ฝ่ายวิจัยธุรกิจ ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย (EXIM BANK) เปิดเผยบทวิจัยธุรกิจ เรื่อง "ราคาน้ำมันดิ่งเหว นัยต่อการส่งออกไทย" โดยระบุว่า จากการประชุมระหว่างกลุ่มประเทศ OPEC กับประเทศนอกกลุ่ม OPEC เพื่อหารือในการปรับลดกำลังการผลิตน้ำมันเพิ่มเติม เพื่อพยุงราคาน้ำมันที่ตกต่ำจากการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ซึ่งส่งผลให้อุปสงค์น้ำมันของโลกลดลงอย่างมาก โดยซาอุดิอาระเบีย ซึ่งเป็นหัวเรือใหญ่ของกลุ่ม OPEC ได้เสนอให้ประเทศสมาชิกและประเทศนอกกลุ่ม OPEC ที่นำโดยรัสเซีย ปรับลดกำลังการผลิตน้ำมันเพิ่มเติมอีก 1.5 ล้านบาร์เรล/วัน จากเดิมที่ปรับลดมาแล้ว 1.7 ล้านบาร์เรล/วัน ในช่วงก่อนหน้า
อย่างไรก็ตาม ผลการประชุมกลับไม่เป็นไปตามที่ตลาดคาด เนื่องจากรัสเซียปฏิเสธข้อเสนอดังกล่าว ทำให้ซาอุดิอาระเบียไม่พอใจอย่างมากและประกาศทำสงครามราคาน้ำมัน โดยซาอุดิอาระเบียจะปรับลดราคาขายน้ำมันดิบให้กับลูกค้าทั่วโลกลง 6-8 ดอลลาร์สหรัฐ/บาร์เรล รวมทั้งจะค่อยๆ เพิ่มกำลังการผลิตของตัวเองจากเดิม 9.7 ล้านบาร์เรล/วัน ขึ้นเป็น 12 ล้านบาร์เรล/วัน
สถานการณ์ที่เกิดขึ้น ได้ซ้ำเติมภาวะอุปทานน้ำมันส่วนเกินของโลกมากขึ้น และส่งผลให้ล่าสุดราคาน้ำมันดิบเบรนท์ปรับลดลงจากระดับกว่า 50 ดอลลาร์สหรัฐ/บาร์เรลในวันที่ 6 มี.ค.63 เหลือราว 32 ดอลลาร์สหรัฐ/บาร์เรลในวันที่ 9 มี.ค.63 หรือปรับลดลงกว่า 35% ซึ่งได้สร้างความปั่นป่วนให้ตลาดน้ำมันและตลาดหุ้นทั่วโลกเป็นอย่างมาก
ฝ่ายวิจัยธุรกิจ EXIM BANK เห็นว่า ราคาน้ำมันที่ปรับลดลงอย่างรวดเร็ว เปรียบเสมือนเหรียญสองด้านที่จะส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่ต่อเศรษฐกิจไทย โดยด้านบวก จะทำให้ไทยซึ่งเป็นประเทศผู้นำเข้าน้ำมันสุทธิ ประหยัดเงินในการนำเข้าน้ำมันดิบได้บางส่วน โดยในแต่ละปีไทยนำเข้าน้ำมันดิบเกือบ 7 แสนล้านบาท นอกจากนี้ ในส่วนของผู้ประกอบการจะมีต้นทุนการผลิตลดลง โดยเฉพาะต้นทุนค่าขนส่ง ขณะที่ผู้บริโภคก็จะมีกำลังซื้อเพิ่มขึ้นจากรายจ่ายด้านพลังงานที่ลดลง ซึ่งจะหนุนให้อุปสงค์ในประเทศกระเตื้องขึ้น
ส่วนด้านลบ ราคาน้ำมันที่ลดลงอาจบั่นทอนการส่งออกสินค้าและบริการของไทยในหลายมิติ ได้แก่
1. การส่งออกของไทยไปประเทศที่พึ่งพารายได้จากการส่งออกน้ำมันในสัดส่วนสูง โดยเฉพาะกลุ่มประเทศ OPEC และรัสเซียซึ่งไทยส่งออกคิดเป็นสัดส่วนรวมกันราว 3% ของมูลค่าส่งออกรวม ทั้งนี้ ประเทศเหล่านี้มีรายได้หลักมาจากการขายน้ำมัน ก๊าซธรรมชาติและปิโตรเคมีเป็นหลัก ดังนั้นหากราคาน้ำมันลดต่ำลง ก็เท่ากับว่าประเทศเหล่านี้มีรายได้ลดลง และอาจทำให้รัฐบาลของประเทศดังกล่าวต้องปรับลดงบประมาณรายจ่ายเพื่อพัฒนาประเทศลง ซึ่งจะทำให้กิจกรรมทางเศรษฐกิจและกำลังซื้อของกลุ่มประเทศข้างต้นชะลอลง
ทั้งนี้ สินค้าส่งออกที่ไทยพึ่งพาตลาด OPEC และรัสเซียสูง ได้แก่ รถยนต์ ผลิตภัณฑ์ยาง ข้าว เครื่องปรับอากาศ ไม้และผลิตภัณฑ์ไม้ เป็นต้น
2. การส่งออกสินค้าอุตสาหกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับราคาน้ำมันถูกกดดันต่อเนื่อง อาทิ น้ำมันสำเร็จรูป เคมีภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์ยาง และเม็ดพลาสติกมีแนวโน้มชะลอลง กลุ่มสินค้าดังกล่าวมีสัดส่วนรวมกันราว 15% ของมูลค่าส่งออกรวม ทั้งนี้ นอกจากราคาน้ำมันที่ลดลงจะส่งผลกระทบต่อ Margin ของการส่งออกสินค้ากลุ่มดังกล่าวแล้ว ในด้านปริมาณก็ยังคงถูกกดดันจากอุปสงค์ที่ลดลงจากผลกระทบของโควิด-19 โดยเฉพาะจีน ซึ่งเป็นตลาดส่งออกสินค้าที่เกี่ยวเนื่องกับราคาน้ำมันอันดับ 1 ของไทยอีกด้วย
3. การส่งออกสินค้าเกษตรอาจได้รับผลกระทบทางอ้อม เนื่องจากราคาสินค้าดังกล่าวมักเคลื่อนไหวในทิศทางเดียวกับราคาน้ำมันอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะยางพารา โดยปัญหาดังกล่าวจะเข้ามาซ้ำเติมภาวะอุปทานยางพาราล้นตลาดในปัจจุบันมากขึ้นไปอีก
4. การส่งออกบริการมีแนวโน้มหดตัวจากจำนวนนักท่องเที่ยวชาวตะวันออกกลางและรัสเซีย ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนราว 10% ของนักท่องเที่ยวต่างชาติทั้งหมดในไทยอาจลดลง โดยเฉพาะนักท่องเที่ยวตะวันออกกลาง ซึ่งเป็นกลุ่มนักท่องเที่ยวที่มีรายจ่ายเฉลี่ยต่อหัวสูงและเป็นกลุ่มลูกค้าอันดับ 1 ที่เข้ามาใช้บริการท่องเที่ยวเพื่อสุขภาพ (Medical Tourism) ในประเทศไทย สถานการณ์ที่เกิดขึ้นอาจซ้ำเติมภาคการท่องเที่ยวที่ปัจจุบัน ก็ได้รับผลกระทบอย่างมากจากโควิด-19 ที่ส่งผลให้นักท่องเที่ยวจีนซึ่งมีสัดส่วนกว่า 1 ใน 3 ของนักท่องเที่ยวต่างชาติลดลง
โดยจะเห็นได้ว่านอกจากสถานการณ์โควิด-19 ที่ได้ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจและการส่งออกของไทยโดยรวมแล้ว ความปั่นป่วนในตลาดน้ำมันก็เป็นอีกปัจจัยเสี่ยงที่ผู้ส่งออกไทยต้องจับตามองอย่างใกล้ชิด ว่าสงครามราคาน้ำมันข้างต้นจะจบลงอย่างไร โดยหากรัสเซียเปลี่ยนใจกลับสู่โต๊ะเจรจากับซาอุดีอาระเบียอีกครั้ง ก็อาจทำให้ราคาน้ำมันเด้งกลับได้เช่นกัน ผู้ส่งออกจึงควรต้องติดตามทิศทางราคาน้ำมันอย่างใกล้ชิด
ทั้งนี้ EXIM BANK พร้อมเป็นพี่เลี้ยงให้ผู้ส่งออกทั้งบริการทางการเงินและเครื่องมือป้องกันความเสี่ยงเพื่อบรรเทาผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19 และราคาน้ำมันที่ปรับลดลง อันจะช่วยประคับประคองการส่งออกของไทยปี 2563 ไม่ให้แย่ลงไปกว่าที่เป็นอยู่