แคนาดามีอากาศที่หนาวเย็น บางพื้นที่มีหิมะปกคลุมตลอดปี ทำให้มีพื้นที่สำหรับการเพาะปลูกข้าวค่อนข้างจำกัด และผลผลิตข้าวภายในประเทศมีปริมาณน้อยไม่เพียงพอสำหรับการบริโภค แคนาดาจึงจำเป็นต้องนำเข้าสินค้าข้าวจากทั่วโลก ซึ่งเป็นการนำเข้าโดยภาคเอกชนเท่านั้น ภาครัฐไม่ได้เข้ามาเกี่ยวข้องในเรื่องของเก็บสต็อกสินค้าข้าวในประเทศ และไม่มีนโยบายการควบคุมหรือจำกัดการผลิตและการนำเข้า นอกจากนี้ประชากรของประเทศส่วนใหญ่ไม่ได้บริโภคข้าวเป็นอาหารหลัก
สินค้าข้าวที่บริโภคในแคนาดาเกือบทั้งหมดนำเข้าจากต่างประเทศ ได้แก่ สหรัฐฯ ไทย อินเดีย ปากีสถาน อิตาลี เป็นหลัก โดยในปี 2551 มีมูลค่าการนำเข้า 270.05 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เพิ่มขึ้นสูงถึง 56.10% จาก ในปี 2550 ที่มีมูลค่า 172.99 ล้านเหรียญสหรัฐฯ กลุ่มผู้บริโภคข้าวเป็นหลักในแคนาดา ได้แก่กลุ่มผู้บริโภคชาวเอเชีย และชาวตะวันตกในเมืองสำคัญๆ ของประเทศ โดยกลุ่มผู้บริโภคข้าวที่ใหญ่ที่สุดในแคนาดา คือ จีน รองลงมาได้แก่ผู้บริโภคจากกลุ่มประเทศเอเชียใต้ แนวโน้มการบริโภคข้าวในแคนาดาเพิ่มสูงขึ้น เนื่องจากการหลั่งไหลของชาวเอเซียที่ย้ายถิ่นฐานมายังแคนาดาเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากนโยบายเปิดรับคนต่างชาติของแคนาดา ( Immigration Policy) และมุมมองของชาวแคนาดาที่มีต่อสินค้าข้าวว่าเป็นสินค้าที่มีคุณค่าทางโภชนาการที่ดี เมื่อเปรียบเทียบกับ ขนมปัง พาสต้า (ที่ผลิตจากข้าวสาลี) ฯลฯ
ประเทศแคนาดามีการผลิตข้าวน้อยมาก โดยข้าวที่ผลิตได้เป็นพันธุ์ที่เรียกว่า Wild Rice ซึ่งถือกันว่าเป็นอาหารชนิดพิเศษที่มีราคาแพง มีไฟเบอร์สูง และปลูกได้ในประเทศเมืองหนาวเท่านั้น ทั้งนี้ มีปริมาณการผลิตปีละ 1.5 - 2 พันตัน นอกจากนี้ ยังมีข้าวสาลีที่แคนาดาสามารถผลิตได้ปีละประมาณ 13.3 ล้านตัน ข้าวหอมมะลิ หรือข้าวขาวชนิดอื่นๆ ม่สามารถเพาะปลูกได้ในแคนาดา
- ข้าวหอมมะลิ (Hom Mali Rice) ที่มีเมล็ดความยาวระดับกลาง มีกลิ่นหอม ที่มีกลุ่มผู้บริโภคหลักได้แก่ ชาวแคนาดาเชื้อสายเอเซีย จีน ไทย ฟิลิปปินส์ เวียดนาม ลาว กัมพูชา ฯลฯ
- ข้าวนึ่ง (Parboiled Rice) ข้าวขาวที่ได้ผ่านกระบวนการทำข้าวนึ่งและขัดเอารำออกแล้ว ที่ง่ายสะดวกในการปรุงอาหาร ที่มีกลุ่มผู้บริโภคหลักได้แก่ ชาวแคนาดาคอเคเซียนผิวขาว (Caucasian) ที่เป็นตลาดหลักในแคนาดา (Mainstream Market)
- ข้าวขาวสั้น (Short Grain Rice) ที่มีลักษณะเหมือนข้าวเหนียว ที่มีเมล็ดสั้นและใช้ตะเกียบในการบริโภค โดยกลุ่มบริโภคได้แก่ชาวเอเซียเชื้อสาย ญี่ปุ่น เกาหลี
- ข้าวขาว (Long Grain Rice) ที่มีลักษณะคล้ายข้าวหอมมะลิ แต่ไม่มีกลิ่นหอม ที่ส่วนใหญ่นำเข้าจากสหรัฐฯ ที่มีกลุ่มผู้บริโภคหลักได้แก่ชาวแคนาดาเชื้อสายเอเซีย
- ข้าวบาสมาติ (Basmati Rice) มีลักษณะขาว ยาว และร่วน ที่มีกลุ่มผู้บริโภคหลักได้แก่ ชาวแคนาดาเชื้อสาย เอเซียใต้ อินเดีย ปากีสถาน บังคลาเทศ ฯลฯ
- ข้าวซ้อมมือ ข้าวกล้อง ข้าวธัญพืช ข้าวอินทรีย์ โดยเป็นข้าวประเภทที่มีคุณค่าทางโภชนาการราคาสูง โดยกลุ่มผู้บริโภคหลักได้แก่ชาวแคนาดาผิวขาว รวมถึงกลุ่มผู้มีรายได้สูง ที่ให้ความสำคัญต่อสุขภาพ
4.2 ปริมาณการบริโภค แคนาดามีประชากรรวม 33 ล้านคน (กุมภาพันธ์ 2553) บริโภคข้าวในปี 2551 ประมาณ 374,481 กิโลกรัม (สามแสนสี่หมื่นสี่พันสี่ร้อยแปดสิบเอ็ดกิโลกรัม) หรือประมาณ 11.23 กิโลกรัมต่อคน
ปี กิโลกรัม/คน ปริมาณรวม (กิโลกรัม)
2551 11.23 374,481,000
2550 10.55 347,677,000
2549 10.51 342,486,000
ที่มา: http://www40.statcan.gc.ca/l01/cst01/demo02a-eng.htm
1) กลุ่มผู้บริโภคชาวแคนาดาเชื้อสายเอเชียและชาวเอเซีย
เนื่องจากกลุ่มผู้บริโภคกลุ่มนี้มีอัตราการบริโภคต่อคนค่อนข้างสูง ดังนั้นจึงนิยมซื้อข้าวหอมมะลิที่บรรจุถุงขนาดใหญ่ คือขนาด 18 ปอนด์ (8.17 กิโลกรัม), 20 ปอนด์ (9.07 กิโลกรัม) , 40 ปอนด์ (18.18 กิโลกรัม) และ ข้าวเหนียว ข้าวซ้อมมือ ขนาด 4.40 ปอนด์ (2 กิโลกรัม) บรรจุในถุงพลาสติกหรือกระสอบป่าน ซึ่งผู้บริโภคกลุ่มนี้จะเน้นถึงคุณภาพและราคาเป็นหลัก โดยข้าวหอมมะลิของไทยจัดได้ว่าเป็นข้าวยอดนิยม เป็นสุดยอดของข้าวที่ดีและมีความนุ่มนวล หอมหวนผู้บริโภคจะสังเกตคำว่า Jasmine Rice, Thailand เป็นหลัก โดยเครื่องหมายการค้าจะเป็นลำดับรองและเปรียบเทียบราคาในแต่ละยี่ห้อเป็นปัจจัยสำคัญ
เกณฑ์การพิจารณาคุณภาพข้าวของผู้ซื้อกลุ่มนี้ จะมีหลักเกณฑ์ในการพิจารณาดังนี้
- ผู้บริโภคชาวเอเซียจะชอบข้าวขาว 100% มากกว่าข้าวที่ปนข้าวพันธุ์อื่นๆ หรือมีส่วนปนน้อยที่สุด
- คุณภาพของข้าวต้องไม่มีสิ่งอื่นเจือปน ได้แก่ แมลง หญ้าเมล็ดพืช ข้าวเปลือก ฝุ่นสกปรกและกรวดหิน
- เมล็ดข้าวมีขนาดยาว รูปทรงสม่ำเสมอแบบเดียวกัน ไม่แตกหัก
- ข้าวหอมมะลิจะต้องมีกลิ่นหอมที่สามารถทดสอบได้ มีกลิ่นที่แตกต่างจากข้าวธรรมดา
2) กลุ่มผู้บริโภคชาวแคนาดาเชื้อสายคอเคเซียน (Mainstream Market)
กลุ่มผู้บริโภคกลุ่มนี้ ได้แก่กลุ่มชาวแคนาดาผิวขาว ชาวตะวันตกผิวขาวซึ่งเป็นกลุ่มชนส่วนใหญ่และตลาดค่อนข้างใหญ่ กลุ่มผู้บริโภคกลุ่มนี้ชอบข้าวชนิด Long grain ขนาดบรรจุไม่ใหญ่นักประมาณ 350 กรัม — 2 กิโลกรัม เป็นขนาดที่เหมาะสมที่สุด พฤติกรรมผู้บริโภคในกลุ่มนี้ จะเน้นถึงสุขภาพเป็นสำคัญ จึงบริโภคข้าวแบบต่างๆ เช่นข้าวเมล็ดยาว ข้าวขาว ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ข้าวป่า (wild rice) ไม่นิยมที่จะบริโภคข้าวเปล่าๆ แต่มักจะผสมรสชาติอื่นๆ ได้แก่ เนยและซอสปรุงรส ต่างๆ ชาวคอเคเซียนหรือกลุ่มชนผิวขาวมีพฤติกรรมต้องการความรวดเร็วและทันสมัย จึงชอบอาหารที่เตรียมแบบง่ายๆ และรวดเร็ว ยังไม่นิยมหุงข้าว แบบคนเอเซียหรือใช้หม้อหุงข้าว แต่จะประกอบอาหารโดยใช้ หม้อหรือถาดสำหรับเตาอบ และเตาไมโครเวฟ ข้าวที่นิยมจึงเป็นข้าวพร้อมบริโภค ที่ไม่ต้องมีการต้องทำความสะอาด(ซาวข้าว) ก่อนการปรุงอาหาร เช่นผลิตภัณฑ์ข้าวของ Uncle Ben’s Minute Rice มีขนาดบรรจุพร้อมบริโภคจะมีขนาด 130-250 กรัม บางกล่องจะมีส่วนผสมรสชาติต่างๆ เรียกว่า “special rice” โดยใช้เวลาปรุงสั้นมาก ประมาณ 5-20 นาทีเครื่องหมายการค้าเป็นสิ่งสำคัญเพราะผู้บริโภคจะเน้นถึง คุณภาพและตามด้วยราคา ถ้าพอใจยี่ห้อใดก็จะ ประทับใจและเชื่อถือยี่ห้อนั้น และมีความจงรักภักดีต่อยี่ห้อที่เชื่อถือโดยตลอด
5.1 ช่องทางการจัดจำหน่าย
ช่องทางการจัดจำหน่ายในแคนาดา จะผ่าน ผู้นำเข้ารายใหญ่รายสำคัญในประเทศโดยส่วนใหญ่ จะมีการนำเข้าตลอดทั้งปี (มีการนำเข้าทุกสัปดาห์ โดยไม่นิยมสต็อกสินค้าหรือสั่งสินค้าครั้งละมากๆ ) โดยไม่มีการแยกประเภทข้าวใหม่ (New Crop) หรือข้าวเก่า (Old Crop) ทั้งนี้ร้านอาหารไทย/จีน ส่วนใหญ่นิยมซื้อข้าวเก่า เนื่องจากเป็นข้าวที่หุงขึ้นหม้อและเม็ดสวยเหมาะกับการไปปรุงอาหารข้าวผัด (ผู้นำเข้าจะสั่งนำเข้าข้าวเก่าในเดือน มิ.ย. - ก.ค. ของแต่ละปี) ทั้งนี้ช่องทางการจัดจำหน่ายในแคนาดา 2 ประเภท ได้แก่
- ผู้นำเข้า - ผู้ค้าส่ง — ผู้ค้าปลีก — ผู้บริโภค
- ผู้นำเข้า - ค้าปลีก (ห้างสรรพสินค้า Chain Store อาทิ Loblaw T&T Supermarket) - ผู้บริโภค
5.2 ราคาจำหน่ายในประเทศ (สำรวจ ณ วันที่ 3-4 ก.พ. 2553)
แคนาดาฝั่งตะวันตก
- ข้าว Indian Basmati: ขนาดถุง 10 lb — ราคา ประมาณ 9-10 เหรียญแคนาดา
- ข้าวหอมมะลิไทย: ขนาดถุง 40 lb — ราคาประมาณ 30 เหรียญฯ
- ข้าว Long Grain (White) ไทย: ขนาดถุง 40 lb — ราคาประมาณ 19 เหรียญฯ
- ข้าว Long Grain (White) เวียดนาม: ขนาดถุง 40 lb — ราคาประมาณ 18 เหรียญฯ
แคนาดาฝั่งตะวันออก
- ข้าว Indian Basmati: ราคา ประมาณ 1.99 เหรียญฯ/ปอนด์
- ข้าวหอมมะลิไทย: ราคาประมาณ 0.72-0.99 เหรียญฯ/ปอนด์
- ข้าวขาวสหรัฐฯ: ราคาประมาณ 0.66-0.88 เหรียญฯ/ปอนด์
6.1 ปริมาณการนำเข้า
อันดับ ประเทศ หน่วย (เมตริกตัน) เปลี่ยนแปลง %
2549 2550 2551 2551 2552 2550/2551 2550/2551
(มค-พย) (มค-พย) (มค-พย)
รวม 342,486 347,677 374,481 347,945 345,416 7.71% -0.73%
1 สหรัฐอเมริกา 227,689 221,199 243,889 227,982 207,367 10.26% -9.04%
2 ไทย 71,228 78,364 80,644 72,102 68,347 2.91% -5.21%
3 อินเดีย 25,241 28,239 28,625 27,763 33,375 1.37% 20.21%
4 ปากีสถาน 8,608 7,188 10,838 10,145 7,997 50.78% -21.17%
5 อิตาลี 2,572 1,853 2,431 2,295 1,305 31.19% -43.14%
แหล่งข้อมูล: Statistics Canada อัพเดทล่าสุดเมื่อวันที่ 4 ก.พ.2553 (จัดลำดับตามมูลค่าการนำเข้า มค-พย 52)
6.2 มูลค่าการนำเข้า
อันดับ ประเทศ หน่วย (ล้านเหรียญสหรัฐฯ) เปลี่ยนแปลง %
2549 2550 2551 2551 2552 2550/2551 2550/2551
(มค-พย) (มค-พย) (มค-พย)
รวม 165.10 193.80 294.09 270.05 271.28 51.75% 0.46%
1 สหรัฐอเมริกา 99.70 114.43 155.80 141.76 156.42 36.16% 10.34%
2 ไทย 35.52 44.86 73.83 66.61 62.07 64.59% -6.81%
3 อินเดีย 19.04 21.89 40.80 39.48 36.78 86.41% -6.83%
4 ปากีสถาน 6.27 6.37 16.28 15.35 9.16 155.35% -40.36%
5 อิตาลี 1.96 2.11 2.52 2.34 2.13 19.32% -8.78%
แหล่งข้อมูล: Statistics Canada อัพเดทล่าสุดเมื่อวันที่ 4 ก.พ.2553 (จัดลำดับตามมูลค่าการนำเข้า มค-พย 52)
6.3 ปริมาณการส่งออก
อันดับ ประเทศ หน่วย (กิโลกรัม) เปลี่ยนแปลง %
2549 2550 2551 2551 2552 2550/2551 2550/2551
(มค-พย) (มค-พย) (มค-พย)
รวม 3,593,526 4,667,584 8,463,872 6,768,665 7,936,992 7.71% 17.26%
1 สหรัฐอเมริกา 2,885,868 3,808,582 7,160,265 5,661,547 6,538,848 10.26% 15.50%
2 สหราชอาณาจักร 237,719 113,159 536,368 506,503 731,910 2.91% 44.50%
3 บาร์เบโดส 23,380 125,473 134,099 134,099 99,086 1.37% -26.11%
4 เลบานอน 0.00 0.00 0.00 0.00 85,889 50.78% 0.00%
5 ฮังการี 0.00 0.00 0.00 0.00 75,748 31.19% 0.00%
แหล่งข้อมูล: Statistics Canada อัพเดทล่าสุดเมื่อวันที่ 4 ก.พ.2553 (จัดลำดับตามมูลค่าการส่งออก มค-พย 52)
6.4 มูลค่าการส่งออก
อันดับ ประเทศ หน่วย (ล้านเหรียญสหรัฐฯ) เปลี่ยนแปลง %
2549 2550 2551 2551 2552 2550/2551 2550/2551
(มค-พย) (มค-พย) (มค-พย)
รวม 3.19 4.08 7.01 5.817 7.299 7.71% 25.48%
1 สหรัฐอเมริกา 2.75 3.77 6.60 5.467 6.836 10.26% 25.03%
2 สหราชอาณาจักร 0.09 0.05 0.16 0.156 0.206 2.91% 31.85%
3 บาร์เบโดส 0.03 0.04 0.04 0.041 0.028 1.37% n/a
4 เลบานอน 0.00 0.00 0.00 0.000 0.022 50.78% 779.75%
5 ฮังการี 0.00 0.00 0.00 0.000 0.022 31.19% -30.13%
แหล่งข้อมูล: Statistics Canada อัพเดทล่าสุดเมื่อวันที่ 4 ก.พ.2553 (จัดลำดับตามมูลค่าการส่งออก มค-พย 52)
- ไม่มีกฎระเบียบพิเศษเฉพาะและไม่มีข้อจำกัดในการนำเข้า
- หลักเกณฑ์เรื่องบรรจุภัณฑ์และข้อความกำกับ ส่วนประกอบและความปลอดภัย เป็นไปตามข้อกำหนด ของกฎระเบียบว่าด้วยอาหารและยา กฎระเบียบว่าด้วยการบรรจุและข้อความกำกับสามารถค้นหาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/label-etiquet/index-eng.php
- ในกรณีที่นำเข้ามาเพื่อจำหน่ายปลีก ต้องมีฉลากภาษาอังกฤษและฝรั่งเศสกำกับ พร้อมกับ ข้อมูลโภชนาการ http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/label-etiquet/nutrition/reg/index-eng.php
- กฏระเบียบ การระบุข้อมูล Food Allergies and Intolerances ควบคุมโดยหน่วยงาน Health Canada สามารถค้นหาข้อมูลได้ที่ http://www.hc-sc.gc.ca/fn-an/securit/allerg/index-eng.php
- กฏระเบียบสินค้าเกษตรอินทรีย์ (Organic Product) ควบคุมโดยหน่วยงาน CFIA (Canadian Food Inspection Agency) สามารถค้นหาข้อมูลได้ที่ http://www.inspection.gc.ca/english/fssa/orgbio/orgbioe.shtml
ผู้บริโภคชาวแคนาดา (Caucasian) ยังไม่คุ้นเคยกับการบริโภคข้าวมากนัก จึงต้องประชาสัมพันธ์ให้ข้าวหอมมะลิไทยเป็นที่รู้จักมากขึ้น ผู้บริโภคชาวแคนาดาไม่สามารถบอกถึงความแตกต่างระหว่างข้าวแต่ละประเภทได้ ทั้งนี้ชาวแคนาดาเริ่มให้ความสำคัญกับคุณค่าทางอาหารมากขึ้น และนิยมหันมาบริโภคข้าวเป็นอาหารหลักเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นผลดีต่อการส่งออกข้าวของไทย โดยในปัจจุบัน มีข้าวหลายประเภทวางจำหน่ายในห้างซุปเปอร์มาร์เก็ตทั่วไป อาทิ ข้าวขาว (White rice) ข้าวกล้อง (Brown rice) ข้าวหอมมะลิไทย และข้าวบาสมาติของอินเดีย ทั้งนี้ข้าวกล้องเริ่มเป็นที่นิยมในหมู่ผู้บริโภคชาวแคนาดาที่ให้ความสำคัญกับสุขภาพมากขึ้น เนื่องจากให้คุณค่าทางอาหารมากกว่าข้าวขาวทั่วไป แม้ว่าจะมีราคาที่สูงกว่าก็ตาม
- ไม่มี
สำนักงานฯ โตรอนโต และแวนคูเวอร์
ที่มา: http://www.depthai.go.th