คณะรัฐมนตรีเห็นชอบ ตามที่สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาได้ตรวจพิจารณาแล้วและให้ดำเนินการต่อไปได้
สาระสำคัญของร่างกฎกระทรวงที่ผ่านการตรวจพิจารณาของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา มีดังนี้
1. แก้ไขชื่อร่างกฎกระทรวง เป็น “ร่างกฎกระทรวงการพิสูจน์และการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น พ.ศ. ....” โดยตัดคำว่า “กำหนดหลักเกณฑ์และเงื่อนไข” ออกตามแนวทางการร่างกฎหมาย ที่ให้หลีกเลี่ยงคำว่า “หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไข” ประกอบชื่อกฎกระทรวง
2. บทอาศัยอำนาจ
แก้ไขเพิ่มเติมบทอาศัยอำนาจโดยเพิ่มการระบุ “วรรคหนึ่ง” ของมาตรา 6 เพื่อให้เป็นไปตามแนวทางการร่างกฎหมาย ที่กำหนดให้ระบุเฉพาะวรรคของมาตรารักษาการที่กำหนดให้รัฐมนตรีมีอำนาจออกกฎกระทรวง และตัดมาตรา 9/3 (2) แห่งพระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ. 2508 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 ออก เนื่องจากเป็นมาตราที่กำหนดอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการเสนอแนะให้ความเห็นต่อรัฐมนตรีในการออกกฎกระทรวง มิใช่บทอาศัยอำนาจในการออกกฎกระทรวง
3. หลักฐานประกอบคำขอ
(1) ได้แก้ไขร่างข้อ 2 (2) โดยแยกหลักฐานทางทะเบียนราษฎรของผู้ขอที่จำเป็นต้องมี ได้แก่ ทะเบียนบ้านหรือทะเบียนประวัติที่กรมการปกครองบันทึกไว้ในกลุ่มผู้ที่มีเชื้อสายไทย และบัตรประจำตัวที่ระบุว่าผู้นั้นมีเชื้อสายไทย กับหลักฐานทางทะเบียนราษฎรอื่น ที่หากมีก็ให้ยื่นมาประกอบการพิจารณาได้ ตามที่ผู้แทนกระทรวงมหาดไทยชี้แจง
ได้ตัดกรณีที่กำหนดเป็นทางเลือกว่า “ถ้าผู้ขอเป็นผู้ที่เข้ามาอาศัยอยู่ในราชอาณาจักรไทยต้องมีทะเบียนประวัติที่กรมการปกครองบันทึกไว้ในกลุ่มผู้ที่มีเชื้อสายไทย หรือบัตรประจำตัวที่ระบุว่าผู้นั้นมีเชื้อสายไทย” ออก เนื่องจากตามบทนิยามคำว่า “คนไทยพลัดถิ่น” นั้นจะต้องเป็นผู้ที่ได้รับอพยพเข้ามาอยู่อาศัยในประเทศไทยเป็นระยะเวลาหนึ่ง จึงต้องมีเพียงกรณีที่เข้ามาอาศัยอยู่ในราชอาณาจักรไทยแล้วเท่านั้น
นอกจากนี้ ได้เพิ่มกรณีที่มีการบันทึกทะเบียนประวัติของผู้ที่ประสงค์จะขอรับการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นไว้ในกลุ่มอื่นที่มิใช่กลุ่มผู้ที่มีเชื้อสายไทย หากผู้นั้นเห็นว่าเป็นการบันทึกโดยผิดหลง ให้ผู้นั้นยื่นคำร้องขอแก้ไขให้ถูกต้องตามกฎหมายว่าด้วยการทะเบียนราษฎรก่อนมายื่นคำขอตามกฎกระทรวงนี้ ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้ที่ประสงค์จะขอรับการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นทราบว่าสามารถขอแก้ไขทะเบียนประวัติให้ถูกต้องได้ตามกฎหมายว่าด้วยการทะเบียนราษฎร ซึ่งผู้แทนกระทรวงมหาดไทยชี้แจงว่ามีขั้นตอนดำเนินการอยู่ตามกฎหมายดังกล่าว
(2) ได้แก้ไขร่างข้อ 2 (3) หลักฐานแสดงผังเครือญาติ โดยเพิ่มกรณีที่ให้บุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทยจำนวนสองคนรับรองผังเครือญาติได้ เพื่อแก้ไขปัญหากรณีที่ญาติเสียชีวิตแล้วทำให้ไม่มีผู้รับรอง
(3) ได้แก้ไขร่างข้อ 2 (5) ที่กำหนดว่า “ผู้ขอต้องมีหลักฐานแสดงซึ่งน่าเชื่อได้ว่าไม่มีสัญชาติของประเทศอื่น” เป็น “หนังสือรับรองว่าตนเองมิได้ถือสัญชาติของประเทศอื่น โดยมีบุคคลที่น่าเชื่อถือซึ่งมีสัญชาติไทยจำนวนสองคนรับรอง” ทั้งนี้ เนื่องจากตามบทนิยามคำว่า “คนไทยพลัดถิ่น” นั้น ต้องเป็นผู้ที่ปัจจุบันมิได้ถือสัญชาติของประเทศอื่น ดังนั้น ในขณะที่ยื่นคำขอย่อมต้องไม่ได้ถือสัญชาติของประเทศอื่นอยู่ ทั้งนี้ เพื่อความชัดเจน
4. ขั้นตอนการดำเนินการ
(1) ได้แก้ไขขั้นตอนการดำเนินการของพนักงานเจ้าหน้าที่ตามร่างข้อ 6 และร่างข้อ 7 ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยแยกกรณีที่คำขอและหลักฐานประกอบคำขอถูกต้อง ครบถ้วน และเพียงพอต่อการพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่น ให้ดำเนินการตามร่างข้อ 7 ต่อไป และกรณีที่คำขอหรือหลักฐานประกอบคำขอไม่เพียงพอต่อการพิสูจน์ความเป็นคนไทยพลัดถิ่น อาจสอบสวนพยานบุคคลที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม ซึ่งกรณีหลังต้องมีหนังสือแจ้งให้ผู้ขอทราบภายในสิบห้าวันนับแต่วันที่ได้รับคำขอ โดยกำหนดให้ดำเนินการแก้ไขหรือส่งหลักฐานเพิ่มเติมหรือให้พยานบุคคลมาให้ถ้อยคำภายในสามสิบวันนับแต่วันที่ได้รับหนังสือแจ้ง
สำหรับกรณีการออกใบรับนั้น เห็นว่ายื่นคำขอพร้อมด้วยหลักฐานประกอบคำขอตามที่กำหนดในร่างข้อ 2 ครบถ้วนแล้ว ก็สามารถออกใบรับให้แก่ผู้ขอไว้เป็นหลักฐานได้
(2) ได้แก้ไขขั้นตอนการดำเนินการตามร่างข้อ 9 และร่างข้อ 10 ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยเพิ่มการกำหนดระยะเวลาการจัดทำและรับรองรายงานการประชุมต้องไม่เกินสามสิบวันนับแต่วันที่คณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นมีมติ
5. แบบคำขอ ใบรับ และหนังสือรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น ได้แก้ไขให้เป็นไปตามที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยประกาศกำหนด ทั้งนี้ เนื่องจากพระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ. 2508 มิได้บัญญัติให้ต้องกำหนดในกฎกระทรวง ดังนั้น เพื่อความสะดวกในการบังคับใช้ สามารถกำหนดให้รัฐมนตรีประกาศกำหนดได้ สำหรับประกาศเรื่องแบบคำขอ ใบรับ และหนังสือรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น นั้น เห็นควรประกาศในวันเดียวกับวันที่กฎกระทรวงนี้มีผลใช้บังคับ
นอกจากนี้ ได้แก้ไขเพิ่มเติมถ้อยคำในบันทึกหลักการและเหตุผลประกอบร่างกฎกระทรวงฯ และร่างกฎกระทรวงฯ ให้ถูกต้องและเหมาะสมยิ่งขึ้น
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี นางสาวยิ่งลักษณ์ ชินวัตร (นายกรัฐมนตรี) วันที่ 17 กรกฎาคม 2555--จบ--