ศูนย์วิจัยกสิกรไทย ระบุว่า ดัชนีราคาอาหารในช่วง 2 เดือนแรกของปี 55 เพิ่มขึ้นจาก 210.8 ณ เดือน ธ.ค. 2554 ปรับมาอยู่ที่ 215.3 ณ เดือนก.พ. 2555 ซึ่งจากเดิมที่ทางองค์การอาหารและเกษตรของสหประชาชาติ (FAO) ได้คาดการณ์ว่าราคาอาหารในปี 2555 จะมีทิศทางที่ชะลอลงอย่างต่อเนื่องจากปี 2554
สำหรับทิศทางราคาอาหารในตลาดโลกที่ปรับตัวสูงขึ้นในช่วง 2 เดือนแรกของปี 55 มีสาเหตุมาจากปัญหาภัยพิบัติทางธรรมชาติ ได้แก่ ภัยแล้งในทวีปอเมริกาใต้ และภัยหนาวในทวีปยุโรป ส่งผลกระทบอย่างมากต่อปริมาณผลผลิตทางการเกษตรสำคัญที่ออกสู่ตลาดโลก ได้แก่ ถั่วเหลือง น้ำตาล และพืชไร่ต่างๆ
อย่างไรก็ตาม ราคาอาหารในตลาดโลกที่เริ่มมีแนวโน้มปรับตัวสูงขึ้น ด้านหนึ่งนับว่าเป็นผลดีต่อเกษตรกร และผู้ส่งออกที่จะสามารถขายสินค้าเกษตรได้ในราคาที่ดีขึ้น โดยเฉพาะน้ำตาล ซึ่งปริมาณผลผลิตของไทยที่ได้ส่วนใหญ่ผลิตเพื่อการส่งออก ในขณะเดียวกัน ราคาสินค้าเกษตรที่สูงขึ้น อาจเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญสำหรับผู้ประกอบการไทยในอุตสาหกรรมอาหาร โดยเฉพาะผู้ประกอบการที่ต้องพึ่งพาการนำเข้าวัตถุดิบจากต่างประเทศ เช่น ผลิตภัณฑ์จากถั่วเหลือง ธุรกิจอาหารสัตว์ ตลอดจนผู้ผลิตที่ใช้แป้งสาลีเป็นวัตถุดิบ
กลุ่มน้ำตาล จากปัญหาภัยแล้งที่เกิดขึ้นในประเทศบราซิล ซึ่งเป็นผู้ผลิตและผู้ส่งออกน้ำตาลรายใหญ่ของโลก เป็นปัจจัยหลักที่ทำให้ประเทศผู้นำเข้าน้ำตาล เกิดความกังวลว่าปริมาณผลผลิตน้ำตาลจะออกสู่ตลาดล่าช้า และอาจทำให้ขาดแคลนในระยะสั้น ส่งผลให้ราคาน้ำตาลในตลาดโลกปรับตัวเพิ่มขึ้น
ทั้งนี้ ราคาที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น จะส่งผลดีอย่างมากต่อผู้ส่งออกน้ำตาลไทย ซึ่งไทยเป็นผู้ส่งออกน้ำตาลรายใหญ่เป็นอันดับสอง รองจากบราซิล ปริมาณการส่งออกน้ำตาลของไทยมีมากถึงร้อยละ 70 ของปริมาณผลผลิตทั้งหมด โดยราคาน้ำตาลในตลาดโลกที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ผู้ส่งออกน้ำตาลของไทยสามารถส่งออกได้ในราคาที่สูงขึ้น และรายรับของผู้ส่งออกเพิ่มมากขึ้น
ด้านการใช้ภายในประเทศ น้ำตาลองค์ประกอบหลักที่สำคัญในการผลิตเครื่องดื่ม อาหารและขนมต่างๆ โดยเฉลี่ยการบริโภคน้ำตาลภายในประเทศต่อปีมีประมาณ 2 ล้านตัน ทั้งนี้ แม้ว่าราคาน้ำตาลในตลาดโลกจะมีทิศทางปรับขึ้นก็ยังไม่ส่งผลให้ราคาจำหน่ายน้ำตาลในประเทศเพิ่มขึ้น เนื่องจากปัจจุบันราคาจำหน่ายน้ำตาลในประเทศถูกกำหนดโดยกระทรวงพาณิชย์ ตามความเห็นของสำนักงานคณะกรรมการอ้อยและน้ำตาลทราย อย่างไรก็ตาม หากราคาน้ำตาลในตลาดโลกยังคงปรับตัวสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องจากระดับในปัจจุบัน อาจจะจูงใจให้เกิดการส่งออกบริเวณชายแดนประเทศเพื่อนบ้าน ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาต่อสต็อกน้ำตาลที่ใช้บริโภคภายในประเทศได้
กลุ่มน้ำมันพืช มีราคาปรับเพิ่มขึ้น เนื่องจากพื้นที่เพาะปลูกถั่วเหลืองในทวีปอเมริกาใต้ประสบปัญหาภัยแล้ง โดยเฉพาะในประเทศบราซิล และอาร์เจนตินา ซึ่งเป็นแหล่งเพาะปลูกถั่วเหลืองหลักของโลก (คิดเป็นสัดส่วนประมาณร้อยละ 46 ของผลผลิตถั่วเหลืองของโลก) โดยในช่วงที่เกิดภัยแล้งตั้งแต่ปลายปี 2554 เป็นช่วงระหว่างฤดูเพาะปลูกและเก็บเกี่ยวผลผลิตถั่วเหลืองในอเมริกาใต้ จึงทำให้ปริมาณผลผลิตได้รับความเสียหายจำนวนมาก ประกอบกับปริมาณผลผลิตถั่วเหลืองที่ลดลงยังเป็นผลมาจากการที่ประเทศจีนและสหรัฐฯ ปรับลดพื้นที่การผลิตไปปลูกข้าวโพดที่ได้ผลตอบแทนสูงกว่า ด้วยสาเหตุดังกล่าว ส่งผลให้ปริมาณผลผลิตถั่วเหลืองที่ออกสู่ตลาดโลกในปี 2555 มีปริมาณลดลงเหลือเพียง 245 ล้านตัน (หรือลดลงจากปี 2554 ประมาณ 20 ล้านตัน)
นอกจากปริมาณผลผลิตถั่วเหลืองในตลาดโลกที่มีแนวโน้มลดลงจะผลักดันให้ราคาน้ำมันถั่วเหลืองในตลาดโลกเพิ่มสูงขึ้นแล้ว ยังส่งผลให้ความต้องการน้ำมันปาล์มเพิ่มขึ้น เพื่อทดแทนน้ำมันถั่วเหลืองที่มีราคาสูงขึ้น ประกอบกับในช่วงต้นปีเป็นช่วงนอกฤดูกาลเก็บเกี่ยวปาล์มน้ำมัน ทำให้ปริมาณผลผลิตออกสู่ตลาดน้อย ยิ่งเป็นปัจจัยที่ส่งผลให้ราคาน้ำมันปาล์มในตลาดโลกมีแนวโน้มปรับตัวสูงขึ้นด้วยเช่นกัน
ถั่วเหลือง ส่วนใหญ่ที่ใช้ในประเทศจะพึ่งพิงการนำเข้าถั่วเหลืองจากต่างประเทศมากถึงร้อยละ 90 ของการใช้ภายในประเทศ และจะนำมาใช้ในการผลิตอาหาร เช่น เต้าหู้ ซอสถั่วเหลือง น้ำมันถั่วเหลือง น้ำนมถั่วเหลือง รวมทั้งใช้ในการนำมาผลิตเป็นอาหารสัตว์ การปรับขึ้นราคาถั่วเหลืองในตลาดต่างประเทศ ย่อมกระทบต่อต้นทุนการผลิตในอุตสาหกรรมอาหารที่ใช้ถั่วเหลืองเป็นวัตถุดิบ
กลุ่มธัญพืช ได้แก่ ข้าวสาลีและข้าวโพด เป็นผลผลิตทางเกษตรที่ส่วนใหญ่ต้องพึ่งพาการนำเข้า โดยข้าวสาลีส่วนใหญ่จะถูกนำไปใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมอาหาร เช่น แป้งข้าวสาลี สำหรับผลิตขนมปัง ผลิตภัณฑ์เบเกอรี่ และบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ซึ่งผลิตภัณฑ์อาหารดังกล่าวมีทั้งผลิตเพื่อการส่งออกและการบริโภคภายในประเทศ ทั้งนี้ ราคาข้าวสาลีที่มีแนวโน้มปรับเพิ่มขึ้น อาจส่งผลให้ต้นทุนการผลิตของผู้ประกอบการในอุตสาหกรรมอาหารที่เกี่ยวข้องปรับตัวสูงขึ้น
อีกทั้ง อาจส่งผลให้ราคาอาหารในประเทศและในตลาดโลกปรับตัวเพิ่มขึ้นด้วย สำหรับข้าวโพด ส่วนใหญ่ใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตอาหารสัตว์ ซึ่งจะส่งผลโดยตรงต่อต้นทุนทางด้านอาหารในการเลี้ยงปศุสัตว์ของเกษตรกร
สำหรับสินค้าบางรายการ เช่น น้ำมันปาล์ม หากระดับราคาสินค้าในตลาดต่างประเทศมีแนวโน้มปรับตัวสูงขึ้น จนทำให้ส่วนต่างระหว่างราคาต่างประเทศและในประเทศเพิ่มมากขึ้น อาจจูงใจให้ผู้ประกอบการหันไปเพิ่มการส่งออก จนอาจกระทบต่อปริมาณสต็อกสำหรับใช้บริโภคภายในประเทศ ทั้งนี้ เพื่อให้ปริมาณผลผลิตเพียงพอต่อการบริโภคภายในประเทศ ทางหน่วยงานภาครัฐต่างๆ ที่เกี่ยวข้องควรให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการ และการตรวจสอบสต็อกสินค้า ตลอดจนภาครัฐควรติดตามความเคลื่อนไหวของราคาสินค้าอย่างใกล้ชิด โดยราคาที่เหมาะสม นอกจากจะเป็นระดับราคาที่สามารถสะท้อนต้นทุนการผลิตแล้ว ยังควรที่จะพิจารณาระดับราคาในตลาดต่างประเทศควบคู่ไปด้วย เพื่อลดปัญหาส่วนต่างราคาต่างประเทศที่สูงจนจูงใจให้ผู้ประกอบการขยายการส่งออกในอนาคต
อย่างไรก็ตาม หากภาครัฐต้องการชะลอการปรับขึ้นราคาน้ำมันปาล์มบรรจุขวด เพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายของประชาชน ทางเลือกในการแก้ปัญหาหนึ่งของภาครัฐคือ การนำเข้าน้ำมันปาล์มกึ่งบริสุทธิ์จากต่างประเทศเพื่อจำหน่ายให้แก่โรงกลั่นน้ำมันปาล์ม ในราคาที่ทางโรงกลั่นสามารถผลิตและจำหน่ายได้ภายในราคาเพดานขายปลีกที่ภาครัฐกำหนดไว้ ซึ่งทางเลือกดังกล่าว ภาครัฐจะต้องรับแบกรับส่วนต่างราคาน้ำมันปาล์มที่นำเข้า ทั้งนี้ ในระยะสั้น อาจส่งผลกระทบต่องบประมาณภาครัฐไม่มากนัก แต่ถ้าหากราคาน้ำมันปาล์มในตลาดโลกปรับตัวขึ้นต่อเนื่องเป็นเวลานานก็ย่อมจะทำให้ภาระในการดำเนินการดังกล่าวของภาครัฐเพิ่มขึ้นตามไปด้วย
ทั้งนี้ ประเด็นปัญหาเรื่องผลผลิตพืชหลายชนิดที่มีปริมาณลดลงจากผลของภัยแล้งในทวีปอเมริกาใต้ น่าจะเป็นปัญหาในระยะสั้น เนื่องจาก คาดว่าในระยะเวลาช่วงครึ่งปีหลังจะมีปริมาณผลผลิตพืชออกสู่ตลาดมากขึ้น สำหรับประเด็นที่ควรติดตามในระยะถัดไป คือ ความแปรปรวนของสภาพอากาศ ซึ่งอาจจะยังเป็นปัจจัยเสี่ยงที่กระทบต่อภาคการเกษตร รวมทั้งปัจจัยเสี่ยงทางด้านต้นทุนในการทำการเกษตร ที่มีโอกาสเพิ่มสูงขึ้นจากราคาแนวโน้มราคาน้ำมัน ต้นทุนอาหารสัตว์ และเคมีภัณฑ์ทางการเกษตร