สำหรับการชี้แจงเหตุผลและความชอบธรรมในการควบคุมอำนาจของคสช.ในครั้งนี้ ยอมรับว่าไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะมาตรฐานนานาชาติได้ถือเรื่องสิทธิมนุษยชนและระบอบประชาธิปไตยที่มาจากการเลือกตั้ง ซึ่งใช้อยู่ในโลกตะวันตกและอื่นๆ ตลอดห้วงศตวรรษที่ผ่านมาถือเป็นเรื่องปกติของการอยู่ร่วมกัน และระบอบประชาธิปไตยเป็นระบอบที่ทุกคนคิดว่าเป็นระบอบที่ดีที่สุด
ขณะนี้จะเห็นว่าเป็นช่วงเวลาที่ไทยจะพยายามกลับมาสร้างพื้นฐานความเป็นประชาธิปไตยที่มั่นคง ซึ่งน่าจะทำให้ความสัมพันธ์ในฐานะหุ้นส่วนแนวร่วมกับนานาชาติให้ยั่งยืน และเป็นประโยชน์ร่วมกันมากยิ่งขึ้น ที่ผ่านมาในอดีตอาจถือได้ว่าเป็นความบกพร่องของประชาธิปไตยในไทย คือ สภาพการไม่เคารพต่อหลักพื้นฐานประชาธิปไตย อันได้แก่ การเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค ธรรมาภิบาล การรักษาระบบดุลและคานอำนาจซึ่งกันและกัน ทั้งอำนาจบริหาร นิติบัญญัติ และตุลาการ
สิ่งที่เป็นปัญหาก่อนวันที่ 22 พ.ค.ที่ผ่านมานั้น ได้แก่ การติดค้างการจ่ายเงินจำนำค่าข้าว การบาดเจ็บล้มตายของประชาชนผู้บริสุทธิ์ จากอาวุธสงคราม การบริหารราชการแผ่นดินโดยรัฐบาลรักษาการ ซึ่งไม่มีอำนาจเต็ม ทำให้การใช้จ่ายงบประมาณปี 2557 และการจัดทำงบประมาณปี 2558 กระทำได้อย่างไม่มีประสิทธิภาพ ซึ่งอาจเป็นปัญหาใหญ่หลวงในระยะต่อไป
เรื่องของการเจรจาเพื่อสร้างความปรองดอง และการเลือกตั้งในห้วงที่ผ่านมานั้น ไม่สามารถกระทำได้ ต่างฝ่ายต่างไม่ยินยอมลดข้อเรียกร้องซึ่งกันและกัน โดยเชื่อว่าฝ่ายตัวเองนั้นถูกหรืออีกฝ่ายหนึ่งนั้นผิด ทั้งภาคธุรกิจ นักวิชาการ และบุคคลที่เกี่ยวข้องมากมายก็พยายามที่จะหาทางออกโดยการประนีประนอมมาอย่างต่อเนื่อง ใช้วิธีการอันสันติวิธี แต่ก็ติดขัด ถูกล็อคด้วยข้อกฎหมายต่าง ๆ ทำให้อาจจะเกิดการจราจลและสงครามการเมืองมีแนวโน้มที่อาจจะเกิดขึ้นได้
พล.อ.ประยุทธ์ กล่าวว่า กองทัพได้ติดตามสถานการณ์มาอย่างต่อเนื่อง มีความจำเป็นต้องเข้ามาแก้ไขสถานการณ์ดังกล่าวให้ได้โดยเร็ว สิ่งแรกที่กระทำได้คือยุติการใช้ความรุนแรงต่อกัน ยุติการประท้วงที่มีมาอยู่อย่างยาวนานได้ทันท่วงที หลีกเลี่ยงสถานการณ์นองเลือด สงครามกลางเมือง ปัญหาต่างๆ ได้รับการคลี่คลายลงได้โดยเร็ว และลดความเดือดร้อนของประชาชนลงได้
"คสช.ไม่ต้องการคำชมเชย เราทำเพื่อปลดล็อคออกจากหนทางตีบตัน ไร้สภาพการบริหารประเทศที่ไม่มีประสิทธิภาพเป็นมาอย่างยาวนานกว่า 6 เดือน ทั้งนี้สิ่งที่เรากระทำไปนั้นไม่สูญเสียชีวิตคนไทยอีกเลย นั่นเป็นสิ่งที่เราต้องการ ผมคิดว่าถึงเวลาแล้วหรือยัง ที่คนไทยและมิตรประเทศทุกประเทศ จะช่วยกันมองไปสู่อนาคตและหาทางหลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดเหตุการณ์อย่างที่เคยเกิดขึ้น ซ้ำแล้วซ้ำเล่ามาในอดีต ในการเป็นประชาธิปไตยของประเทศไทย" หัวหน้า คสช.กล่าว
พร้อมระบุว่า มิตรประเทศเหล่านั้นคงไม่ปฏิเสธว่าไทยมีสถานะเป็นหุ้นส่วนสำคัญของมหาอำนาจต่างๆ ในโลก เป็นหุ้นส่วนความร่วมมืออีกมากมายทั้งในระดับภูมิภาคและนานาชาติ ประเทศไทยมีขนาดเศรษฐกิจที่ใหญ่เป็นอันดับแรก ๆ ของอาเซียน ไทยมีส่วนสร้างให้เกิดฐานการผลิต และการบริการ การลงทุนร่วมหลายต่อหลายแห่ง และไทยมีบทบาทเป็นสมาชิกที่แข็งขันของ APEC และ ASEM ของเอเชีย ยุโรป ดังนั้นเราควรจะต้องร่วมมือกันดำเนินการอย่างต่อเนื่อง เพื่อประโยชน์ร่วมกันอย่างแท้จริงในอนาคต
การที่ คสช.เข้ามาจัดระเบียบต่างๆ เหล่านั้น เพื่อให้เกิดความยั่งยืน เพราะฉะนั้นไม่น่าที่จะทำให้ความจริงแห่งพื้นฐานทางเศรษฐกิจต้องเปลี่ยนแปลงไป หรือมีผลกระทบต่อโอกาสของประเทศไทยที่มีต่ออาเซียนและประชาคมโลกในการที่จะก้าวต่อไปเพื่อความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจในอนาคตอย่างยั่งยืน เราไม่อยากให้มิตรประเทศจำกัดบทบาทเชิงสร้างสรรค์ของทหารหรือ คสช.ในเวลานี้โดยขอให้ไทยยังคงมีส่วนร่วมในเวทีนานาชาติต่อไป ซึ่งน่าจะเป็นผลดีต่อมิตรประเทศมากกว่าเดิม
หัวหน้า คสช.กล่าวถึงในส่วนของกิจการในประเทศว่า คนไทยต่างมีความหวังที่จะเห็นอนาคตที่ดีของประเทศ ได้รับประโยชน์อย่างทั่วถึง ไม่เฉพาะกลุ่มหนึ่งกลุ่มใด หวังคืนสู่ระบอบประชาธิปไตยที่เข้มแข็งขึ้น มีระบบคุ้มครองหลักนิติธรรม นิติรัฐ ที่เหมาะสม ประชาชนมีส่วนร่วมในกระบวนการตัดสินใจ อย่างแท้จริง มีการตรวจสอบความโปร่งใสที่มีประสิทธิภาพ โดยให้กระบวนการปฏิรูปเข้ามามีส่วนช่วยแก้ไขสิ่งที่เราล้มเหลวมาในอดีต และวางพื้นฐานในการพัฒนาสิ่งดีๆ ใหม่ๆ สำหรับประเทศในอนาคตอย่างยั่งยืน
"การที่จะวัดคำว่าประชาธิปไตย น่าจะมากกว่าการดูว่าการเลือกตั้งเกิดขึ้นหรือไม่เท่านั้น ควรวัดว่าการเลือกตั้งแล้วจะทำให้เกิดอะไร ได้อะไร กับประชาชนอย่างยั่งยืนมากกว่า" พล.อ.ประยุทธ์ กล่าว
ทั้งนี้ ในการปฏิรูปในระยะต่อไป จะเน้นเรื่องการปฏิรูปการเมือง การต่อต้านคอร์รับชั่น ระบบธรรมาภิบาล มีความโปร่งใสที่ชัดเจน มีกฎหมายที่ศักดิ์สิทธิ์ มีการถ่วงดุลและคานอำนาจของรัฐบาลอย่างเหมาะสม และมีประสิทธิภาพ ตลอดจนการปฏิรูปในทุก ๆ ด้านทั้ง 11 ด้าน สิ่งต่างๆ เหล่านี้น่าจะทำให้มิตรประเทศพอใจ ในยามนี้อยากให้สนับสนุนการทำงานของ คสช.ให้ไทยเป็นชาติประชาธิปไตยที่มีประสิทธิภาพ มีพื้นที่มากมายที่มิตรประเทศจะให้ความช่วยเหลือ ร่วมมือ แลกเปลี่ยนข้อมูล ความคิดเห็น และเอื้อเฟื้อ จากประสบการณ์ของท่านที่มีอยู่ในปัจจุบัน ในฐานะหุ้นส่วนและมหามิตร ในการปฏิรูปต้องอาศัยคนไทยที่เข้าใจและสนับสนุนเป็นอย่างมาก ในฐานะที่เป็นเจ้าของประเทศ ทั้งที่เห็นด้วยและไม่เห็นด้วย ควรเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการปฏิรูป เราไม่อยากทิ้งใครไว้ เพราะเราคือคนไทยด้วยกันทั้งสิ้น
"คำว่าประชาธิปไตย ทุกประเทศที่มีอยู่ในปัจจุบันนั้น แต่ละประเทศได้ผ่านปัญหา ผ่านเหตุการณ์ร้ายแรงต่างๆ มามากมาย ต่างทดสอบกันด้วยกาลเวลา วันนี้หากเราช่วยกันตั้งเสาหลักแห่งประชาธิปไตยของไทยให้มั่นคง ย่อมดีกว่าการวิพากษ์วิจารณ์แต่เพียงอย่างเดียว โดยเฉพาะการเรียกร้องแต่เพียงการเลือกตั้งให้ได้โดยเร็ว เราได้ผ่านการลองผิดลองถูก คิดผิดคิดถูกมาหลายปี หลายครั้ง หากเราทำสำเร็จเราก็จะเป็นประชาธิปไตยที่เป็นประโยชน์กับคนไทยและมิตรประเทศอย่างสมบูรณ์และยั่งยืน" พล.อ.ประยุทธ์ กล่าว
พร้อมกับขอเวลากับคนไทยกับมิตรประเทศในการสร้างหนทางที่จะเดินไปข้างหน้าร่วมกัน ขอให้ทุกประเทศได้ร่วมเคียงข้างกับคนไทยในการสร้างสรรค์ สภาพประเทศที่เต็มไปด้วยความหวัง และความมีเสถียรภาพในประเทศ และเพื่อเสถียรภาพของอนาคตความมั่นคงทั้งภูมิภาค และประชาคมโลกอย่างยั่งยืนตลอดไป
กรณีสำหรับผู้ที่เห็นต่างจาก คสช. ไม่อยากให้ทุกคนมองข้ามการต่อสู้เพื่อเรียกร้องประชาธิปไตย โดยลืมนึกถึงความปลอดภัย การทุจริตคอร์รัปชั่น การบริหารงานที่ผิดพลาด และคิดถึงความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น เพื่อให้ได้ประชาธิปไตยโดยสมบูรณ์ บางครั้งอาจเร่งด่วนเกินไปที่จะคัดค้านไม่เห็นด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อกองทัพเข้ามาเกี่ยวพันกับการเมือง ขอให้ช่วยเปิดใจรับรู้ต่อความเป็นจริงของเหตุการณ์ และสภาวะแวดล้อมที่เกิดขึ้นในอดีตที่ผ่านมาว่า ไทยจะก้าวไปสู่ความเป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์ได้อย่างไร
"สำหรับมิตรประเทศและแนวร่วมต่างชาติ อยากให้สังเกตถึงการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ในทางที่ดีขึ้น หลังวันที่ 22 พ.ค.57 ที่ผ่านมา หากจะกรุณาไม่เร่งโจมตีเราตามแบบของประชาธิปไตยโลกในปัจจุบัน" หัวหน้าคสช.ระบุ