก 148 อันดับทั่วโลก ยิ่งไปกว่านั้น เมื่อพิจารณารายละเอียดของแต่ละตัวชี้วัดด้านการศึกษาในกลุ่มประเทศของอาเซียน จะพบว่า การศึกษาของประเทศไทยใน รายงานการศึกษาของ WEF ก็ไม่น่าจะทำให้ประชาชนคนไทยรู้สึกแย่เท่าไหร่นัก
ผลการจัดอันดับที่มีปัญหาที่วิพากษ์วิจารณ์กันคือ การไปหยิบยกเพียงตัวชี้วัดเดียวขึ้นมาสรุปภาพรวมของการศึกษาของประเทศทั้งหมด ซึ่งไม่ถูกต้อง และข้อมูลที่ได้จากตัวชี้วัดนั้น มาจากความคิดเห็น (Opinion) ของผู้ตอบแบบสอบถามที่อ้างว่าเป็นผู้นำด้านธุรกิจ (Business Leaders) ของประเทศ แต่เมื่อไปอ่านรายละเอียดของรายงานฉบับเดียวกันของ WEF กลับระบุชัดเจนว่า คนที่แสดงความคิดเห็นเป็นเพียงกลุ่มคนที่มีศักยภาพทางธุรกิจ (Potential) ไม่ใช่ผู้นำด้านธุรกิจที่แท้จริง และคำถามที่ค้นพบในปี 2008 ถามทำนองว่า คุณคิดว่า ระบบ การศึกษาของประเทศคุณ ได้บรรลุความต้องการต่างๆ ของเศรษฐกิจที่แข่งขัน มากน้อยเพียงไร 1 คือไม่บรรลุความต้องการ และ 7 คือบรรลุความต้องการ ซึ่งการตั้งคำถามแบบนี้มีปัญหา ถกเถียงกันได้อย่างกว้างขวางเนื่องจากคนตอบคนหนึ่งอาจจะนิยามถ้อยคำต่างๆ ในข้อคำถามแตกต่างกันได้ เช่น คำว่าระบบการศึกษาของคนหนึ่งอาจแตกต่างไปจากสิ่งที่อีกคนหนึ่งคิดถึง ระบบการศึกษา และคำว่า เศรษฐกิจเชิงแข่งขันอาจถูกให้ความหมายแตกต่างกันได้เช่นกัน
ประการที่สาม ในรายงานของ WEF มีส่วนของระเบียบวิธีวิจัยที่ต้องพิจารณาสำคัญๆ ได้แก่ กลุ่มคนที่แสดงความคิดเห็นที่ WEF ระบุไว้ในหน้าที่ 6 เป็นผู้นำทางธุรกิจ (Business Leaders) แต่ในหน้า 85 ระบุว่าคนตอบแบบสอบถามเป็นเพียงกลุ่มคนที่มีศักยภาพ (Potential) และถูกสุ่มมาตอบแบบสอบถามจำนวน 86 คนจากบริษัทต่างๆ ทั่วประเทศ โดย WEF ระบุว่ากลุ่มตัวอย่างที่ตอบแบบสอบถามมีความเป็นตัวแทน (Representative) ของประชากรทั้งประเทศซึ่งในทางวิชาการถ้าทำได้เช่นนั้นก็จำเป็นต้องระบุค่าความคลาดเคลื่อน (Sampling Error) แต่ไม่ปรากฏในผลการศึกษาฉบับเต็มที่เผยแพร่
กล่าวโดยสรุป รายงานของ WEF ที่จัดอันดับประเทศไทยในกลุ่ม 148 อันดับทั่วโลกครั้งนี้ ทำให้เกิดข้อเสนอแนะ ดังนี้
1) ผู้ใหญ่ในสังคม นักวิชาการ สื่อมวลชน และประชาชนทั่วไป น่าจะศึกษาข้อมูลจากรายงานต้นฉบับก่อนนำข้อมูลผลการศึกษาใดๆ มาวิพากษ์วิจารณ์เพื่อลดความคลาด เคลื่อนในการสื่อสารและลดความสับสนในหมู่ประชาชน
2) หน่วยงานที่ทำวิจัยเป็นเครือข่ายของ WEF ในประเทศไทยควรมีตัวแทนออกมาให้ข้อมูลความเป็นจริงที่เกี่ยวข้องแทนการปล่อยให้ผู้อื่นที่ไม่ทราบความเป็นจริงของ การศึกษามาแสดงความคิดเห็นอย่างกว้างขวาง
3) WEF น่าจะพิจารณาปรับปรุงระเบียบวิธีวิจัยและหลีกเลี่ยงการเขียนผลการศึกษาที่เกิดขอบเขตของข้อมูลที่ค้นพบโดยหลีกเลี่ยงการใช้ถ้อยคำที่นำไปสู่การสื่อสารสร้าง ภาพลบต่อประเทศไทยเพราะ WEF ระบุไว้ในหน้า 35 ที่อาจถูกแปลได้ว่า สำหรับประเทศไทย การลงทะเบียนเรียน (Enrollment) และคุณภาพของอุดมศึกษาอยู่ในระดับที่ต่ำผิดปกติ แต่ในความเป็นจริงแล้ว ผลการศึกษาในหน้า 365 ระบุไว้ว่าประเทศไทยถูกจัดอันดับค่อนข้างดีเลยทีเดียวได้อันดับที่ 55 จาก 148 อันดับของโลกและอยู่ในอันดับที่ 2 ของอาเซียน ส่วน เรื่องของคุณภาพระบบการศึกษาก็มาจากความคิดเห็นของคนตอบแบบสอบถามเพียง 86 คน ดังนั้น ข้อเสนอแนะสำหรับการศึกษาในอนาคตน่าจะพิจารณาคุณภาพการศึกษาของประเทศต่างๆ จากความเป็นจริงแหล่งอื่นๆ มากกว่าเพียงความรู้สึกความคิดเห็นเพียงอย่างเดียว เช่น เด็กนักเรียนไทยที่ชนะเหรียญทองโอลิมปิกทางวิชาการด้านต่างๆ และจำนวนนักศึกษาไทยในต่างประเทศ ที่มีความสามารถศึกษาในมหาวิทยาลัยชั้นนำของโลกอันเป็นผลมาจากระบบการศึกษาในท้องถิ่นของประเทศไทย
ตัวชี้วัด อันดับของแต่ละประเทศใน 148 อันดับทั่วโลก (อันดับของอาเซียน)
Brunei Cambodia Indonesia Laos Malaysia Myanmar Philippines Singapore Thailand Vietnam
การเข้าเรียนอุดมศึกษา* 94(7) 104(10) 87(5) 100(8) 62(3) 103(9) 81(4) 20(1) 55(2) 89(6) คุณภาพระบบการศึกษา** 32(3) 76(7) 36(4) 57(6) 19(2) 125(10) 40(5) 3(1) 78(8) 95(9) คุณภาพการศึกษาด้านวิทย์ฯ และคณิตฯ** 29(3) 102(9) 35(4) 90(7) 27(2) 134(10) 96(8) 1(1) 80(5) 85(6) คุณภาพการบริหารจัดการ** 52(4) 108(8) 58(6) 82(7) 35(2) 141(10) 39(3) 6(1) 53(5) 125(9) การเข้าถึงการใช้อินเตอร์เนตในโรงเรียน** 32(2) 89(9) 50(5) 87(8) 36(3) 139(10) 74(7) 4(1) 65(6) 41(4) การมีอยู่ของการบริการด้านฝึกอบรมและการวิจัย** 87(6) 90(8) 48(3) 88(7) 20(2) 140(10) 51(4) 14(1) 64(5) 125(9) ขอบเขตการฝึกอบรมบุคลากร** 26(4) 66(8) 25(3) 55(7) 11(2) 146(10) 27(5) 6(1) 50(6) 98(9) *ข้อมูลจาก UNESCO, World Bank, National Sources และอื่นๆ
Brunei
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ........ .......111.8 .............9
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*...................19.6 ............94
5.03 Quality of the educational system ........................ 4.4 ............32
5.04 Quality of math and science education .................... 4.8 ............29
5.05 Quality of management schools .............................4.5 ............52
5.06 Internet access in schools .............................. 5.5 ............32
5.07 Availability of research and training services ........... 3.9 ............87
5.08 Extent of staff training ................................. 4.6 ............26
Cambodia
Secondary education enrollment, gross %* ..................... 44.4 ...........125
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 14.5 ...........104
5.03 Quality of the educational system ........................ 3.6 ............76
5.04 Quality of math and science education .................... 3.5 ...........102
5.05 Quality of management schools .............................3.7 ...........108
5.06 Internet access in schools ............................... 3.8 ............89
5.07 Availability of research and training services ........... 3.9 ............90
5.08 Extent of staff training ................................. 4.0 ............66
Indonesia
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* .......... ......80.7 ............92
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*................ ..24.9 ............87
5.03 Quality of the educational system .........................4.3 ............36
5.04 Quality of math and science education .................. ..4.7 ............35
5.05 Quality of management schools .............................4.4 ............58
5.06 Internet access in schools ............................... 4.8 ............50
5.07 Availability of research and training services ........... 4.5 ............48
5.08 Extent of staff training ................................. 4.6 ............25
Laos
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ................ 45.8 ...........122
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*................ ..17.7 ...........100
5.03 Quality of the educational system ........................ 4.0 ............57
5.04 Quality of math and science education .................... 3.8 ............90
5.05 Quality of management schools .............................4.1 ............82
5.06 Internet access in schools ............................... 3.9 ............87
5.07 Availability of research and training services ........... 3.9 ............88
5.08 Extent of staff training ..................................4.2 ............55
Malaysia
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* .......... ......69.1 ...........105
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 42.3 ............62
5.03 Quality of the educational system ........................ 5.0 ............19
5.04 Quality of math and science education .................... 4.9 ............27
5.05 Quality of management schools .............................4.9 ............35
5.06 Internet access in schools ................................5.2 ............36
5.07 Availability of research and training services ........... 5.3 ............20
5.08 Extent of staff training ..................................5.1 ............11
Myanmar
Secondary education enrollment, gross %* .......... ...........54.3 ...........115
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 14.8 ...........103
5.03 Quality of the educational system ........................ 2.7 ...........125
5.04 Quality of math and science education .................... 2.7 ...........134
5.05 Quality of management schools ............................ 2.7 ...........141
5.06 Internet access in schools ............................... 2.2 ...........139
5.07 Availability of research and training services ........... 2.9 ...........140
5.08 Extent of staff training ................................. 2.6 ...........146
Philippines
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ................ 84.8 ............83
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 28.2 ............81
5.03 Quality of the educational system ........................ 4.3 ............40
5.04 Quality of math and science education .................... 3.7 ............96
5.05 Quality of management schools ............................ 4.7 ............39
5.06 Internet access in schools ................................4.2 ............74
5.07 Availability of research and training services ........... 4.4 ............51
5.08 Extent of staff training ..................................4.6 ............27
Singapore
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ........ .......107.0 ............18
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 72.0 ............20
5.03 Quality of the educational system .........................5.8 .............3
5.04 Quality of math and science education .................... 6.3 .............1
5.05 Quality of management schools .............................5.7 .............6
5.06 Internet access in schools ................................6.3 .............4
5.07 Availability of research and training services ........... 5.4 ............14
5.08 Extent of staff training ..................................5.2 .............6
Thailand
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ................ 78.2 ............94
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*.................. 46.4 ............55
5.03 Quality of the educational system .........................3.6 ............78
5.04 Quality of math and science education .................... 4.0 ............80
5.05 Quality of management schools ............................ 4.5 ............53
5.06 Internet access in schools ............................... 4.4 ............65
5.07 Availability of research and training services ........... 4.3 ............64
5.08 Extent of staff training ................................. 4.2 ............50
Vietnam
5th pillar: Higher education and training
5.01 Secondary education enrollment, gross %* ................ 77.2 ............96
5.02 Tertiary education enrollment, gross %*...................24.4 ............89
5.03 Quality of the educational system ........................ 3.4 ............95
5.04 Quality of math and science education .................... 3.9 ............85
5.05 Quality of management schools ............................ 3.3 ........ ..125
5.06 Internet access in schools ............................... 5.1 ............41
5.07 Availability of research and training services ........... 3.3 ...........125
5.08 Extent of staff training ..................................3.7 ............98
--เอแบคโพลล์--