สภาพัฒน์ เผยหนี้ครัวเรือนไตรมาส 2/67 ขยายตัวชะลอลง จากการปฏิเสธสินเชื่อของสถาบันการเงินที่เพิ่มขึ้น ด้านคุณภาพสินเชื่อของครัวเรือนยังคงปรับลดลงต่อเนื่อง ส่วนสถานการณ์แรงงานไตรมาส 3/67 ค่อนข้างทรงตัว โดยการจ้างงานในสาขานอกภาคเกษตรกรรม ขยายตัวได้ ขณะที่ภาคเกษตรกรรมยังคงหดตัวต่อเนื่อง ด้านค่าจ้างเพิ่มขึ้นทั้งภาพรวม และภาคเอกชน ขณะที่อัตราการว่างงานอยู่ที่ 1.02% เพิ่มขึ้นเล็กน้อยจากช่วงเดียวกันของปีก่อน
นายดนุชา พิชยนันท์ เลขาธิการ สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) หรือสภาพัฒน์ เผยภาวะสังคมไทยในไตรมาส 3/67 สำหรับหนี้สินครัวเรือน (ไตรมาส 2/67) มีมูลค่า 16.32 ล้านล้านบาท ขยายตัว 1.3% โดยชะลอลงจาก 2.3% ในไตรมาสที่ผ่านมา ทำให้สัดส่วนหนี้ต่อ GDP ปรับลดลงจาก 90.7% ของไตรมาสก่อน มาอยู่ที่ 89.6%
โดยหนี้สินครัวเรือนเกือบทุกประเภทมีการปรับตัวชะลอลงหรือหดตัว ยกเว้นสินเชื่อส่วนบุคคล ส่วนหนึ่งมาจากการมีภาระหนี้ที่สูง ประกอบกับคุณภาพสินเชื่อที่ปรับลดลง ทำให้สถาบันการเงินเข้มงวดในการอนุมัติสินเชื่อ สะท้อนจากเงินให้กู้แก่ภาคครัวเรือนของธนาคารพาณิชย์ ซึ่งมีสัดส่วนมากกว่า 1 ใน 3 หรือ 38.5% ของหนี้ครัวเรือนทั้งหมด มีการหดตัวเป็นครั้งแรก
ด้านคุณภาพสินเชื่อของครัวเรือนปรับลดลงต่อเนื่อง โดยยอดคงค้างสินเชื่อบุคคลที่ค้างชำระเกิน 90 วัน (NPLs) ในฐานข้อมูลเครดิตบูโรมีมูลค่า 1.16 ล้านล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนต่อสินเชื่อรวมอยู่ที่ 8.48% เพิ่มขึ้นจาก 8.01% ของไตรมาสที่ผ่านมา เป็นการเพิ่มขึ้นในสินเชื่อทุกวัตถุประสงค์
สำหรับประเด็นที่ต้องให้ความสำคัญในระยะถัดไป ได้แก่
1. แนวโน้มการก่อหนี้ในกลุ่มสินเชื่อเพื่อการอุปโภค-บริโภคส่วนบุคคลที่เพิ่มขึ้น ในสัดส่วนเกือบ 1 ใน 3 ของหนี้ครัวเรือนทั้งหมด โดยเป็นหนี้ที่มีอัตราดอกเบี้ยสูง หากครัวเรือนไม่ระมัดระวังในการก่อหนี้ หรือไม่มีวินัยทางการเงิน จะนำไปสู่การติดกับดักหนี้
2. ความเสี่ยงจากการต้องหันไปพึ่งพาหนี้นอกระบบของครัวเรือน จากมาตรฐานการปล่อยสินเชื่อของสถาบันการเงินที่เข้มงวดต่อเนื่อง โดยเฉพาะลูกหนี้ที่กู้ในระบบเต็มวงเงินแล้ว
3. แนวโน้มการผิดนัดชำระหนี้บ้านที่เร่งตัวขึ้น โดยเฉพาะบ้านที่มีวงเงินสินเชื่อต่ำกว่า 3 ล้านบาท สะท้อนให้เห็นว่า รายได้ของครัวเรือนบางกลุ่มยังไม่ฟื้นตัว และสถานะทางการเงินยังตึงตัว จากการเลือกที่จะผิดนัดชำระหนี้บ้านก่อนสินเชื่อประเภทอื่น แม้ว่าบ้านจะถือเป็นสินทรัพย์จำเป็น
4. ผลกระทบของอุทกภัยต่อสภาพคล่อง และความสามารถในการชำระหนี้ของครัวเรือน ซึ่งภาครัฐอาจต้องติดตามการเข้าถึงมาตรการการช่วยเหลือของผู้ประสบอุทกภัย รวมถึงต้องเร่งฟื้นฟูสถานการณ์ให้กลับคืนสู่สภาพปกติ เพื่อให้รายได้ของครัวเรือนฟื้นตัวโดยเร็ว
นายดนุชา กล่าวว่า หนี้ครัวเรือนต่อ GDP ลดลงมาต่อเนื่อง จากเศรษฐกิจไทยในไตรมาส 3 ขยายตัวขึ้น ดังนั้น ถ้าสามารถควบคุมการเพิ่มขึ้นของหนี้ครัวเรือนให้ชะลอตัวลงเรื่อย ๆ จะทำให้สถานการณ์หนี้ครัวเรือนต่อ GDP ปรับตัวดีขึ้นเช่นกัน ขณะเดียวกัน ปฏิเสธไม่ได้ว่าจำเป็นต้องมีมาตรการเข้าไปช่วยเหลือเพิ่มเติม โดยเฉพาะหนี้สำคัญ ๆ ทั้งเรื่องความมั่นคงในชีวิตของคน อย่างหนี้บ้าน และที่ใช้ในการทำมาหากิน อย่างหนี้รถ หรือหนี้ธุรกิจ
สำหรับรายละเอียดเรื่องมาตรการลดเงินนำส่งเข้ากองทุนเพื่อการฟื้นฟูและพัฒนาระบบสถาบันการเงิน (FIDF) ต้องรอฟังจากการแถลง เพราะเรื่องนี้ผูกพันกับการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือน ซึ่งแน่นอนว่าการลดเงินนำส่ง จะทำให้หนี้ FIDF ใช้เวลานานขึ้นในการใช้หนี้ให้หมด แต่ประเด็นสำคัญ คือเป็นการนำทรัพยากรที่มีอยู่ มาใช้โดยไม่ให้เกิดภาระกับงบประมาณที่มีข้อจำกัดอยู่
"ช่วงที่ผ่านมาสภาพัฒน์ กระทรวงการคลัง และธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ได้คุยกันเพื่อดูรูปแบบ และดูมาตรการโดยละเอียด ดังนั้น ขอให้รอดูรูปแบบและรายละเอียดมาตรการอีกครั้ง ส่วนช่วงเวลาที่จะเริ่มโครงการ ถ้าคุยกันเรียบร้อยแล้วทั้งหมด ก็คงจะเริ่มให้เร็ว ส่วนหนี้จะลดลงมากน้อยเท่าไรนั้น เนื่องจากหนี้เป็นก้อน และมีความหลากหลายในการใช้หนี้ ดังนั้น ในระยะยาวจะทำให้หนี้ครัวเรือนปรับตัวลดลงได้ แต่จะลงเร็วแค่ไหนอยู่ที่ปริมาณคนที่เข้ามาในโครงการ ซึ่งมาตรการเหล่านี้ก็พยายามทำออกมาเพื่อให้ลดหนี้ให้ได้มากที่สุด และต้องมีการติดตามด้วยว่าจะลดได้มากน้อยเท่าไร ประเด็นหลัก คือ พยายามแก้ปัญหาโดยเฉพาะบ้าน และรถ ให้ลดลงได้มากที่สุด" นายดนุชา กล่าว
ส่วนมาตรการในการป้องกันไม่ให้ลูกหนี้ที่แก้หนี้สำเร็จแล้ว กลับมาเป็นหนี้รอบใหม่นั้น นายดนุชา กล่าวว่า ได้มีการพูดคุยกันในประเด็นนี้ ซึ่งจะมีมาตรการและเงื่อนไขว่าจะทำอย่างไรเพื่อไม่ให้กลับมาเป็นหนี้เรื้อรัง โดยมองว่า เป็นเรื่องวินัยการเงินของลูกหนี้เอง ซึ่งการช่วยเหลือรอบนี้เป็นการช่วยเหลือให้ลูกหนี้ได้หลุดพ้นออกมา และมีวินัยการเงินเพียงพอ ที่จะคิดก่อนจะก่อหนี้ใหม่
"ถ้าหลังจากนี้ไปแล้ว เขามีการเปลี่ยนแนวคิด หรือ Ecosystem ในการทำให้คนเป็นหนี้ยังง่ายอยู่เหมือนในปัจจุบัน ก็คงจะเป็นเรื่องที่ต้องมีการแก้ไข ย้ำว่าเรื่องวินัยการเงินส่วนบุคคลเป็นเรื่องสำคัญจริง ๆ ที่ต้องคิดก่อนเป็นหนี้ ขณะเดียวกัน มาตรการของธปท. ที่ออกมา เรื่องแนวทางการให้สินเชื่ออย่างรับผิดชอบและเป็นธรรม (Responsible lending) ก็เป็นส่วนหนึ่งที่จะกำกับไม่ให้คนที่ขาดความพร้อมในการเป็นหนี้มาก่อหนี้เพิ่ม" นายดนุชา กล่าว
สถานการณ์แรงงานในไตรมาส 3/67 ผู้มีงานทำมีจำนวนทั้งสิ้น 40 ล้านคน ลดลงจากช่วงเดียวกันของปี 66 ที่ 0.1% จากการจ้างงานภาคเกษตรกรรมที่หดตัวต่อเนื่องที่ 3.4% ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นผลจากสถานการณ์อุทกภัย ส่วนสาขานอกภาคเกษตรกรรมขยายตัวได้ที่ 1.4% โดยสาขาการขนส่งและเก็บสินค้าขยายตัวได้มากที่สุด 14% และสาขาโรงแรมและภัตตาคารที่ 6.1% ขณะที่สาขาการผลิตหดตัว 1.4% โดยเฉพาะในการผลิตผลิตภัณฑ์คอมพิวเตอร์และอิเล็กทรอนิกส์ และการผลิตยานยนต์
สำหรับชั่วโมงการทำงานโดยรวมเพิ่มขึ้น แต่บางส่วนยังต้องการทำงานเพิ่ม โดยภาพรวมและเอกชนอยู่ที่ 43.3 และ 47.4 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ตามลำดับ โดยผู้ทำงานล่วงเวลาเพิ่มขึ้น 3.8% ขณะที่ผู้เสมือนว่างงานลดลง 32.9% และผู้ทำงานต่ำระดับเพิ่มขึ้น 15% ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในภาคเกษตรกรรม อัตราการว่างงานปรับเพิ่มขึ้นเล็กน้อย อยู่ที่ 1.02% หรือมีผู้ว่างงานจำนวน 4.1 แสนคน
อย่างไรก็ดี ยังมีประเด็นที่ต้องติดตามในระยะถัดไป ได้แก่
1. การส่งเสริมการปรับตัวของแรงงานในอุตสาหกรรมรูปแบบเดิม ให้เป็นอุตสาหกรรมสมัยใหม่ โดยปัจจุบัน หลายอุตสาหกรรมกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลง ที่ทำให้โครงสร้างการผลิตแบบเดิม ไม่ตอบสนองความต้องการของตลาด ซึ่งส่งผลกระทบต่อแรงงานทั้งการเลิกจ้าง การลด OT ตลอดจนการใช้มาตรา 75 การสมัครใจลาออก และการเกษียณก่อนกำหนด
2. การเตรียมความพร้อมด้านทักษะแรงงาน เพื่อรองรับอุตสาหกรรมใหม่ ซึ่งคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI) ระบุว่า อุตสาหกรรมที่มีการลงทุนเพิ่มส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมใหม่ และอาจมีการจ้างแรงงานไทยประมาณ 1.7 แสนคน ซึ่งจะต้องมีการเตรียมความพร้อมด้านกำลังคน เพื่อให้แรงงานไทยได้รับประโยชน์จากการลงทุนดังกล่าว
3. ผลกระทบต่อค่าครองชีพจากสถานการณ์อุทกภัย ที่ทำให้ราคาสินค้าเกษตรเพิ่มขึ้น โดยสถานการณ์อุทกภัยตั้งแต่ช่วงกลางปี 67 ทำให้พื้นที่เกษตรกรรมได้รับความเสียหาย ซึ่งอาจส่งผลให้ต้นทุนวัตถุดิบโดยเฉพาะพืชระยะสั้นเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งกระทรวงพาณิชย์ควรตรวจสอบ และควบคุมราคาไม่ให้กระทบต่อค่าครองชีพของประชาชน โดยเฉพาะผู้ประสบภัยน้ำท่วม