คณะรัฐมนตรีเห็นชอบคู่มือตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย และแจ้งเวียนให้ส่วนราชการและหน่วยงานของรัฐทราบและถือปฏิบัติโดยเคร่งครัด
สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาเสนอว่า ได้จัดทำคู่มือตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2546 ที่อนุมัติในหลักการของหลักเกณฑ์การตรวจสอบความจำเป็นและแบบคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมาย ตามที่คณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศเสนอเสร็จแล้ว โดยในคู่มือนี้สำนักงานฯ จะแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของกฎหมายต่อการบริหารราชการแผ่นดิน เหตุผลที่ต้องตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย แนวทางการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย และได้จัดทำตัวอย่างคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายไว้ในคู่มือเล่มนี้
คู่มือตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายจะประกอบด้วยสาระสำคัญสรุปได้ดังนี้
1. ความสำคัญของกฎหมายต่อการบริหารราชการแผ่นดิน โดยระบุให้เห็นถึงกฎหมายเป็นกลไกที่สำคัญต่อการบริหารราชการแผ่นดิน กฎหมายกับความสำเร็จในการดำเนินงานตามนโยบายของรัฐบาล และกฎหมายกับความต้องการของประชาชน
2. เหตุผลที่ต้องตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย โดยหน่วยงานจะต้องพิเคราะห์ในเรื่องดังต่อไปนี้ก่อนการจัดทำร่างกฎหมาย คือ 2.1 วัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจคืออะไร 2.2 ใครควรเป็นผู้ทำภารกิจนั้น 2.3 การตรากฎหมายนั้นจะทำให้ภารกิจนั้นสำเร็จหรือไม่ 2.4 ความซ้ำซ้อนกับกฎหมายอื่น ฯลฯ
3. การดำเนินการของหน่วยงานของรัฐในการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย เมื่อหน่วยงานที่จะเสนอร่างกฎหมายได้ตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายตามข้อ 2 แล้ว และเห็นว่าจำเป็นจะต้องตรากฎหมายขึ้นหน่วยงานนั้นจะต้องจัดทำคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายพร้อมกับร่างกฎหมาย เพื่อประกอบการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี
4. แนวทางการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย โดยมีแนวทางการตรวจสอบสรุปได้ดังนี้
4.1 การตรวจสอบวัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจ 4.2 การกำหนดตัวผู้รับผิดชอบภารกิจนั้น 4.3 ความจำเป็นในการตรากฎหมาย 4.4 การจำกัดสิทธิเสรีภาพของบุคคลและความคุ้มค่า ฯลฯ
5. การจัดทำคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมาย อย่างน้อยต้องประกอบด้วยรายละเอียดซึ่งได้แก่ ชื่อร่างกฎหมาย ชื่อหน่วยงานผู้เสนอ ความเป็นมา วัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจ ฯลฯ โดยสำนักงานฯ ได้จัดทำตัวอย่างคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายไว้ในภาคผนวก 2 ด้วยแล้ว
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 23 พฤศจิกายน 2547--จบ--
สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาเสนอว่า ได้จัดทำคู่มือตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2546 ที่อนุมัติในหลักการของหลักเกณฑ์การตรวจสอบความจำเป็นและแบบคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมาย ตามที่คณะกรรมการปรับปรุงกฎหมายเพื่อการพัฒนาประเทศเสนอเสร็จแล้ว โดยในคู่มือนี้สำนักงานฯ จะแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของกฎหมายต่อการบริหารราชการแผ่นดิน เหตุผลที่ต้องตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย แนวทางการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย และได้จัดทำตัวอย่างคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายไว้ในคู่มือเล่มนี้
คู่มือตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายจะประกอบด้วยสาระสำคัญสรุปได้ดังนี้
1. ความสำคัญของกฎหมายต่อการบริหารราชการแผ่นดิน โดยระบุให้เห็นถึงกฎหมายเป็นกลไกที่สำคัญต่อการบริหารราชการแผ่นดิน กฎหมายกับความสำเร็จในการดำเนินงานตามนโยบายของรัฐบาล และกฎหมายกับความต้องการของประชาชน
2. เหตุผลที่ต้องตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย โดยหน่วยงานจะต้องพิเคราะห์ในเรื่องดังต่อไปนี้ก่อนการจัดทำร่างกฎหมาย คือ 2.1 วัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจคืออะไร 2.2 ใครควรเป็นผู้ทำภารกิจนั้น 2.3 การตรากฎหมายนั้นจะทำให้ภารกิจนั้นสำเร็จหรือไม่ 2.4 ความซ้ำซ้อนกับกฎหมายอื่น ฯลฯ
3. การดำเนินการของหน่วยงานของรัฐในการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย เมื่อหน่วยงานที่จะเสนอร่างกฎหมายได้ตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมายตามข้อ 2 แล้ว และเห็นว่าจำเป็นจะต้องตรากฎหมายขึ้นหน่วยงานนั้นจะต้องจัดทำคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายพร้อมกับร่างกฎหมาย เพื่อประกอบการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี
4. แนวทางการตรวจสอบความจำเป็นในการตรากฎหมาย โดยมีแนวทางการตรวจสอบสรุปได้ดังนี้
4.1 การตรวจสอบวัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจ 4.2 การกำหนดตัวผู้รับผิดชอบภารกิจนั้น 4.3 ความจำเป็นในการตรากฎหมาย 4.4 การจำกัดสิทธิเสรีภาพของบุคคลและความคุ้มค่า ฯลฯ
5. การจัดทำคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมาย อย่างน้อยต้องประกอบด้วยรายละเอียดซึ่งได้แก่ ชื่อร่างกฎหมาย ชื่อหน่วยงานผู้เสนอ ความเป็นมา วัตถุประสงค์และเป้าหมายของภารกิจ ฯลฯ โดยสำนักงานฯ ได้จัดทำตัวอย่างคำชี้แจงความจำเป็นในการตรากฎหมายไว้ในภาคผนวก 2 ด้วยแล้ว
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 23 พฤศจิกายน 2547--จบ--