การแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบอย่างมากต่อภาพรวมเศรษฐกิจและการค้าโลก เนื่องจากผู้บริโภคต่างชะลอคำสั่งซื้อสินค้าตามกำลังซื้อที่ลดลง ขณะที่ภาคการผลิตและบริการในหลายประเทศชะลอตัวจากมาตรการ Lockdown อย่างไรก็ตาม พบว่าสินค้าหลายประเภท โดยเฉพาะสินค้าอาหาร อาทิ ข้าว ผลไม้กระป๋อง อาหารสำเร็จรูป และเครื่องดื่ม และสินค้าที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อ อาทิ ถุงมือยาง เจลล้างมือ และหน้ากากผ้า กลับเป็นสินค้าที่ตลาดมีความต้องการเพิ่มขึ้นมาก แม้ราคาจะปรับสูงขึ้นมากเมื่อเทียบกับช่วงปกติและมีต้นทุนการขนส่งเพิ่มขึ้นก็ตาม ทำให้ผู้ผลิตและส่งออกสินค้าดังกล่าวได้รับคำสั่งซื้อเพิ่มขึ้นทั้งจากคู่ค้าเดิมและคู่ค้าใหม่ อย่างไรก็ตาม ภายใต้โอกาสในวิกฤตดังกล่าวกลับพบว่ามีผู้ส่งออกบางส่วนประสบปัญหาที่ไม่คาดคิดจาก Trader ที่ค้าขายกันมานาน
Trader คือ ผู้รวบรวมสินค้าจากผู้ผลิตหรือผู้ส่งออกมากระจายต่อให้กับผู้ซื้อปลายทางอีกทอดหนึ่ง ซึ่งอาจเป็นเพราะผู้ส่งออกไม่รู้จักผู้ซื้อปลายทาง รวมถึงผู้ซื้อปลายทางต้องการสินค้าล็อตใหญ่ซึ่งต้องรวบรวมจากผู้ผลิตหลายรายหรือจากหลายประเทศ และกฎหมายบางประเทศกำหนดให้ผู้นำเข้าต้องมีใบอนุญาตนำเข้า ดังนั้น ผู้ซื้อที่ไม่มีใบอนุญาตจึงต้องใช้ Trader เป็นตัวแทนนำเข้า ทั้งนี้ Trader อาจจะอยู่ในประเทศของผู้ส่งออกและทำหน้าที่รวบรวมสินค้าเพื่อส่งออกให้กับผู้ซื้อปลายทาง หรือเป็น Trader ในต่างประเทศที่ทำหน้าที่ติดต่อนำเข้าสินค้าจากประเทศต่าง ๆ มารวบรวมและส่งต่อให้กับผู้ซื้อ
“นายชอบค้า” เป็นหนึ่งในผู้ประกอบการที่ได้รับผลดีจากสถานการณ์ COVID-19 เนื่องจากสินค้าที่ “นายชอบค้า” ส่งออกเป็นอาหารกระป๋องที่เก็บได้นาน ราคาไม่แพง เหมาะกับการเก็บตุนในช่วง COVID-19 ดังนั้น เมื่อ Trader A ซึ่งเป็น Trader รายใหญ่ในต่างประเทศซึ่งติดต่อค้าขายกับ “นายชอบค้า” มานาน สั่งซื้อสินค้าจำนวนมาก “นายชอบค้า” จึงเร่งผลิตสินค้าส่งมอบให้ Trader A พร้อมให้เครดิตชำระค่าสินค้าตามปกติ โดยมีแผนที่จะขยายตลาดในช่วง COVID-19 อีกทั้งเห็นว่าคำสั่งซื้อดังกล่าวไม่น่าจะมีความเสี่ยง เนื่องจากเป็นไปได้ยากที่ลูกค้าของ Trader A จะยกเลิกคำสั่งซื้อสินค้านี้ หรือหากลูกค้าของ Trader A ปฏิเสธที่จะรับซื้อสินค้าที่สั่งไว้ การที่ Trader A เป็น Trader รายใหญ่ทำการค้ามานาน การติดต่อหาลูกค้ารายใหม่มารับซื้อสินค้าดังกล่าวแทนก็น่าจะไม่ลำบากนัก เนื่องจากเป็นสินค้าที่ตลาดต้องการมากในช่วงนี้ “นายชอบค้า” จึงไม่กังวลว่าจะไม่ได้รับเงินค่าสินค้าจาก Trader A
เมื่อถึงกำหนดรับชำระค่าสินค้า “นายชอบค้า” ก็ได้ทราบข่าวร้ายว่า Trader A ไม่สามารถชำระค่าสินค้าให้กับ “นายชอบค้า” ได้ตามที่ตกลงกันไว้ เนื่องจาก Trader A ค้าขายสินค้าหลายประเภท หนึ่งในนั้น คือ สินค้าเครื่องประดับแฟชั่น ที่ผู้บริโภคลดการบริโภคลงมากในช่วง COVID-19 Trader A จึงประสบปัญหาลูกค้าจำนวนมากปฏิเสธการรับสินค้าที่สั่งไว้ ขณะที่ลูกค้าบางส่วนรับสินค้าไปแล้วแต่ขอเลื่อนชำระเงิน ทำให้ Trader A ได้รับความเสียหายอย่างหนักจนไม่มีเงินมาชำระค่าสินค้าให้กับ “นายชอบค้า”
จากกรณีดังกล่าว นอกจากนายชอบค้าจะไม่ได้ขยายตลาดตามแผนที่วางไว้แล้ว ธุรกิจต้องยังเผชิญกับความเสียหายอย่างไม่ทันตั้งตัว แม้คู่ค้าหรือ Trader A ที่ “นายชอบค้า” เลือกค้าขายด้วยจะค้าขายกันมาอย่างยาวนานเพียงใดก็ตาม ก็ไม่อาจรับรองได้ว่าผู้ส่งออกจะได้รับเงินค่าสินค้าตรงเวลา และแม้สินค้าของผู้ส่งออกจะเป็นที่ต้องการของตลาดมากเพียงใด ก็ต้องยอมรับว่ามีความเสี่ยงอีกมากมายที่ไม่สามารถควบคุมได้ ไม่ว่าจะเป็นการแพร่ระบาดของ COVID-19 สงครามการค้า และสงครามราคาน้ำมัน การติดตามและประเมินสถานการณ์ความเสี่ยงของคู่ค้าอย่างใกล้ชิดและสม่ำเสมอจึงเป็นเรื่องที่ยังคงมีความสำคัญลำดับต้น ๆ ผู้ประกอบการที่สนใจบริการประเมินความเสี่ยงคู่ค้า สามารถติดต่อขอทราบรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ฝ่ายส่งเสริมการรับประกันการส่งออกและการลงทุน EXIM BANK โทร.0 2271 3700 ต่อ 3930-44
ที่มา: ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย เดือนกรกฎาคม 2563