สถานการณ์ข้าวเวียดนาม : ลูกค้าเริ่มคืนมา

สถานการณ์ข้าวเวียดนาม : ลูกค้าเริ่มคืนมา

จากข้อมูลของกระทรวงเกษตรและพัฒนาชนบทเวียดนาม ผลผลิตข้าวฤดูหนาว — ใบไม้ผลิ ๒๕๕๕ (ฤดูการผลิตแรก) ของจังหวัดทางภาคใต้เวียดนาม เป็น 11.5 ล้านตันข้าวเปลือก จากพื้นที่เพาะปลูก 1.7 ล้านเฮคตาร์ ผลผลิตเพิ่มขึ้นจากปีที่แล้ว 1 ล้านตัน ในจำนวนนี้เป็นผลผลิตจากเขตแม่โขงเดลต้าถึง 10.5 ล้านตันข้าวเปลือก (ประมาณ 5 ล้านตันข้าวสาร) จากพื้นที่เพาะปลูก 1.5 ล้านเฮคตาร์ และเป็นข้าวส่งออกถึง 3.5 ล้านตัน

ผลผลิตข้าวเฉลี่ยต่อเฮคตาร์ของเกษตรกรภาคใต้เวียดนาม เป็น 6.67 ตัน ขณะที่เกษตรกรในเขตแม่โขงเดลต้าบางจังหวัดสามารถทำได้ถึง 7.35 — 7.40 ตัน / เฮคตาร์

ปลายเดือนเมษายน เกษตรกรบางพื้นที่ในเขตจังหวัดภาคใต้ของเวียดนามเริ่มเพาะปลูกข้าวฤดูที่สอง(ร้อน — ใบไม้ร่วง 2555) แล้ว และกระทรวงเกษตรฯ เวียดนามได้ขอให้เกษตรกรทั่วประเทศทำตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดเกี่ยวกับพันธุ์ข้าวที่จะปลูกในฤดูการผลิตนี้ เพื่อมิให้เกิดปัญหาเช่นฤดูที่ผ่านมา

ในปี 2554 เวียดนามสามารถส่งออกข้าวคุณภาพต่ำและปานกลาง ( ข้าว 15 — 25 % ) ถึง 61.2 % ของข้าวส่งออกทั้งหมด ข้าวคุณภาพดีส่งออกเพียง 28% และข้าวหอม 6.6% ด้วยเหตุนี้ ในฤดูการผลิตแรก (หนาว — ใบไม้ผลิ 2555 ) เกษตรกรเกือบ 70% จึงปลูกข้าวพันธุ์ IR 50404 เพิ่มขึ้น ทำให้การส่งออกข้าวเวียดนามในไตรมาสแรกของปี 2555 ประสบปัญหาขาดแคลนข้าวคุณภาพดีและข้าวเกรดต่ำล้นตลาด

ทั้งนี้ กระทรวงเกษตรฯ ได้แนะนำการเพาะปลูกข้าวเป็น 3 กลุ่ม คือ

• กลุ่มแรก ข้าวคุณภาพต่ำและปานกลางเมล็ดสั้น เช่น พันธ์ IR 50404 และ OM 596 แนะนำให้ปลูกไม่เกิน 20% ของพื้นที่
• กลุ่มที่สอง ข้าวคุณภาพสูง เมล็ดยาว ควรปลูก 60 — 70%
• กลุ่มที่สาม ส่วนที่เหลือเป็นการปลูกข้าวหอม (ทั้งนี้ ขัดแย้งกับคำแนะนำของสมาคมอาหารเวียดนาม หรือ VFA ที่แนะนำเกษตรกรว่าในฤดูการผลิตนี้ไม่ควรปลูกข้าวหอม เพราะสภาพอากาศไม่เอื้ออำนวย)

ตั้งแต่เริ่มต้นเก็บเกี่ยวข้าวฤดูการผลิตแรกจนเข้าสู่ช่วงสูงสุดของผลผลิต (เดือนมีนาคม — เมษายน 2555) ข้าวเปลือกเกรดต่ำ (IR 50404) ต้องเผชิญปัญหาราคาตกมาโดยตลอด เนื่องจากผู้ค้าในท้องถิ่นปฏิเสธการซื้อข้าวพันธุ์นี้ เพราะยังไม่มีคำสั่งซื้อจากลูกค้าต่างประเทศ เกษตรกรต่างกังวลว่าราคาจะตกต่ำลงไปอีกจึงจำเป็นต้องขายข้าวเพื่อชำระหนี้และเตรียมการปลูกฤดูการผลิตต่อไป

สถานการณ์เช่นนี้ VFA จึงสั่งให้สมาชิกออกรับซื้อข้าวจากเกษตรกรเพื่อเก็บสำรองชั่วคราวเป็นจำนวน 1 ล้านตันข้าวสาร (เริ่ม 15 มีนาคม — 30 เมษายน 2555) โดยมุ่งหวังรักษาราคาข้าวที่เกษตรกรขายได้ไม่ให้ต่ำกว่า5,000 ด่ง ต่อกิโลกรัม ( สำหรับข้าวแห้ง ) เพื่อให้เกษตรกรมีกำไรไม่น้อยกว่า 30%

โครงการนี้สิ้นสุดเมื่อ 24 เมษายน 2555 ซึ่งเร็วกว่าที่กำหนดและไม่ประสบผลสำเร็จในการดึงราคาข้าวที่เกษตรกรขายได้ให้สูงขึ้น เพราะผู้ค้าข้าวมุ่งเน้นการซื้อขายข้าวหอมและข้าวพันธุ์เมล็ดยาวซึ่งเป็นที่ต้องการของตลาดต่างประเทศมากกว่า และปรากฏว่าหลังสิ้นสุดโครงการ ราคาข้าวในประเทศกลับสูงขึ้นกว่าช่วงที่ดำเนินโครงการเสียอีก เพราะพ่อค้าจีนลงมารับซื้อข้าวถึงแหล่งผลิต

ราคาข้าวในเขตแม่โขงเดลต้าปี 2555 ( เมษายน — พฤษภาคม 2555 )

หน่วย : เวียดนามด่ง / กิโลกรัม__________________________________________________________________________________

      ประเภท                                ระหว่างโครงการ        หลังโครงการ

( 16 เมษายน 2555 ) ( 2 พฤษภาคม 2555 )

ข้าวเปลือกแห้ง IR 50404                       5,100 — 5,200       5,300 — 5,400
ข้าวเปลือกแห้ง พันธุ์เมล็ดยาว                     5,300 — 5,400       5,450 — 5,550
ข้าวเกรดที่ 1 ใช้ผลิตข้าว 5%                     6,800 — 6,900       7,000 — 7,100
ข้าวเกรดที่ 1 ใช้ผลิตข้าว 25%                    6,650 — 6,750       6,850 — 6,950
ข้าวสาร 5% ยังไม่ได้บรรจุถุง (FOB)               8,500 — 8,600       8,550 — 8,650
ข้าวสาร 15% ยังไม่ได้บรรจุถุง (FOB)              7,950 — 8,050       8,200 — 8,300
ข้าวสาร 25% ยังไม่ได้บรรจุถุง (FOB)              7,450 — 7,550       7,650 — 77550
ที่มา  :   สมาคมอาหารเวียดนาม ( VFA )
อัตราแลกเปลี่ยน ณ วันที่ 14 พฤษภาคม 2555 20,830 ด่ง = 1 USD

3. การส่งออก
          ไตรมาสแรกของปี 2555 เวียดนามส่งออกข้าวได้ 1.087  ล้านตัน  คิดเป็นมูลค่า (FOB)  529.9 ล้านเหรียญสหรัฐ (หรือมูลค่า CIF 547.5 ล้านเหรียญสหรัฐ) ปริมาณและมูลค่าส่งออกลดลง 41.19% และ 40.15% (y-on-y) ตามลำดับ คาดว่าไตรมาสที่สองจะสามารถส่งออกได้ 2 ล้านตัน เพราะความต้องการจากจีนและฟิลิปปินส์เพิ่มขึ้น
          ในช่วง 4 เดือนแรกของปี 2555 (มกราคม — เมษายน) เวียดนามส่งออกข้าวได้ประมาณ 1.8 ล้านตัน เป็นมูลค่า 840 ล้านเหรียญสหรัฐ (FOB)  และคาดว่าทั้งปีจะส่งออกได้ 5.42 ล้านตัน ลดลงจากเดิมที่เคยคาดไว้ว่าต้องได้  6.1  ล้านตัน
          จนถึงปัจจุบัน (ต้นพฤษภาคม 2555) เวียดนามมีสัญญาส่งออกข้าวมากกว่า 4.5 ล้านตัน โดยสัญญาซื้อขายล่าสุดจำนวน 300,000 ตัน เป็นการส่งออกข้าว 15% ไปยังอินโดนีเซียในราคาตันละ US$ 425

ราคาส่งออก
          จากบทความเกี่ยวกับเรื่องข้าวใน Saigon Times  Weekly ( 18/04/2012) ได้กล่าวถึงราคาส่งออกข้าวเวียดนามว่า “ ... ราคาส่งออกข้าว 5% ของเวียดนามลดลงอย่างมากจนเท่ากับราคาข้าวของอินเดียในเดือนมกราคม 2555 และเดือนกุมภาพันธ์ ราคาข้าวเวียดนามเป็นราคาข้าวที่??ถูกที่สุดในโลก  โดยต่ำกว่าข้าวอินเดีย ตันละ US$ 25  และต่ำกว่าข้าวปากีสถานตันละ US$ 11 ส่วนข้าว 25% ก็ลดลงอย่างมากเช่นกัน โดยลดจากราคาเมื่อเดือนพฤศจิกายน 2554 ถึงตันละ US$ 125 เพื่อให้ราคาข้าวเท่ากับอินเดียและได้ลดราคาลงอีกจนราคาต่ำที่สุดในกลางเดือนมีนาคม 2555 .... ”
          ราคาข้าวส่งออกของเวียดนามที่กระทรวงเกษตรฯ สหรัฐอเมริกาจัดเก็บข้อมูลจากการสอบถามราคาข้าวส่งออกจากผู้ส่งออกเวียดนาม พบว่าแนวโน้มของราคาข้าวเวียดนามส่งออกเป็นไปทิศทางเดียวกับบทความ แม้ว่าจะคลาดเคลื่อนในช่วงเวลาบ้างเล็กน้อย

ราคาส่งออกข้าวโดยเฉลี่ยของเวียดนาม (FOB)
                                                        หน่วย  :  เหรียญสหรัฐ / ตัน
    ประเภท        20 มค.2555    17 กพ.2555     9 มีค.2555     16 มีค.2555    13 เมย.555
ข้าว 5%               451.4        422.9          415.7         427.1          440
ข้าว 10%              440.7        412.1          406.4         417.9          425
ข้าว 15%              429.3        400.7          386.4         403.6        420.9
ข้าว 25%                420        390.7          376.4         392.9        392.9
ที่มา  :  Gain Report , USDA Foreign Agriculture Service

          ส่วนสมาคมอาหารเวียดนามให้ข่าวการทำสัญญาซื้อขายข้าวเมื่อต้นพฤษภาคม 2555 ว่าได้ส่งออกข้าว 5%  จำนวน 1 ล้านตันในราคาตันละ 420 เหรียญสหรัฐ ข้าว 25% จำนวน 700,000 ตัน ราคาตันละ 380 เหรียญสหรัฐ และจำนวน 400,000 ตัน ราคามากกว่าตันละ 460 เหรียญสหรัฐ

          ประเทศคู่ค้านำเข้าที่สำคัญ
          ปัจจุบันจีนเป็นลูกค้าสำคัญที่นำเข้าข้าวจากเวียดนามมากเป็นอันดับ 1 คาดว่าปริมาณการนำเข้าข้าวเวียดนามในไตรมาสแรกของปี 2555 จะเป็นมากกว่า 1 ล้านตัน โดยเป็นการนำเข้าอย่างเป็นทางการ 770,000 ตัน ที่เหลือเป็นการค้าชายแดน หากการค้ายังคงดำเนินไปเช่นนี้  คาดว่าปี 2555 นี้ จีนจะนำเข้าข้าวจากเวียดนามประมาณ  4  ล้านตัน
          ส่วนตลาดตะวันออกกลางซึ่งเป็นตลาดที่มีความต้องการข้าวจำนวนมากและสม่ำเสมอนั้น เวียดนามยังไม่สามารถเจาะตลาดได้ เพราะคุณภาพข้าวยังสู้ข้าวไทยไม่ได้

4. ข้อสังเกตุ
          แม้เวียดนามจะลดราคาข้าวส่งออกอย่างมาก  แต่การส่งออกข้าวในไตรมาสแรกของปี 2555 ทั้งปริมาณและมูลค่ายังคงลดลงกว่า 40% ( y-on-y) ทำให้กระทรวงเกษตรฯ เวียดนามปรับคาดการณ์การส่งออกข้าวปีนี้ลดลง 11% จากที่เคยคาดไว้ว่าจะส่งออกได้ 6.1  ล้านตัน เหลือเพียง 5..42  ล้านตัน ขณะที่หน่วยวิจัยเศรษฐกิจของ USDA  ปรับประมาณการณ์การส่งออกข้าวจากเวียดนามปี 2555 เพิ่มขึ้นเป็น 7.0 ล้านตัน เนื่องจากความต้องการนำเข้าที่เพิ่มขึ้นจากจีนและฟิลิปปินส์
          นอกจากนี้  USDA ยังคาดการณ์ว่าในปี 2555 นี้ อินเดียและเวียดนามจะกลายเป็นประเทศผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่ที่สุดสองอันดับแรก แทนที่ประเทศไทย

                                        ------------------------------------

                                                                          สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครโฮจิมินห์
                                                                                                    14 พฤษภาคม 2555