นายสุเมธ ตันติเวชกุล กรรมการและเลขาธิการ มูลนิธิชัยพัฒนา กล่าวปาฐกถาหัวข้อ“ภาวะผู้นำ...ฝ่าวิกฤติประเทศไทย"ว่า บุคลิกของคนเป็นหัวหน้าและผู้นำ คือจะต้องมีความรับผิดชอบ สมัยก่อนเวลาออกรบ ไพร่พลแทบไม่ต้องจับอาวุธขึ้นต่อสู้กัน แค่รอยืนดูหัวหน้าหรือผู้นำของทั้ง 2 ฝ่ายสู้รบกัน ใครชนะก็ถือว่ากองทัพนั้นชนะไปด้วย ต่างจากยุคสมัยนี้ ที่หัวหน้าหลบอยู่แต่ในห้องมืด คอยบัญชาการอยู่ในที่ลับ ถ้าจะตายก็ต้องตายเป็นคนสุดท้าย หมายความว่าหัวหน้าในยุคสมัยนี้“ชอบเอาแต่หน้า ไม่มีหัวที่จะคิด"
ทั้งนี้ สิ่งที่จะเกิดขึ้นตามมาภายหลังได้รับตำแหน่งก็คือ พระเดช เพราะติดมากับตำแหน่งตั้งแต่ต้น แต่คนเป็นหัวหน้าหรือผู้นำก็จะต้องไม่หลงใหลไปกับพระเดช หรือใช้พระเดชในทางที่ผิดเพราะสิ่งนี้ไม่ยั่งยืนและจะสิ้นสุดไปพร้อมกับตำแหน่งที่สิ้นสุดลง แต่สิ่งที่หัวหน้าหรือผู้นำจะต้องมีคือพระคุณ และสิ่งนี้ก็จะต้องสร้างบารมีขึ้นมาเอง และไม่ว่าจะมีหรือไม่มีตำแหน่ง แต่พระคุณก็จะติดตัวของคนเป็นหัวหน้าและผู้นำตลอดไป
นอกจากนี้ ผู้นำยังต้องเป็นผู้รู้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานแนวทางการแก้ไขปัญหา คือ “รู้รักสามัคคี" เพราะฉะนั้น ต้องรู้ก่อน เช่น ปัญหา 3 จังหวัดชายแดนใต้ ที่ได้พระราชทานแนวทางว่าจะต้อง“เข้าใจ เข้าถึง และพัฒนา"คำว่าเข้าใจ คือ ต้องรู้ก่อนนั่นเอง ฉะนั้น ผู้นำต้องเรียนรู้ศาสตร์ต่างๆ ถ้าไม่รู้ก็ต้องแสวงหา หรือไม่เช่นนั้นก็ต้องปรึกษาผู้รู้ พอรู้แล้วก็จะเข้าใจ
"จำได้ว่าเมื่อถวายงานสัปดาห์แรก พระองค์ท่านตรัสว่า “เราต้องเข้าใจภูมิสังคม" นั่นคือ ต้องเข้าใจภูมิประเทศก่อน การจะแก้ไขอะไรถ้าไม่รู้จักภูมิประเทศก็แก้ไม่ได้ ส่วนคำว่าสังคมก็ต้องเข้าใจว่าสังคมมีความหลากหลายไม่เหมือนกัน ดังนั้น จะต้องระวังการทำอะไร หากไปฝืนภูมิประเทศหรือฝืนความรู้สึกของสังคมคงไม่ได้"นายสุเมธ กล่าว
อีกทั้ง คนเป็นผู้นำจะต้องบินสูง คือ ต้องมองเห็นภาพรวมตลอดเวลา และต้องมองไกลด้วย แต่ขณะเดียวกัน จะต้องมองต่ำและมองภาพในมุมกว้างอีกด้วย ทั้งนี้ การมองไกล คือ มีวิสัยทัศน์ ผู้นำจะต้องพยากรณ์อนาคตได้ตลอดเวลา และจะต้องมองปัญหาอยู่ในสายตา ทั้งนี้ ที่ผ่านมาพบว่ามีผู้นำหลายคนที่พยายามหนีปัญหา ดังนั้นการเป็นผู้นำจึงจะต้องประชิดปัญหาให้ได้
“ผู้นำดีที่ต้องรักษาเวลา อย่าไปต่ออายุ อย่าไปเกี่ยง รีบลงจากหลังเสือเมื่อหมดภารกิจ คนเป็นผู้นำจะต้องสร้างศรัทธาต่อประชาชนให้ได้ ถ้าไม่สร้างศรัทธาก็อยู่ไม่ได้ ผมรับรองได้ ศรัทธาสร้างได้ด้วยการที่ผู้นำจะต้องรู้จักคำว่าเสียสละ ยามที่ตัวเองเป็นหัวหน้าก็ต้องนึกถึงคนอื่นด้วย นึกถึงคนที่จะต้องนำเขาไม่ใช่นึกถึงแต่ตัวเองตลอดเวลา สุดท้ายผู้นำจะต้องมีธรรมาภิบาล ต้องมีคุณธรรม พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงยึดทศพิธราชธรรม 10 ประการเหนียวแน่น แล้วเราจะไม่มีอะไรยึดเหนี่ยวกันเลยหรือ? ฉะนั้น อย่าไปตามโลกเลย โลกกำลังจะพินาศแล้ว"นายสุเมธ กล่าว