"สินทรัพย์ดิจิทัล" นับเป็นหนึ่งในวิวัฒนาการลงทุนรูปใหม่สามารถเข้าถึงคนไทยได้ง่ายมากขึ้นและได้รับความนิยมแพร่หลายเป็นวงกว้าง โดยเฉพาะกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่เลือกการลงทุนรับความเสี่ยงสูง แต่มีโอกาสรับผลตอบแทนสูงเช่นกัน แต่เหรียญย่อมมี 2 ด้านเสมอทำให้การลงทุนประเภทนี้เสี่ยงนำไปสู่ปัญหาต่าง ๆ ก่อนกลายเป็นกรณีข้อพิพาทกับผู้ประกอบธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัล หรือแม้แต่บุคคล องค์กร หน่วยงาน นักลงทุนสามารถเรียกร้องและรับการช่วยเหลือในทางใดได้บ้าง ??
ค้นหาทางออกไปกับบทสัมภาษณ์พิเศษ ดร.พสิษฐ์ อัศววัฒนาพร ผู้อำนวยการสถาบันอนุญาโตตุลาการ อดีตรองปลัดกระทรวงยุติธรรมแล้วผู้พิพากษา ได้ร่วมพูดคุยกับ "อินโฟเควสท์" ถึงบทบาทสำคัญของอนุญาโตตุลาการที่กำลังเข้ามามีเป็นส่วนหนึ่งของผู้ตัดสินในโลกคริปโทฯในประเทศไทย
*รู้จักบทบาท "อนุญาโตตุลาการ" บนโลกคริปโทฯ**
ดร.พสิษฐ์ กล่าวว่า ปัจจุบัน ที เอช เอ ซี (THAC) สถาบันอนุญาโตตุลาการ มีจำนวนอนุญาโตตุลาการชาวไทยจำนวน 139 คน และชาวต่างชาติจำนวน 181 คน รวมทั้งสิ้น 320 คน ซึ่งมีความเชี่ยวชาญหลายหลายด้านด้วยกัน เช่น การก่อสร้างการค้าระหว่างประเทศ การลงทุน การกีฬา การสื่อสารโทรคมนาคม ฯลฯ และขณะนี้ สถาบันฯ มีอนุญาโตตุลาการที่มีความเชี่ยวชาญด้านสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนอยู่จำนวนหนึ่ง ซึ่งเหตุผลที่คณะกรรมการพิจารณาให้ขึ้นบัญชีอนุญาโตตุลาการในสาขาความเชี่ยวชาญดังกล่าว เพราะคณะกรรมการเห็นว่าเรื่องสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชน กำลังเป็นกระแสที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในปัจจุบัน ในอนาคต ถ้ามีการพิพาทกันเรื่องสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนขึ้น สถาบันฯ ก็จะมีผู้เชี่ยวชาญในด้านสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนเอาไว้เพื่อพิจารณาชี้ขาดข้อพิพาทดังกล่าว
"อนุญาโตตุลาการ คือบุคคลที่สามซึ่งเป็นคนกลางและได้รับการแต่งตั้งจากคู่พิพาทให้เข้ามาทำหน้าที่ในการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท โดยกำหนดให้มีจำนวน 1 คนหรือมากกว่า 1 คนก็ได้ แต่ต้องเป็นจำนวนเลขคี่โดยจะเป็นบุคคลใดๆ ก็ได้ แต่ต้องมีความเป็นกลางและความเป็นอิสระ โดยคู่พิพาทอาจกำหนดคุณสมบัติเพิ่มเติมอื่นๆ อีกก็ได้ผู้ที่ทำหน้าที่เป็นอนุญาโตตุลาการมีหน้าที่ พิจารณาคดีโดยการรับฟังพยานหลักฐาน หรือพยานเอกสารต่างๆ ของคู่พิพาท และวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท จากพยานหลักฐาน หรือพยานเอกสารต่างๆ ที่คู่พิพาทเสนอเข้ามา สถาบันอนุญาโตตุลาการมีการขึ้นบัญชีบุคคลที่มีคุณสมบัติเหมาะสมเพื่อให้คู่พิพาทได้ใช้เป็นข้อมูลในการเลือกบุคคลเป็นอนุญาโตตุลาการด้วย โดยจะมีบัญชีที่เรียกว่า THAC Panel และ DistinguishedPanel สำหรับผู้ที่มีคุณสมบัติสูง"ดร.พสิษฐ์ กล่าว
**ข้อพิพาทคดีสินทรัพย์ดิจิทัลในไทย เปิดรับคดีผ่านระบบออนไลน์**
ปัจจุบันธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลในประเทศไทยถือว่ายังอยู่ในช่วงระยะเวลาเริ่มต้น แม้ว่าปัจจุบันพบว่ามีข้อพิพาทไม่มากเนื่องจากปัจจุบันธุรกรรมยังคงจำกัดอยู่เพียงการซื้อขาย แลกเปลี่ยนสินทรัพย์ดิจิทัล แต่ก็มีบางกรณีที่แพลตฟอร์มผู้ให้บริการซื้อขายมีการหยุดบริการหรือให้บริการไม่ทันท่วงที ทำให้เกิดความเสียหายแก่ลูกค้า ซึ่งคงมีแต่การร้องเรียนไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ยังไม่ปรากฏชัดเจนเป็นข้อพิพาท
อย่างไรก็ตาม สถาบันฯตระหนักดีว่าในอนาคตอันใกล้สินทรัพย์ดิจิทัล อาจมีบทบาทมากยิ่งขึ้น เพราะได้รับการยอมรับและนำไปใช้เพื่อทำธุรกรรมในด้านอื่นๆอาจเป็นไปได้ที่ข้อพิพาทมีโอกาสเพิ่มขึ้นในอนาคต
ปัจจุบันสถาบันฯ ได้จัดทำระบบที่สามารถรองรับการดำเนินคดีผ่านระบบดิจิทัลได้เป็นอย่างดี ประกอบด้วย
1. ระบบ Talk DD เป็นระบบการระงับข้อพิพาทบนออนไลน์สมบูรณ์แบบ คู่พิพาทสามารถเริ่มคดีดำเนินคดี และสิ้นสุดการดำเนินคดีทั้งระบบบนออนไลน์ ซึ่งสามารถใช้งานง่าย สะดวก จนจบทุกข้อพิพาท ไม่ว่าจะเป็นขั้นตอนการเจรจาต่อรอง การไกล่เกลี่ยประนีประนอมข้อพิพาท และการอนุญาโตตุลาการ ซึ่งจะเหมาะสมอย่างยิ่งกับข้อพิพาทสินทรัพย์ดิจิทัล โดยเฉพาะในกรณีที่เป็นข้อพิพาทที่มีประเด็นไม่ซับซ้อน
2. ระบบ AMO 247 เป็นระบบการระงับข้อพิพาทออนไลน์สำหรับการระงับข้อพิพาทด้วยการอนุญาโตตุลาการ โดยคู่พิพาทสามารถเลือกดำเนินกระบวนพิจารณาบางอย่างนอกระบบออนไลน์ได้ซึ่งจะเหมาะกับข้อพิพาทที่มีประเด็นยุ่งยาก หรือซับซ้อนมากขึ้น ระบบนี้สถาบันฯ สร้างขึ้นมาเพื่อช่วยอำนวยความสะดวกให้แก่คู่พิพาทในการยื่นคำขอเริ่มต้นคดี คำเสนอข้อพิพาท คำตอบรับ คำคัดค้าน ฯลฯ เพื่อให้เป็นไปด้วยความง่ายดาย โดยคู่พิพาทไม่ต้องเดินทางมายังสถาบันฯด้วยตนเอง แต่เป็นการส่งเอกสารผ่านทางอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งระบบนี้จะตอบโจทย์ข้อพิพาทเกี่ยวกับธุรกิจสินทรัพย์ดิจิทัลเป็นอย่างยิ่ง เพราะดำเนินการออนไลน์ พยานเอกสารต่างๆ จะอยู่ในรูปแบบดิจิทัลออนไลน์ทั้งหมด โดยคู่พิพาทและอนุญาโตตุลาการสามารถ พิมพ์เอกสารออกจากระบบเองได้ทั้งหมด
"นอกเหนือจากการมีระบบการดำเนินคดีออนไลน์ เหมาะสมกับการดำเนินคดีด้านสินทรัพย์ดิจิทัลแล้ว สถาบันฯยังมีแนวทางที่จะขึ้นบัญชีผู้เชี่ยวชาญในสินทรัพย์ดิจิทัลมากขึ้น และสร้างความรับรู้เรื่องสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนให้กับกลุ่มนักลงทุน บุคคลทั่วไป รวมถึง บุคลากรในสถาบันอนุญาโตตุลาการเอง หากอนาคตมีข้อพิพาทด้านธุรกิจด้านสินทรัพย์ดิจิทัลและเทคโนโลยีบล็อกเชนเกิดขึ้นและคู่พิพาทตกลงให้ใช้การดำเนินการระงับข้อพิพาทด้วยการอนุญาโตตุลาการ ที เอช เอ ซี สถาบันอนุญาโตตุลาการ ก็พร้อมที่จะให้บริการแก่คู่พิพาททุกฝ่ายอย่างเต็มความสามารถ"ดร.พสิษฐ์ กล่าว