การกล่าวอ้างที่ว่าการใช้เครื่องมือทางการเงิน Single Stock Futures Block Trade (SSF Block Trade) เป็นสาเหตุให้ตลาดหุ้นไทยเสียหาย หรือเกิดการเอาเปรียบนั้น แท้จริงแล้วเป็นความเข้าใจผิดในหลักการทำงานของธุรกรรมนี้อย่างมาก เนื่องจาก Block Trade เป็นเพียงการซื้อขาย Big lot ของ Single Stock Futures
SSF Block Trade คืออะไร!?
Block Trade คือหนึ่งในเครื่องมือการลงทุนที่ทำรายการซื้อขายผ่านตราสารอนุพันธ์ประเภท Single Stock Futures (SSF) เป็นโอกาสสร้างผลตอบแทนจากการขึ้นลงราคาหุ้นอ้างอิง และได้สิทธิในการเพิ่มกำลังซื้อมากกว่าเงินต้นที่ได้วางไว้ (Leverage)
ปัจจุบัน มีหุ้นอ้างอิง SSF อยู่ประมาณ 120 ตัว โดยจะมีบริการของบริษัทหลักทรัพย์ที่ให้บริการ Block Trade ทำหน้าที่วาง bid-offer เพื่อให้การเสนอซื้อ-เสนอขายกับผู้ลงทุนเป็นไปอย่างต่อเนื่อง ซึ่งราคาจะอ้างอิงกับหุ้นที่เป็น underlying เป็นหลัก
โดยราคาที่ผู้ให้บริการ block trade จะเสนอในตลาด SSF จะอ้างอิงจากราคาหุ้นในตลาดหุ้นเป็นหลัก ตามจำนวนและความต้องการของผู้จะซื้อ (Long) หรือ ผู้จะขาย (Short) นอกกระดานซื้อขายปกติที่ยังคงผ่านตลาดเช่นเดิม
ยกตัวอย่าง หากผู้ลงทุนต้องการเปิดสถานะ short SSF ของหุ้น A จำนวน 100 สัญญา ในราคาอ้างอิง 100 บาท ผู้ให้บริการ block trade จะเสนอราคาของ SSF โดยคำนวณจากราคาที่สามารถ short ได้ในกระดานหุ้น โดยการขาย short หุ้นในกระดาน เป็นการบริหารความเสี่ยงของผู้ให้บริการ
ทั้งนี้ โดยผู้ให้บริการ block trade ไม่ได้มุ่งหวังทำกำไร-ขาดทุนจากการเคลื่อนไหวของราคาหุ้นที่ขยับขึ้น-ลง แต่จะได้กำไรจากดอกเบี้ยที่ฝังเข้าไปใน basis หรือส่วนต่างระหว่างราคา SSF และราคาหุ้นอ้างอิงนั้นๆ
สำหรับความเข้าใจผิด ใน SSF และถูกมองเป็นผู้ร้าย ทั้งที่ธุรกรรม Block Trade เป็นเพียงการให้บริการสภาพคล่องของ SSF แก่ผู้ลงทุนที่ต้องการใช้เครื่องมือดังกล่าว เพื่อการ เปิด หรือ ปิด สถานะ Block Trade ของผู้ลงทุนเอง โดยอาจจะทำให้เกิดข้อสังเกต หรือความเข้าใจผิดเกิดขึ้นได้ ในประเด็นต่างๆ อาทิ
1.ข้อกล่าวหาและความเข้าใจผิดที่ว่า SSF Block Trade กลายเป็น "เครื่องมือ" ที่อาจจะถูกใช้หาประโยชน์จากการมีข้อมูลภายใน (Insider Information) นั้น
ปัญหาการอินไซด์ข้อมูลเหล่านี้ขึ้นอยู่กับธรรมาภิบาลของผู้บริหารหรือกรรมการของแต่ละบริษัท ซึ่งไม่เกี่ยวกับข้องกับการมีหรือไม่มี ของ Block Trade เนื่องจากผู้บริหารสามารถทำธุรกรรม SSF ได้ในกระดานปกติอยู่แล้ว แต่อาจจะต้องใช้เวลาเนื่องจาก สภาพคล่องที่จำกัดของหุ้นรายตัว
"การมี หรือ ไม่มีอยู่ ของการให้บริการ Block Trade ไม่ได้เป็นตัวตัดสินว่า ผู้บริหารจะโกง หรือไม่โกง"
เพราะ Block Trade เป็นเครื่องมือสากลที่ตลาดหุ้นทั่วโลกใช้อยู่ หากจะมีการใช้ SSF เป็นเครื่องมือในการทำกำไรแบบผิดกฎหมาย ก็ต้องถูกทางการจับอย่างแน่นอน
ในส่วนของผู้ให้บริการ block trade การบริหารสถานะหุ้นที่ถือสำหรับ hedging ถือเป็นเรื่องปกติที่สากลเขาทำกัน และไม่แปลกอะไร หากจะขายหุ้น hedge บางส่วนออกมา หากมีผู้ลงทุนรายอื่นเข้าทำรายการที่อยู่ในสถานะตรงกันข้ามกับที่ถือสถานะอยู่
หากผู้ให้บริการ block tradeไ ม่ขายออก หรือทำสถานะตรงข้ามกับคำสั่งของผู้ลงทุน และถือ hedge position เกินความเสี่ยงที่ตนเองมี ทำให้เกิดการ over hedge จนเกิดกำไร หรือ ขาดทุนจากการขึ้น-ลงของราคาหุ้นได้ ซึ่งลักษณะแบบนี้จะไม่ทำดังที่กล่าวไว้แล้วในเนื้อหาเบื้องต้น
2.ข้อกล่าวหาว่า ผู้ให้บริการ block trade เจตนาทุบหุ้น หรือ มีการจงใจจะทุบหุ้นเพื่อให้ลูกค้า หรือผู้ลงทุนเกิดผลขาดทุน จนเกิด Margin Call และถูก Force Sell ในที่สุด
จากข้อมูลดังกล่าว ฟังดูแล้วไม่ค่อยสมเหตุสมผลในเชิงธุรกิจของแนวทางการเป็นโบรกเกอร์ที่ดี ที่จะต้องรักษาพอร์ตของลูกค้าให้มีการเติบโต เพราะหากลูกค้าขาดทุนจนต้องปิดสถานะ บริษัทก็จะเสียลูกค้าที่เล่นหุ้นเหล่านั้นไป กลายเป็นทุบหม้อข้าวตัวเอง
ในทางกลับกัน หากบริษัทละเมิดเงื่อนไขการปฏิบัติหน้าที่ที่ดีจนทำให้สถานะที่ถืออยู่มีความเสี่ยง ก็มีโอกาสขาดทุนอย่างมหาศาลเช่นกัน และต้องจำไว้เลยว่า
"ผลตอบแทนคือ เงินเดือนและโบนัส ไม่ใช่ ส่วนต่างจากการกำไร หรือ ขาดทุน ของลูกค้า และหากโบรกเกอร์เสียหายจากความประมาทเลิ่นเล่อ ก็มีความเป็นไปได้ที่อาจจะต้องมีการพิจารณาไล่ออกและชดเชยความเสียหายที่เกิดขึ้น"
3. การปั่นหุ้นโดยเจ้าของหรือผู้บริหาร นั้น หากเจ้าของ หรือ ผู้บริหารใช้ SSF หรือ Block Trade ในการดึงสภาพคล่องจากกระดานหุ้น หรือ หวังจะใช้การทำ hedging ของการมีอยู่ของ Block Trade เป็นเครื่องมือในการใช้เพื่อปั่นหุ้น
นั่นอาจเป็นการกระทำที่เข้าข่ายการกระทำธุรกรรมอำพราง และผิดต่อพ.ร.บ.หลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ฯ
สำหรับข้อกล่าวหาทั้งหมด ที่สรุปรวมมาว่าจะทำให้ตลาดหุ้นไทยจะพัง เพราะเครื่องมือ SSF Block Trade ที่ตลาดหุ้นทั่วโลกใช้กัน อาจเป็นการเบี่ยงเบนประเด็นจากปัญหาที่แท้จริงในระบบที่เกิดจากความไม่ซื่อสัตย์ของผู้บริหารบริษัทจดทะเบียนที่ต่างพากันแอบอ้างว่า หุ้นของตนเองถูก Naked Short Selling, หุ้นหาย ถูกขโมยไปขาย ฯลฯ
แต่สุดท้ายจนด้วยหลักฐานว่า หุ้นหลายบริษัทดังกล่าวถูกนำไปจำนำทั้งใน-นอกระบบ โดยเจ้าของ จนสร้างความเสียหายให้กับผู้ลงทุนทั่วไป หาใช่เครื่องมือทางการเงินที่นิยมใช้กันอยู่ของตลาดหุ้นสากลทั่วโลกทุกวันนี้
ธิติ ภัทรยลรดี