คณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบตามที่รองนายกรัฐมนตรี (นายปองพล อดิเรกสาร) ประธานคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจเสนอ แนวทางการแปรรูปการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย (ปตท.) โดยการนำ ปตท.รัฐวิสาหกิจทั้งองค์กรแปลงสภาพเป็น บริษัท ปตท. จำกัด ภายใต้โครงสร้างที่ได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) โดยมอบหมายให้คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท ปตท. เร่งดำเนินการตามขั้นตอนการแปรสภาพรัฐวิสาหกิจของพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 และให้นำข้อสังเกตจากคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจประกอบการพิจารณาด้วย
นอกจากนี้ คณะรัฐมนตรีเห็นว่า เนื่องจากเป็นการปรับโครงสร้าง ปตท. ทั้งองค์กรจากรูปแบบเดิมที่เป็นรัฐวิสาหกิจประเภทองค์การของรัฐ เป็นรูปแบบใหม่ในลักษณะบริษัทจำกัด เพื่อปูพื้นฐานไปสู่การเป็นองค์กรธุรกิจเต็มรูปแบบที่มีเอกชนมีส่วนร่วมด้วย จึงเห็นควรนำข้อเสนอของประธานคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจเสนอคณะกรรมการกลั่นกรองเรื่องเสนอคณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 (นายปองพล อดิเรกสาร) รองนายกรัฐมนตรี พิจารณาต่อไป
สำหรับแนวทางการแปรสภาพของการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย (ปตท.) เป็นบริษัทจำกัด สรุปสาระสำคัญได้ ดังนี้
1. มติคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ (กนท.)
เห็นชอบแนวทางการแปรรูป โดยนำ ปตท. รัฐวิสาหกิจทั้งองค์กรแปลงสภาพเป็น บริษัท ปตท. จำกัดภายใต้โครงสร้างที่ได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) และให้คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท ปตท. เร่งดำเนินการตามขั้นตอนการแปรสภาพรัฐวิสาหกิจของพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 เพื่อให้สามารถนำ ปตท. เข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยได้อย่างช้าภายในเดือนพฤศจิกายน 2544 โดยให้คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทฯ ดำเนินการตามพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ ให้แล้วเสร็จภายในเดือนสิงหาคม2544
2. แนวทางการแปรรูป ปตท.
2.1 กำหนดให้นำ ปตท. รัฐวิสาหกิจทั้งองค์กร แปลงสภาพเป็นบริษัท ปตท. จำกัด โดยมีกระทรวงการคลังเป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมดในขั้นต้น ก่อนที่จะแปรสภาพเป็นบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) (บมจ.ปตท.) เพื่อระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ในระยะต่อไป
2.2 กิจการระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติจะถูกแยกออกจากกิจการการจัดหาและจำหน่ายก๊าซธรรมชาติของปตท. ในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมาย โดยจัดตั้งเป็นบริษัท ปตท. ท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จำกัด โดยมี บมจ.ปตท. เป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมด และให้มีการจัดตั้งบริษัท ปตท. ท่อจัดจำหน่ายก๊าซธรรมชาติ จำกัด เพื่อรองรับแผนการขยายการจำหน่ายก๊าซของ ปตท.
2.3 การบริหารจัดการบริษัทในเครือได้กำหนดรูปแบบการดำเนินการ รวมทั้งสัดส่วนการถือหุ้นในบริษัทต่าง ๆ อันประกอบด้วย ธุรกิจการสำรวจผลิต ธุรกิจการกลั่น ธุรกิจปิโตรเคมี
3. นโยบายที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดแนวทางการแปรรูป ปตท. ประกอบด้วย
3.1 นโยบายการค้าเสรีในอุตสาหกรรมปิโตรเลียม ที่กำหนดแนวทางในเรื่องของการแยกก๊าซธรรมชาติบทบาทของ ปตท. ในเชิงธุรกิจ การเปิดให้บริการระบบคลังก๊าซของ ปตท.
3.2 โครงสร้างกิจการก๊าซธรรมชาติของประเทศไทยในระยะยาว ได้วางมาตรการเร่งรัดการดำเนินการในเรื่องต่าง ๆ อาทิเช่น
- ให้ ปตท. ดำเนินการแยกกิจการท่อส่งก๊าซธรรมชาติ ออกจากกิจการจัดหาและจำหน่ายก๊าซธรรมชาติของ ปตท. ในลักษณะการแบ่งแยกตามบัญชี ก่อนนำ บมจ.ปตท. เข้าระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ รวมทั้งในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมาย หลังการนำ บมจ.ปตท. เข้าระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ภายใน 1 ปี โดยมี ปตท./บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ถือหุ้นทั้งหมดในบริษัท ปตท. ท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จำกัด และให้มีการทำสัญญาในการดำเนินการระหว่างกิจการทั้งสอง เพื่อให้มีการดำเนินการที่แยกจากกันอย่างเด็ดขาด
- ให้ ปตท. เปิดให้บริการขนส่งก๊าซธรรมชาติทางท่อแก่บุคคลที่สาม ตามหลักการที่กระทรวงอุตสาหกรรมได้ทำการศึกษา และยกร่างหลักเกณฑ์การเปิดบริการขนส่งก๊าซธรรมชาติทางท่อแก่บุคคลที่สาม
- เพื่อให้มีการเปิดแข่งขันในแหล่งก๊าซฯ ใหม่ เห็นควรให้ กพช. พิจารณาให้ความเห็นชอบรายละเอียดการกำหนดแหล่งก๊าซฯ ที่ ปตท. ได้ทำสัญญาไว้แล้ว และเพื่อให้มีการเปิดแข่งขันในตลาดก๊าซฯ ใหม่ เห็นควรให้ กพช. ให้ความเห็นชอบรายละเอียดการกำหนดตลาดก๊าซฯ ปัจจุบันที่ ปตท. ได้ทำสัญญาไว้แล้ว
- สำหรับการเปิดประมูลแข่งขันและการกำหนดเงื่อนไขการให้สัมปทานเอกชนเข้าร่วมในการลงทุนและการดำเนินการให้บริการระบบท่อก๊าซธรรมชาติ เห็นสมควรให้รอจนพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. …. มีผลบังคับใช้ตามกฎหมายแล้ว
- การกำกับดูแลในระยะสั้น ให้ กพช. ทำหน้าที่กำกับดูแลกิจการก๊าซธรรมชาติ กำกับดูแลอัตรา ค่าบริการผ่านท่อ คุณภาพการให้บริการ การลงทุนระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติ รวมทั้งส่งเสริมและขจัดข้ออุปสรรคในการ แข่งขัน โดยให้ดำเนินการเป็นการชั่วคราวจนกว่าจะมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลอิสระขึ้นมา
- การกำกับดูแลในระยะยาว เมื่อมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลอิสระแล้วเสร็จ ตามพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. …. การดำเนินการกำกับดูแลต่าง ๆ จะเป็นหน้าที่ขององค์กรกำกับดูแลอิสระ
4. ข้อสังเกตจากที่ประชุม กนท.
4.1 การเปิดเสรีกิจการก๊าซธรรมชาติของประเทศ โดยการให้บุคคลที่สามสามารถใช้บริการท่อส่งก๊าซธรรมชาติของ ปตท. ได้ อาจจะมีปัญหาในเรื่องการกีดกันการแข่งขัน เนื่องจาก ปตท. เป็นทั้งเจ้าของกิจการท่อส่งก๊าซฯ และขณะเดียวกันเป็นผู้จัดซื้อและจำหน่ายก๊าซฯ ด้วย หากจะมีการแยกกิจการท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จัดตั้งเป็นบริษัทแยกออกจากบริษัทจัดซื้อและจำหน่ายก๊าซฯ ในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมายตั้งแต่แรก จะทำให้การกำกับดูแลกิจการท่อส่งก๊าซฯ ซึ่งเป็นกิจการผูกขาดโดยธรรมชาติทำได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น จึงควรศึกษาหาแนวทางที่จะแยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ก่อนที่จะทำการกระจายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ฯ มิฉะนั้นอาจแยกบริษัทท่อส่งก๊าซฯ ได้ยาก เพราะผู้ถือหุ้นของบริษัทอาจจะไม่ยินยอมเพื่อรักษาผลประโยชน์ที่จะรับจากมูลค่าของหุ้นที่สูงอันเกิดจากการมีอำนาจผูกขาด แต่เพื่อให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่จะให้นำ ปตท. เข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ในไตรมาสที่ 4 ของปี ดังนั้น หากไม่สามารถแยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ได้ก่อนการจัดทำ IPO (Initial Public Offering) ก็ให้แยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ภายในระยะเวลา1 ปีหลังจาก IPO ตามที่เสนอ และให้พิจารณากำหนดเป็นเงื่อนไขเพื่อให้มีการแยกบริษัทท่อส่งก๊าซฯ ออกจากบริษัทจัดจำหน่ายก๊าซฯ ตามกำหนดเวลาที่ชัดเจน เช่น การกำหนดในหนังสือชี้ชวน และกำหนดเป็นเงื่อนไขเพิ่มเติมอื่น ๆ เพื่อให้มีการดำเนินการอย่างแท้จริง
4.2 ขอความร่วมมือในการดำเนินการเพื่อให้ ปตท. เป็นตัวอย่างของความสำเร็จของนโยบายการพัฒนารัฐวิสาหกิจให้เป็นฐานของการกระตุ้นเศรษฐกิจ ด้วยการระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ โดยให้นักลงทุนและประชาชนทั่วไปต้องการถือหุ้นของ ปตท. ในลักษณะเป็นการลงทุนระยะยาว ในขณะเดียวกันให้พนักงาน ปตท. สนใจและมีส่วนร่วมเป็นเจ้าของ โดยขอให้ ปตท. พิจารณาหาแนวทางให้พนักงานสามารถเป็นเจ้าของหุ้นได้ เช่น การให้กู้ยืมเงินเพื่อการซื้อหุ้น เป็นต้น
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 21 ส.ค.44--
-สส-
นอกจากนี้ คณะรัฐมนตรีเห็นว่า เนื่องจากเป็นการปรับโครงสร้าง ปตท. ทั้งองค์กรจากรูปแบบเดิมที่เป็นรัฐวิสาหกิจประเภทองค์การของรัฐ เป็นรูปแบบใหม่ในลักษณะบริษัทจำกัด เพื่อปูพื้นฐานไปสู่การเป็นองค์กรธุรกิจเต็มรูปแบบที่มีเอกชนมีส่วนร่วมด้วย จึงเห็นควรนำข้อเสนอของประธานคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจเสนอคณะกรรมการกลั่นกรองเรื่องเสนอคณะรัฐมนตรี คณะที่ 4 (นายปองพล อดิเรกสาร) รองนายกรัฐมนตรี พิจารณาต่อไป
สำหรับแนวทางการแปรสภาพของการปิโตรเลียมแห่งประเทศไทย (ปตท.) เป็นบริษัทจำกัด สรุปสาระสำคัญได้ ดังนี้
1. มติคณะกรรมการนโยบายทุนรัฐวิสาหกิจ (กนท.)
เห็นชอบแนวทางการแปรรูป โดยนำ ปตท. รัฐวิสาหกิจทั้งองค์กรแปลงสภาพเป็น บริษัท ปตท. จำกัดภายใต้โครงสร้างที่ได้รับอนุมัติจากคณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) และให้คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัท ปตท. เร่งดำเนินการตามขั้นตอนการแปรสภาพรัฐวิสาหกิจของพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 เพื่อให้สามารถนำ ปตท. เข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยได้อย่างช้าภายในเดือนพฤศจิกายน 2544 โดยให้คณะกรรมการเตรียมการจัดตั้งบริษัทฯ ดำเนินการตามพระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจฯ ให้แล้วเสร็จภายในเดือนสิงหาคม2544
2. แนวทางการแปรรูป ปตท.
2.1 กำหนดให้นำ ปตท. รัฐวิสาหกิจทั้งองค์กร แปลงสภาพเป็นบริษัท ปตท. จำกัด โดยมีกระทรวงการคลังเป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมดในขั้นต้น ก่อนที่จะแปรสภาพเป็นบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) (บมจ.ปตท.) เพื่อระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ในระยะต่อไป
2.2 กิจการระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติจะถูกแยกออกจากกิจการการจัดหาและจำหน่ายก๊าซธรรมชาติของปตท. ในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมาย โดยจัดตั้งเป็นบริษัท ปตท. ท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จำกัด โดยมี บมจ.ปตท. เป็นผู้ถือหุ้นทั้งหมด และให้มีการจัดตั้งบริษัท ปตท. ท่อจัดจำหน่ายก๊าซธรรมชาติ จำกัด เพื่อรองรับแผนการขยายการจำหน่ายก๊าซของ ปตท.
2.3 การบริหารจัดการบริษัทในเครือได้กำหนดรูปแบบการดำเนินการ รวมทั้งสัดส่วนการถือหุ้นในบริษัทต่าง ๆ อันประกอบด้วย ธุรกิจการสำรวจผลิต ธุรกิจการกลั่น ธุรกิจปิโตรเคมี
3. นโยบายที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดแนวทางการแปรรูป ปตท. ประกอบด้วย
3.1 นโยบายการค้าเสรีในอุตสาหกรรมปิโตรเลียม ที่กำหนดแนวทางในเรื่องของการแยกก๊าซธรรมชาติบทบาทของ ปตท. ในเชิงธุรกิจ การเปิดให้บริการระบบคลังก๊าซของ ปตท.
3.2 โครงสร้างกิจการก๊าซธรรมชาติของประเทศไทยในระยะยาว ได้วางมาตรการเร่งรัดการดำเนินการในเรื่องต่าง ๆ อาทิเช่น
- ให้ ปตท. ดำเนินการแยกกิจการท่อส่งก๊าซธรรมชาติ ออกจากกิจการจัดหาและจำหน่ายก๊าซธรรมชาติของ ปตท. ในลักษณะการแบ่งแยกตามบัญชี ก่อนนำ บมจ.ปตท. เข้าระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ รวมทั้งในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมาย หลังการนำ บมจ.ปตท. เข้าระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ภายใน 1 ปี โดยมี ปตท./บริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) ถือหุ้นทั้งหมดในบริษัท ปตท. ท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จำกัด และให้มีการทำสัญญาในการดำเนินการระหว่างกิจการทั้งสอง เพื่อให้มีการดำเนินการที่แยกจากกันอย่างเด็ดขาด
- ให้ ปตท. เปิดให้บริการขนส่งก๊าซธรรมชาติทางท่อแก่บุคคลที่สาม ตามหลักการที่กระทรวงอุตสาหกรรมได้ทำการศึกษา และยกร่างหลักเกณฑ์การเปิดบริการขนส่งก๊าซธรรมชาติทางท่อแก่บุคคลที่สาม
- เพื่อให้มีการเปิดแข่งขันในแหล่งก๊าซฯ ใหม่ เห็นควรให้ กพช. พิจารณาให้ความเห็นชอบรายละเอียดการกำหนดแหล่งก๊าซฯ ที่ ปตท. ได้ทำสัญญาไว้แล้ว และเพื่อให้มีการเปิดแข่งขันในตลาดก๊าซฯ ใหม่ เห็นควรให้ กพช. ให้ความเห็นชอบรายละเอียดการกำหนดตลาดก๊าซฯ ปัจจุบันที่ ปตท. ได้ทำสัญญาไว้แล้ว
- สำหรับการเปิดประมูลแข่งขันและการกำหนดเงื่อนไขการให้สัมปทานเอกชนเข้าร่วมในการลงทุนและการดำเนินการให้บริการระบบท่อก๊าซธรรมชาติ เห็นสมควรให้รอจนพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. …. มีผลบังคับใช้ตามกฎหมายแล้ว
- การกำกับดูแลในระยะสั้น ให้ กพช. ทำหน้าที่กำกับดูแลกิจการก๊าซธรรมชาติ กำกับดูแลอัตรา ค่าบริการผ่านท่อ คุณภาพการให้บริการ การลงทุนระบบท่อส่งก๊าซธรรมชาติ รวมทั้งส่งเสริมและขจัดข้ออุปสรรคในการ แข่งขัน โดยให้ดำเนินการเป็นการชั่วคราวจนกว่าจะมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลอิสระขึ้นมา
- การกำกับดูแลในระยะยาว เมื่อมีการจัดตั้งองค์กรกำกับดูแลอิสระแล้วเสร็จ ตามพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. …. การดำเนินการกำกับดูแลต่าง ๆ จะเป็นหน้าที่ขององค์กรกำกับดูแลอิสระ
4. ข้อสังเกตจากที่ประชุม กนท.
4.1 การเปิดเสรีกิจการก๊าซธรรมชาติของประเทศ โดยการให้บุคคลที่สามสามารถใช้บริการท่อส่งก๊าซธรรมชาติของ ปตท. ได้ อาจจะมีปัญหาในเรื่องการกีดกันการแข่งขัน เนื่องจาก ปตท. เป็นทั้งเจ้าของกิจการท่อส่งก๊าซฯ และขณะเดียวกันเป็นผู้จัดซื้อและจำหน่ายก๊าซฯ ด้วย หากจะมีการแยกกิจการท่อส่งก๊าซธรรมชาติ จัดตั้งเป็นบริษัทแยกออกจากบริษัทจัดซื้อและจำหน่ายก๊าซฯ ในลักษณะการแบ่งแยกตามกฎหมายตั้งแต่แรก จะทำให้การกำกับดูแลกิจการท่อส่งก๊าซฯ ซึ่งเป็นกิจการผูกขาดโดยธรรมชาติทำได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น จึงควรศึกษาหาแนวทางที่จะแยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ก่อนที่จะทำการกระจายหุ้นในตลาดหลักทรัพย์ฯ มิฉะนั้นอาจแยกบริษัทท่อส่งก๊าซฯ ได้ยาก เพราะผู้ถือหุ้นของบริษัทอาจจะไม่ยินยอมเพื่อรักษาผลประโยชน์ที่จะรับจากมูลค่าของหุ้นที่สูงอันเกิดจากการมีอำนาจผูกขาด แต่เพื่อให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลที่จะให้นำ ปตท. เข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ฯ ในไตรมาสที่ 4 ของปี ดังนั้น หากไม่สามารถแยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ได้ก่อนการจัดทำ IPO (Initial Public Offering) ก็ให้แยกบริษัท ท่อส่งก๊าซฯ ภายในระยะเวลา1 ปีหลังจาก IPO ตามที่เสนอ และให้พิจารณากำหนดเป็นเงื่อนไขเพื่อให้มีการแยกบริษัทท่อส่งก๊าซฯ ออกจากบริษัทจัดจำหน่ายก๊าซฯ ตามกำหนดเวลาที่ชัดเจน เช่น การกำหนดในหนังสือชี้ชวน และกำหนดเป็นเงื่อนไขเพิ่มเติมอื่น ๆ เพื่อให้มีการดำเนินการอย่างแท้จริง
4.2 ขอความร่วมมือในการดำเนินการเพื่อให้ ปตท. เป็นตัวอย่างของความสำเร็จของนโยบายการพัฒนารัฐวิสาหกิจให้เป็นฐานของการกระตุ้นเศรษฐกิจ ด้วยการระดมทุนในตลาดหลักทรัพย์ฯ โดยให้นักลงทุนและประชาชนทั่วไปต้องการถือหุ้นของ ปตท. ในลักษณะเป็นการลงทุนระยะยาว ในขณะเดียวกันให้พนักงาน ปตท. สนใจและมีส่วนร่วมเป็นเจ้าของ โดยขอให้ ปตท. พิจารณาหาแนวทางให้พนักงานสามารถเป็นเจ้าของหุ้นได้ เช่น การให้กู้ยืมเงินเพื่อการซื้อหุ้น เป็นต้น
--ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ชุดพ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร) วันที่ 21 ส.ค.44--
-สส-