คณะรัฐมนตรีเห็นชอบตามมติคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (ก.ก.ถ.) ในการประชุมครั้งที่ 3/2563 เมื่อวันที่ 5 ตุลาคม 2563 ตามที่ ก.ก.ถ. เสนอ และมอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับไปดำเนินการต่อไป ดังนี้
1. ถอดรายการเงินอุดหนุนเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายสนับสนุนการดำเนินงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ออกจากรายการเงินอุดหนุนขององค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) เนื่องจากภารกิจการจ่ายเงินค่าป่วยการ อสม. มิใช่ภารกิจถ่ายโอนตามแผนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) และแผนปฏิบัติการกำหนดขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่ อปท. และ อบจ. ไม่มีบทบาทในการบริหารจัดการหรือปฏิบัติงานร่วมกับ อสม. รวมทั้งการจ่ายเงินค่าป่วยการ อสม. เป็นไปตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พ.ศ. 2554 และประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง สิทธิได้รับเงินค่าป่วยการในการปฏิบัติหน้าที่ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พ.ศ. 2560 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562
2. ให้นำเงินงบประมาณเงินอุดหนุนสำหรับจ่ายค่าป่วยการ อสม. ไว้ที่กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) และให้ สธ. เสนอตั้งงบประมาณรายการดังกล่าว ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เป็นต้นไป
สำหรับกรณีการของบประมาณเงินอุดหนุนชดเชยให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อให้คงสัดส่วนรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สำนักงบประมาณเห็นว่าการถอดรายการเงินอุดหนุนดังกล่าวไม่กระทบการบริหารงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจึงไม่จำเป็นต้องจัดสรรงบประมาณชดเชย ประกอบกับที่ผ่านมาการจัดสรรรายได้ให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในสัดส่วนร้อยละของรายได้สุทธิของรัฐบาล (ไม่รวมเงินกู้) เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 จนถึงปัจจุบัน ซึ่งไม่ควรพิจารณาเฉพาะเงินอุดหนุนจากรัฐบาลเท่านั้น แต่ควรพิจารณาถึงแหล่งเงินรายได้อื่น ซึ่งรวมถึงเงินสะสมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแต่ละแห่ง ประกอบการบริหารงานด้วย กรณีข้อเสนอดังกล่าวของคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจึงให้เป็นไปตามความเห็นของสำนักงบประมาณ
คณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาให้ความเห็นชอบตามมติคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ในการประชุมครั้งที่ 3/2563 เมื่อวันที่ 5 ตุลาคม 2563 และมอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับไปดำเนินการ (1) ถอดรายการเงินอุดหนุนเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายสนับสนุนการดำเนินงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านออกจากรายการเงินอุดหนุนขององค์การบริหารส่วนจังหวัด (2) ให้นำเงินงบประมาณเงินอุดหนุนสำหรับจ่ายค่าป่วยการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านไว้ที่กระทรวงสาธารณสุข และให้กระทรวงสาธารณสุขเสนอตั้งงบประมาณรายการดังกล่าว ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เป็นต้นไป และ (3) ให้สำนักงบประมาณพิจารณาสนับสนุนงบประมาณเงินอุดหนุนชดเชยให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อให้คงสัดส่วนรายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่กำหนดไว้เพื่อมิให้กระทบต่อการบริหารงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
เนื่องจากภารกิจการจ่ายเงินค่าป่วยการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านมิใช่ภารกิจถ่ายโอนตามแผนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและแผนปฏิบัติการกำหนดขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ประกอบกับคณะรัฐมนตรีได้มีมติ (4 ธันวาคม 2561) เห็นชอบให้เพิ่มค่าป่วยการอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านจากเดิมอัตราเดือนละ 600 บาทต่อคน เป็นเดือนละ 1,000 บาทต่อคน ทำให้ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 รายการเงินอุดหนุนเพื่อสนับสนุนการดำเนินงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 44.64 ของเงินอุดหนุนที่องค์การบริหารส่วนจังหวัดได้รับการจัดสรรและมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น องค์การบริหารส่วนจังหวัดจึงมีงบประมาณเงินอุดหนุนสำหรับจัดการบริการสาธารณะที่มีความสำคัญและจำเป็นด้านอื่น ๆ ในสัดส่วนที่ลดลง ซึ่งประเด็นการถอดรายการเงินอุดหนุนฯ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาเห็นว่า เป็นการดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการพิจารณาหลักเกณฑ์การจัดสรรเงินอุดหนุนให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นตามพระราชบัญญัติกำหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 อีกทั้งยังเป็นการดำเนินการอันเป็นผลสืบเนื่องมาจากกรณีที่คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2552 ประกอบกับกระทรวงการคลัง กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงสาธารณสุข สำนักงบประมาณ และสำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติพิจารณาแล้วเห็นด้วยกับการถอดรายการเงินอุดหนุนดังกล่าว โดยให้กระทรวงสาธารณสุขเสนอตั้งงบประมาณรายการดังกล่าว ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เป็นต้นไป ซึ่งสำนักงบประมาณแจ้งว่ากระทรวงสาธารณสุขได้จัดทำคำของบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เพื่อรองรับการดำเนินการดังกล่าวไว้แล้ว
ที่มา: ที่ประชุมคณะรัฐมนตรี พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา (นายกรัฐมนตรี) วันที่ 23 มีนาคม 2564