WTO ชี้ มังกรจีนจำกัดส่งออกแร่โลหะผิดกติกาการค้าโลก

เมื่อวันที่ 26 มีนาคม 2557 คณะผู้พิจารณา (Panel) ภายใต้องค์กรระงับข้อพิพาท WTO ตัดสินว่า จีนละเมิดกฎเกณฑ์การค้าระหว่างประเทศด้วยการใช้มาตรการจำกัดการส่งออกแร่โลหะหายาก (Rare Earths) ทังสเตน (Tungsten) และ โมลิบดินัม (Molybdenum) ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตสินค้าไฮเทคและสินค้าประหยัดพลังงานหลายชนิด เช่น กังหันลม เครื่องยนต์สำหรับรถไฮบริด เครื่องมือทางการแพทย์ เป็นต้น ตามคำฟ้องของสหรัฐอเมริกา สหภาพยุโรป และญี่ปุ่น ในกรณีพิพาทการจำกัดการส่งออกแร่โลหะหายากของจีน (China Measures Related to the Exportation of Rare Earths, Tungsten and Molybdenum ) ปัจจุบันจีนเป็นประเทศผู้ผลิตแร่โลหะหายากรายใหญ่ที่สุดของโลก คิดเป็นสัดส่วนถึงร้อยละ 90 ของการผลิตทั้งหมด โดยฝ่ายประเทศผู้ฟ้องกล่าวหาว่า การใช้มาตรการจำกัดการส่งออกแร่โลหะของจีน มีวัตถุประสงค์เพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมภายในประเทศ และส่งผลให้ราคาแร่โลหะในตลาดโลกเพิ่มสูงขึ้น ทำให้บริษัทต่างชาติต้องจ่ายค่าวัตถุดิบดังกล่าวในราคาที่สูงกว่าบริษัทในประเทศจีน

ตามพันธกรณีภายใต้พิธีสารเพื่อการเข้าเป็นสมาชิก WTO ของจีน จีนมีข้อผูกพันที่จะต้องยกเลิกการเก็บภาษีส่งออกสินค้าทั้งหมด ยกเว้นสินค้าบางชนิด อย่างไรก็ดี แร่โลหะหายากไม่ได้ถูกกำหนดให้เป็นสินค้าที่ได้รับการยกเว้นจากพันธกรณีดังกล่าว ทำให้จีนไม่สามารถเก็บภาษีสินค้าแร่โลหะที่ส่งออกไปยังต่างประเทศได้ รวมทั้งไม่สามารถอ้างข้อยกเว้นทั่วไปภายใต้ความตกลง GATT 1994 ที่อนุญาตให้สมาชิก WTO ปฏิบัติขัดต่อพันธกรณี หากมาตรการดังกล่าวถูกใช้เพื่อคุ้มครองชีวิตและสุขภาพมนุษย์ โดยเสียงส่วนใหญ่ของคณะผู้พิจารณาให้เหตุผลว่า พิธีสารเพื่อการเข้าเป็นสมาชิก WTO ของจีน ไม่ได้เปิดช่องให้จีนสามารถเชื่อมโยงข้อยกเว้นทั่วไปเข้ากับพันธกรณีการยกเลิกภาษีส่งออกภายใต้พิธีสารฯ ขณะที่ผู้พิจารณาซึ่งเป็นเสียงส่วนน้อยกลับเห็นว่า โดยหลักการแล้วข้อยกเว้นทั่วไปภายใต้ความตกลง GATT 1994 สามารถนำมาใช้ได้กับพันธกรณีที่เกี่ยวกับการค้าสินค้า รวมถึงพันธกรณีภายใต้พิธีสารฯ เว้นแต่ว่าพิธีสารฯ จะกำหนดไว้อย่างชัดเจนว่าไม่ให้ใช้ข้อยกเว้นดังกล่าว

สำหรับการใช้มาตรการโควต้าเพื่อจำกัดปริมาณการส่งออกแร่โลหะหายากของจีนนั้น คณะผู้พิจารณาตัดสินว่ามาตรการดังกล่าวขัดต่อความตกลง GATT 1994 ที่ห้ามมิให้สมาชิก WTO ใช้มาตรการที่เป็นการจำกัดปริมาณการนำเข้าหรือส่งออกสินค้าที่มิใช่มาตรการทางภาษี โดยคณะผู้พิจารณาไม่เห็นด้วยกับข้อโต้แย้งของจีนว่า การกำหนดโควต้าส่งออกมีวัตถุประสงค์เพื่ออนุรักษ์แร่โลหะ ซึ่งเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่อย่างจำกัด และเห็นว่าแท้จริงแล้วมาตรการดังกล่าวมีเป้าหมาย เพื่อสนับสนุนอุตสาหกรรมภายในประเทศจีนให้มีความได้เปรียบในการเข้าถึงการใช้แร่โลหะเป็นวัตถุดิบในการผลิต

ล่าสุด เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2557 จีนได้ยื่นคำร้องเพื่อขออุทธรณ์คำตัดสินของคณะผู้พิจารณาต่อองค์กรอุทธรณ์ (Appellate Body) ของ WTO แล้ว โดยองค์กรอุทธรณ์จะใช้เวลาพิจารณาอีกประมาณ 90 วัน ก่อนที่จะมีคำตัดสินชี้ขาด ซึ่งหากถูกตัดสินว่าผิดจริง จีนก็จะต้องยกเลิกหรือปรับแก้มาตรการเพื่อให้สอดคล้องกับพันธกรณี WTO หรือทำการชดเชยให้กับประเทศผู้ฟ้อง มิเช่นนั้น ประเทศผู้ฟ้องอาจขอใช้สิทธิตอบโต้ทางการค้ากับจีนได้

ที่มา :Summary of the dispute to date.China - Measures Related to the Exportation of Rare Earths, Tungsten and Molybdenum . WTO. Available at: http://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/cases_e/ds433_e.htm. China Lodges WTO Appeal in Rare Earths Dispute . ICTSD. 1 May 2014. Available at: http://www.ictsd.org/bridgesnews/bridges/news/china-lodges-wto-appeal-in-rare-earths-dispute.

กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ เลขที่ 44/100 ถ.นนทบุรี1 ต. บางกระสอ อ. เมือง จ. นนทบุรี 11000

โทรศัพท์ (66) 2507-7444 แฟกซ์ (66) 2547-5630

แท็ก การส่งออก กังหันลม มังกร earth WTO