คณะรัฐมนตรีรับทราบรายงานภาพรวมการกำกับดูแลสาขาการขนส่งในปัจจุบันและเห็นชอบในหลักการของการปรับโครงสร้างสาขาขนส่งในอนาคตและแนวทางการนำแผนไปสู่การปฏิบัติตามที่กระทรวงคมนาคมเสนอ
กระทรวงคมนาคมรายงานว่าภาพรวมของการกำกับดูแลสาขาการขนส่งในปัจจุบันมี 2 ลักษณะ ดังนี้
1. การกำกับดูแลด้านความปลอดภัย (Safety Regulator) ครอบคลุมถึงโครงสร้างพื้นฐานการขนส่งยานพาหนะและสถานีขนส่ง โดยมีองค์กรกำกับดูแลได้แก่ กรมการขนส่งทางบก กรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชยนาวี กรมการขนส่งทางอากาศ กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท มีอำนาจในการกำกับดูแลให้เป็นไปตามกฎหมายที่ได้บัญญัติไว้
2. การกำกับดูแลด้านเศรษฐกิจ (Economic Regulator) ครอบคลุมถึงการพิจารณาอนุญาตการประกอบกิจการ การกำหนดมาตรฐานของผู้ประกอบการ การติดตามตรวจสอบการประกอบกิจการ การกำหนดโครงสร้างอัตราค่าธรรมเนียมและค่าบริการ ซึ่งดำเนินการในรูปแบบของคณะกรรมการ รวมทั้งยังมีกลไกการพิจารณาตามประกาศคณะ ปฎิวัติ ฉบับที่ 58 ด้วย
ทั้งนี้หากจะดำเนินการแปรรูปรัฐวิสาหกิจในสังกัดกระทรวงคมนาคม โครงสร้างองค์กรกำกับดูแลที่มีอยู่ในปัจจุบันสามารถใช้เป็นกลไกคุ้มครองประชาชนและผู้ให้บริการขนส่งได้โดยไม่ต้องมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลใหม่เพิ่มขึ้นอีก อย่างไรก็ตามในอนาคตการขนส่งระบบรางจะมีบทบาทเพิ่มขึ้นและมีความจำเป็นในการกำกับดูแล กิจการขนส่งมวลชนและกิจการรถไฟ เพื่อเปิดโอกาสให้แยกกิจกรรมโครงสร้างพื้นฐาน (เช่น การก่อสร้างราง) ออกจากกิจกรรมการเดินรถ
การปรับโครงสร้างสาขาขนส่งในอนาคต
1. การพัฒนาระบบคมนาคมขนส่งต้องคำนึงถึงความสอดคล้องประสานกันทั้งด้านการขนส่ง การจราจร การพัฒนาเมือง การใช้ประโยชน์ที่ดิน (Land Use) ความปลอดภัยในการเดินทาง การอนุรักษ์พลังงานและสิ่งแวดล้อม รวมถึงการเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ดังนั้น โครงสร้างของสาขาการขนส่ง (Transport Sector) ของประเทศ จำเป็นต้องมีการปรับปรุงเพื่อให้เกิดกลไกในการบริหารจัดการที่จะเกิดประสิทธิ-ภาพสูงสุด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การแบ่งแยกองค์กรในเชิงนโยบาย องค์กรกำกับดูแลและองค์กรในการประกอบ กิจการออกจากกันให้ชัดเจน ซึ่งการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ ควรเป็นการตัดสินใจในเชิงนโยบายที่จะต้องอยู่ในที่แห่งเดียวและปัจจุบันอยู่ในรูปของคณะกรรมการที่มีการกระจายกันตามกฏหมายต่างๆ ตามรูปแบบ (Mode) ของการขนส่ง ทั้งนี้ให้มารวมกันเป็น “คณะกรรมการนโยบายการขนส่งและจราจรแห่งชาติ” จะเป็นส่วนสำคัญในการผลักดันให้เกิดการดำเนินการในเชิงบูรณาการ
2. ด้านการกำกับดูแลสาขาการขนส่ง องค์กรกำกับดูแลทั้งในด้านความปลอดภัยและด้านเศรษฐกิจยังจำเป็นต้องมีการแบ่งเป็นรายรูปแบบ เนื่องจากความแตกต่างกันของสภาพ (nature) ของการปฏิบัติการของแต่ละรูปแบบซึ่งต้องอาศัยความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ทั้งนี้ การกำกับดูแลด้านเศรษฐกิจในอนาคต ควรแบ่งออกเป็นการกำกับดูแลด้านการขนส่งทางบก ทางน้ำ ทางอากาศ และการขนส่งมวลชน
ทั้งนี้เมื่อมีการแบ่งแยกองค์กรในเชิงนโยบายและองค์กรด้านการกำกับดูแลออกจากกันอย่างชัดเจนแล้ว รัฐวิสาหกิจภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงคมนาคม 15 หน่วยงาน จะมีบทบาทเป็นเพียงผู้ประกอบการ (Operator) รายหนึ่ง กิจการใดที่ไม่มีลักษณะผูกขาดจะต้องแข่งขันกับผู้ประกอบการภาคเอกชนอย่างโปร่งใสและเป็นธรรม
การนำแผนไปสู่การปฏิบัติ
1. การปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งจำเป็นต้องดำเนินการเป็นระยะๆ (Phasing) โดยในระยะแรก (พ.ศ. 2547-2549) จะเป็นช่วงเวลาของการสร้างความเข้าใจร่วมกันเกี่ยวกับบทบาทและภารกิจของแต่ละหน่วยงานภายใต้โครงสร้างสาขาที่จะมีการปรับปรุง ก่อนที่จะมีการปรับโครงสร้างในระยะที่ 2 ซึ่งต้องอาศัยการ แก้ไขปรับปรุงกฎหมาย ที่คาดว่าจะแล้วเสร็จภายในปี พ.ศ. 2549 อย่างไรก็ตามก่อนพ.ศ. 2549 อาจจัดตั้งองค์กรในเชิงนโยบายและองค์กรกำกับ ดูแลขึ้นมาเป็นการชั่วคราวก่อน ภายใต้คณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก (คจร.) เพื่อรองรับพัฒนาการของระบบขนส่งมวลชนระบบรางและระบบรถโดยสารประจำทางในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล และในระยะยาวจะมีการพิจาณาทบทวนอำนาจหน้าที่ของ คจร. และคณะกรรมการในเชิงนโยบายคณะกรรมการอื่น เพื่อควบรวมการดำเนินงานด้านการขนส่งจราจร และความปลอดภัยในการขนส่งไว้ด้วยกันในคณะกรรมการนโยบายการขนส่งและจราจรแห่งชาติ
2. ปัจจุบันสำนักงานนโยบาย และแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) กำลังรวบรวมประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งเพื่อนำเสนอให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องร่วมกันพิจารณาหาข้อยุติในหลักการก่อนเมื่อได้ข้อยุติแล้ว สนข. จะดำเนินการยกร่างกฏหมายเพื่อให้เจตนารมณ์ของการปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งเกิดผลในทางปฎิบัติ ทั้งนี้ สนข. ได้เสนอบรรจุแผนการเสนอร่างพระราชบัญญัติการบริหารการขนส่ง พ.ศ. .... ไว้ในแผนนิติบัญญัติประจำปี พ.ศ. 2548 ของกระทรวงคมนาคม กฏหมายดังกล่าวจะมีสาระสำคัญเกี่ยวกับการปรับโครงสร้างองค์การในสาขาการขนส่งให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยมีรายละเอียดครอบคลุมถึงกลไกในการกำหนดและบริหารนโยบาย องค์กรกำกับดูแล การบริหารจัดการกิจการขนส่งในรูปแบบ (Mode) ต่างๆ การให้บริการเชิงสังคม (Public service obligation) ตลอดจนการกำหนดความสัมพันธ์ของภารกิจด้านการขนส่งระหว่างส่วนกลางกับการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 23 พฤศจิกายน 2547--จบ--
กระทรวงคมนาคมรายงานว่าภาพรวมของการกำกับดูแลสาขาการขนส่งในปัจจุบันมี 2 ลักษณะ ดังนี้
1. การกำกับดูแลด้านความปลอดภัย (Safety Regulator) ครอบคลุมถึงโครงสร้างพื้นฐานการขนส่งยานพาหนะและสถานีขนส่ง โดยมีองค์กรกำกับดูแลได้แก่ กรมการขนส่งทางบก กรมการขนส่งทางน้ำและพาณิชยนาวี กรมการขนส่งทางอากาศ กรมทางหลวงและกรมทางหลวงชนบท มีอำนาจในการกำกับดูแลให้เป็นไปตามกฎหมายที่ได้บัญญัติไว้
2. การกำกับดูแลด้านเศรษฐกิจ (Economic Regulator) ครอบคลุมถึงการพิจารณาอนุญาตการประกอบกิจการ การกำหนดมาตรฐานของผู้ประกอบการ การติดตามตรวจสอบการประกอบกิจการ การกำหนดโครงสร้างอัตราค่าธรรมเนียมและค่าบริการ ซึ่งดำเนินการในรูปแบบของคณะกรรมการ รวมทั้งยังมีกลไกการพิจารณาตามประกาศคณะ ปฎิวัติ ฉบับที่ 58 ด้วย
ทั้งนี้หากจะดำเนินการแปรรูปรัฐวิสาหกิจในสังกัดกระทรวงคมนาคม โครงสร้างองค์กรกำกับดูแลที่มีอยู่ในปัจจุบันสามารถใช้เป็นกลไกคุ้มครองประชาชนและผู้ให้บริการขนส่งได้โดยไม่ต้องมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลใหม่เพิ่มขึ้นอีก อย่างไรก็ตามในอนาคตการขนส่งระบบรางจะมีบทบาทเพิ่มขึ้นและมีความจำเป็นในการกำกับดูแล กิจการขนส่งมวลชนและกิจการรถไฟ เพื่อเปิดโอกาสให้แยกกิจกรรมโครงสร้างพื้นฐาน (เช่น การก่อสร้างราง) ออกจากกิจกรรมการเดินรถ
การปรับโครงสร้างสาขาขนส่งในอนาคต
1. การพัฒนาระบบคมนาคมขนส่งต้องคำนึงถึงความสอดคล้องประสานกันทั้งด้านการขนส่ง การจราจร การพัฒนาเมือง การใช้ประโยชน์ที่ดิน (Land Use) ความปลอดภัยในการเดินทาง การอนุรักษ์พลังงานและสิ่งแวดล้อม รวมถึงการเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ ดังนั้น โครงสร้างของสาขาการขนส่ง (Transport Sector) ของประเทศ จำเป็นต้องมีการปรับปรุงเพื่อให้เกิดกลไกในการบริหารจัดการที่จะเกิดประสิทธิ-ภาพสูงสุด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การแบ่งแยกองค์กรในเชิงนโยบาย องค์กรกำกับดูแลและองค์กรในการประกอบ กิจการออกจากกันให้ชัดเจน ซึ่งการบริหารจัดการที่มีประสิทธิภาพ ควรเป็นการตัดสินใจในเชิงนโยบายที่จะต้องอยู่ในที่แห่งเดียวและปัจจุบันอยู่ในรูปของคณะกรรมการที่มีการกระจายกันตามกฏหมายต่างๆ ตามรูปแบบ (Mode) ของการขนส่ง ทั้งนี้ให้มารวมกันเป็น “คณะกรรมการนโยบายการขนส่งและจราจรแห่งชาติ” จะเป็นส่วนสำคัญในการผลักดันให้เกิดการดำเนินการในเชิงบูรณาการ
2. ด้านการกำกับดูแลสาขาการขนส่ง องค์กรกำกับดูแลทั้งในด้านความปลอดภัยและด้านเศรษฐกิจยังจำเป็นต้องมีการแบ่งเป็นรายรูปแบบ เนื่องจากความแตกต่างกันของสภาพ (nature) ของการปฏิบัติการของแต่ละรูปแบบซึ่งต้องอาศัยความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ทั้งนี้ การกำกับดูแลด้านเศรษฐกิจในอนาคต ควรแบ่งออกเป็นการกำกับดูแลด้านการขนส่งทางบก ทางน้ำ ทางอากาศ และการขนส่งมวลชน
ทั้งนี้เมื่อมีการแบ่งแยกองค์กรในเชิงนโยบายและองค์กรด้านการกำกับดูแลออกจากกันอย่างชัดเจนแล้ว รัฐวิสาหกิจภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงคมนาคม 15 หน่วยงาน จะมีบทบาทเป็นเพียงผู้ประกอบการ (Operator) รายหนึ่ง กิจการใดที่ไม่มีลักษณะผูกขาดจะต้องแข่งขันกับผู้ประกอบการภาคเอกชนอย่างโปร่งใสและเป็นธรรม
การนำแผนไปสู่การปฏิบัติ
1. การปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งจำเป็นต้องดำเนินการเป็นระยะๆ (Phasing) โดยในระยะแรก (พ.ศ. 2547-2549) จะเป็นช่วงเวลาของการสร้างความเข้าใจร่วมกันเกี่ยวกับบทบาทและภารกิจของแต่ละหน่วยงานภายใต้โครงสร้างสาขาที่จะมีการปรับปรุง ก่อนที่จะมีการปรับโครงสร้างในระยะที่ 2 ซึ่งต้องอาศัยการ แก้ไขปรับปรุงกฎหมาย ที่คาดว่าจะแล้วเสร็จภายในปี พ.ศ. 2549 อย่างไรก็ตามก่อนพ.ศ. 2549 อาจจัดตั้งองค์กรในเชิงนโยบายและองค์กรกำกับ ดูแลขึ้นมาเป็นการชั่วคราวก่อน ภายใต้คณะกรรมการจัดระบบการจราจรทางบก (คจร.) เพื่อรองรับพัฒนาการของระบบขนส่งมวลชนระบบรางและระบบรถโดยสารประจำทางในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล และในระยะยาวจะมีการพิจาณาทบทวนอำนาจหน้าที่ของ คจร. และคณะกรรมการในเชิงนโยบายคณะกรรมการอื่น เพื่อควบรวมการดำเนินงานด้านการขนส่งจราจร และความปลอดภัยในการขนส่งไว้ด้วยกันในคณะกรรมการนโยบายการขนส่งและจราจรแห่งชาติ
2. ปัจจุบันสำนักงานนโยบาย และแผนการขนส่งและจราจร (สนข.) กำลังรวบรวมประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งเพื่อนำเสนอให้ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องร่วมกันพิจารณาหาข้อยุติในหลักการก่อนเมื่อได้ข้อยุติแล้ว สนข. จะดำเนินการยกร่างกฏหมายเพื่อให้เจตนารมณ์ของการปรับโครงสร้างสาขาการขนส่งเกิดผลในทางปฎิบัติ ทั้งนี้ สนข. ได้เสนอบรรจุแผนการเสนอร่างพระราชบัญญัติการบริหารการขนส่ง พ.ศ. .... ไว้ในแผนนิติบัญญัติประจำปี พ.ศ. 2548 ของกระทรวงคมนาคม กฏหมายดังกล่าวจะมีสาระสำคัญเกี่ยวกับการปรับโครงสร้างองค์การในสาขาการขนส่งให้ชัดเจนยิ่งขึ้น โดยมีรายละเอียดครอบคลุมถึงกลไกในการกำหนดและบริหารนโยบาย องค์กรกำกับดูแล การบริหารจัดการกิจการขนส่งในรูปแบบ (Mode) ต่างๆ การให้บริการเชิงสังคม (Public service obligation) ตลอดจนการกำหนดความสัมพันธ์ของภารกิจด้านการขนส่งระหว่างส่วนกลางกับการบริหารราชการส่วนท้องถิ่น
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 23 พฤศจิกายน 2547--จบ--