นายประสาร มฤคพิทักษ์ ประธานอนุกรรมาธิการศึกษาคุณค่า การพัฒนา และผลกระทบในลุ่มน้ำโขง วุฒิสภา เชื่อรัฐบาลกักเก็บน้ำไว้ใช้จนส่งผลให้ระดับน้ำในแม่น้ำโขงลดลงผิดปกติ พร้อมเรียกร้องให้รัฐบาลเร่งเจรจากับรัฐบาลจีนอย่างเร่งด่วน
"หากเกิดจากภาวะโลกร้อนจะต้องมีลักษณะค่อยเป็นค่อยไปอย่างช้าๆ แต่การที่ระดับน้ำโขงขึ้นเร็วในเดือนสิงหาคม 2551 และลงเร็วในเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ 2553 แล้วกลับมาขึ้นเร็วเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2553 น่าจะมาจากการเก็บกักและการปล่อยน้ำจากเขื่อนเป็นด้านหลัก" นายประสาร กล่าว
ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 6-7 มี.ค.ที่ผ่านมา ตนเองได้นำคณะสื่อมวลชนทั้งไทยและต่างประเทศเดินทางลงพื้นที่ โดยได้ล่องเรือในลำน้ำโขงบริเวณคอนผีหลง-เชียงของ-ปากอิง-ผาได พบว่าระดับน้ำในแม่น้ำโขงมีการขึ้นลงเร็วอย่างผิดปกติ โดยในรอบ 10 วันที่ผ่านมาระดับน้ำเพิ่มสูงขึ้นอย่างผิดปกติ ขณะที่ในรอบ 1 เดือนที่ผ่านมาระดับน้ำลดลงผิดปกติ โดยในวันที่ 27 ก.พ.53 ระดับน้ำอยู่ที่ 36 ซม.แต่ในวันที่ 28 ก.พ.53 ระดับน้ำอยู่ที่ 56 ซม.ซึ่งสูงกว่าวันที่ 27 ก.พ.53 ถึง 20 ซม. และวันที่ 7 มี.ค.53 ระดับน้ำอยู่ที่ 65 ซม.
"จะเห็นได้ว่าน้ำเพิ่มขึ้นถึง 20 เซนติเมตรภายในวันเดียว ทั้งที่ฝนไม่ตกและไม่มีน้ำในแม่น้ำสาขาอื่นมาเติม เพราะแม่น้ำสาขาล้วนแห้งขอดทั้งหมด" นายประสาร กล่าว
อย่างไรก็ตามหากเปรียบเทียบในปี 51 ซึ่งน้ำท่วมหนักในอำเภอเชียงของ เชียงแสน และเวียงแก่น วัดระดับน้ำได้ดังนี้ คือวันที่ 11 ส.ค.51 มีระดับน้ำอยู่ที่ 11.18 ซม., วันที่ 12 ส.ค.51 ระดับน้ำอยู่ที่ 12.50 ซม.และวันที่ 13 ส.ค.51 ระดับน้ำอยู่ที่ 13.60 ซม.
นอกจากนี้นางเตา หลินอิว ผู้ว่าเขตปกครองตนเองสิบสองปันนา ได้แจ้งทางโทรศัพท์กับนายสุเมธ แสงนิ่มนวล ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย เมื่อปลายเดือน ก.พ.ที่ผ่านมาว่า มณฑลยูนนานแห้งแล้งมากจึงต้องเก็บกักน้ำในเขื่อนไว้
"ชะตากรรมของ 5 ประเทศท้ายน้ำจึงต้องขึ้นอยู่กับเมตตาธรรมของจีนว่าจะเปิดหรือปิดเขื่อนอย่างไร เพราะขณะนี้เสมือนว่าจีนจะถือเอาแม่น้ำโขงเป็นสมบัติของตนเอง" นายประสาร กล่าว
ด้านนายไกรศักดิ์ ชุณหะวัณ ประธานกรรมาธิการพัฒนาการเมือง การสื่อสารมวลชนและการมีส่วนร่วมของประชาชน สภาผู้แทนราษฎร กล่าวว่า ขอเสนอให้รัฐบาลไทยใช้เวทีประชุมคณะกรรมการลุ่มแม่น้ำโขงที่จะมีขึ้นในต้นเดือน เม.ย.นี้ที่หัวหิน บรรจุเรื่องเขื่อนจีนสร้างผลกระทบต่อแม่น้ำโขงเป็นวาระสำคัญและเร่งด้วน เพื่อนำไปสู่การแก้ไขปัญหาอย่างฉับพลัน โดยรัฐบาลไทยควรเร่งเจรจากับรัฐบาลจีนทันทีเพื่อเปิดทางให้อีก 5 ประเทศได้เข้าตรวจสอบการเก็บกักน้ำของเขื่อนจีนโดยเปิดเผย เพื่อสรุปข้อเท็จจริงนำไปสู่การแก้ไขปัญหาอย่างถูกต้อง
นอกจากนี้รัฐบาลไทยควรมอบหมายให้มีหน่วยราชการหรือคณะกรรมการที่มีภารกิจเฉพาะแน่นอนในการเป็นเจ้าภาพตรงเพื่อแก้ปัญหาแม่น้ำโขงอย่างจริงจัง แทนที่จะปล่อยให้ปัญหาแม่น้ำโขงไร้ผู้รับผิดชอบอย่างที่เป็นอยู่ และรัฐบาลไทยควรหาทางร่วมกับอีก 5 ประเทศรวมทั้งจีน เพื่อปรึกษาหารืออย่างสร้างสรรค์ในการกำหนดกติการ่วมกันในการบริหารจัดการน้ำโขงร่วมกันอยางยั่งยืนด้วยไมตรีจิตมิตรภาพแบบเดียวกับแม่น้ำดานูบในยุโรป