นายนิกร จำนง ที่ปรึกษา รมว.เกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยว่า ได้มอบหมายให้กรมส่งเสริมการเกษตร ทดลองนำร่องปรับรูปแบบจากการจัดทำข้อมูลทะเบียนเกษตรกรรูปแบบเดิมหรือที่เรียกว่า ทบก.02 มาเป็นการจัดทำ ‘สมุดทะเบียนเกษตรกร’ เพื่อรองรับความต้องการใช้งานที่กว้างขวางมากยิ่งขึ้น เนื่องจากการเข้าร่วมโครงการประกันรายได้เกษตรกรตามนโยบายของรัฐบาลและการช่วยเหลืออื่นๆ ต้องใช้ข้อมูลที่เป็นปัจจุบัน ณ วันหรือช่วงที่ขอรับความช่วยเหลือ จึงต้องขึ้นทะเบียนตามฤดูการผลิต โดยขยายการขึ้นทะเบียนให้ครอบคลุมสินค้าหลักทุกชนิด ซึ่งต่างไปจากระบบเดิมที่ข้อมูลจะเป็นลักษณะคงที่ตายตัว มีการจัดเก็บเป็นแผ่นกระดาษที่อาจไม่คงทนถาวร ฉีกขาด สูญหาย ปลอมแปลงง่าย
โดยสำนักงานเกษตรอำเภอจะทำการออกสมุดทะเบียนเกษตรกรให้เกษตรกรเก็บไว้ใช้ประโยชน์ โดยมีลักษณะเป็นเล่ม และใช้วิธีการ update เหมือนสมุดธนาคาร ประกอบด้วย 2 ส่วนหลัก ได้แก่ ข้อมูลทั่วไปซึ่งเป็นข้อมูลคงที่ ซึ่งนำมาจากทะเบียนเกษตรกร 01 หรือ เช่น ชื่อ ที่อยู่ เลขที่บัตรประจำตัวประชาชน ของหัวหน้าและสมาชิกในครัวเรือน พื้นที่ถือครองทำการเกษตร ข้อมูลเคลื่อนไหว ซึ่งได้มาจากทะเบียนพืชเศรษฐกิจ และคำร้องที่เกษตรกรแจ้งเปลี่ยนแปลงตามฤดูการผลิต รวมถึงข้อมูลการได้รับความช่วยเหลือหรือเข้าร่วมโครงการของรัฐ เช่น การประกันรายได้ การช่วยเหลือผู้ประสบภัยธรรมชาติ การเข้ารับการฝึกอบรมดูงาน
ทั้งนี้ ได้มีการทดสอบรูปแบบของสมุดข้อมูลและระบบการจัดทำสมุดทะเบียนเกษตรกร ซึ่งกระทรวงเกษตรฯ จะนำผลจากการทดสอบข้างต้นมาปรับปรุงแก้ไขให้มีประสิทธิภาพ และนำไปปรับใช้กับโครงการนำร่องสมุดทะเบียนเกษตรกร ที่จะเริ่มตั้งแต่เดือนมกราคม 2554 ในพื้นที่ 7 จังหวัด เป้าหมายรวม 627,216 ครัวเรือน แบ่งออกเป็น 1) เชียงใหม่ เป้าหมาย 152,176 ครัวเรือน 2) นครราชสีมา เป้าหมาย 128,007 ครัวเรือน 3) จันทบุรี เป้าหมาย 52,544 ครัวเรือน 4) นครปฐม เป้าหมาย 43,673 ครัวเรือน 5) ปทุมธานี เป้าหมาย 20,136 ครัวเรือน 6) นครศรีธรรมราช เป้าหมาย 173,104 ครัวเรือน และ 7) ฉะเชิงเทรา เป้าหมาย 57,576 ครัวเรือน ก่อนที่จะดำเนินการทั่วประเทศในปี 2555 ที่นอกจากจะพัฒนาระบบการจัดเก็บข้อมูลแล้ว ยังจะส่งเสริมให้มีการนำสมุดทะเบียนเกษตรกร มาใช้จริงในการประกอบอาชีพอย่างต่อเนื่องด้วย
นยนิกร กล่าวถึงการขึ้นทะเบียนการปลูกพืชเศรษฐกิจหลัก 3 ชนิด ได้แก่ ข้าว ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ มันสำปะหลัง โดยผลการขึ้นทะเบียนล่าสุด ณ วันที่ 28 กันยายน 2553 มีดังนี้ ข้าว ภาคอื่นๆ และจังหวัดชุมพร กรอบระยะเวลาขึ้นทะเบียนระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน — 30 พฤศจิกายน 2553 ส่วนภาคใต้ วันที่ 16 กรกฎาคม - 31 มีนาคม 2553 โดยมีการขึ้นทะเบียนแล้ว จำนวน 2,470,815 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 70.03 ของฐานข้อมูลปี 52/53 ผ่านขั้นตอนการประชาคมแล้ว 320,095 ครัวเรือน ส่ง ธกส.แล้ว 249,076 ครัวเรือน ออกใบรับรองแล้ว 195,355 ครัวเรือน
ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ กรอบระยะเวลาขึ้นทะเบียนระหว่างวันที่ 15 พฤษภาคม-31 ตุลาคม 2553 มีการขึ้นทะเบียนแล้ว จำนวน 408,951 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 102.15 ของฐานข้อมูลปี 52/53 ผ่านขั้นตอนการประชาคมแล้ว 93,266 ครัวเรือน ส่ง ธ.ก.ส.แล้ว 80,632 ครัวเรือน ออกใบรับรองแล้ว 74,247 ครัวเรือน
มันสำปะหลัง กรอบการขึ้นทะเบียนระหว่างวันที่ 1 มิถุนายน-31 ตุลาคม 2553 มีการขึ้นทะเบียนแล้ว จำนวน 447,306 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 91.44 ของฐานข้อมูลปี 52/53 ผ่านขั้นตอนการประชาคมแล้ว 47,792 ครัวเรือน ส่ง ธกส.แล้ว 41,076 ครัวเรือน ออกใบรับรองแล้ว 33,662 ครัวเรือน