นายชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย ระบุข้าวไทยกำลังเสียเปรียบข้าวเวียดนามในตลาดโลกอย่างต่อเนื่อง สาเหตุจากการเพาะปลูกข้าวในเวียดนามมีต้นทุนต่ำกว่า ทำให้สามารถขายในราคาถูกกว่า ขณะที่มีการขยายพื้นที่ปลูกข้าวหลังจากการส่งออกทำได้ดี อีกไม่นานราว 3 ปีการส่งออกข้าวของเวียดนามมีโอกาสแซงไทยที่เคยเป็นเจ้าตลาด มองเป้าหมายส่งออกข้าวปีนี้ของกระทรวงพาณิชย์ที่ตั้งไว้ 9.0-9.5 ล้านตันสูงเกินไปในสถานการณ์อย่างนี้ ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำได้
*เป้าหมายการส่งออกข้าวปี 54 ที่กระทรวงพาณิชย์ตั้งไว้ 9.0-9.5 ล้านตัน
"ผมว่าสูงไปนะ สมาคมฯตั้งไว้แค่ 9 ล้านตัน หรือไม่ก็ใกล้เคียงปี 53 ที่ส่งออกได้ 9.03 ล้านตัน เฉพาะไตรมาสแรกของปีนี้ (ม.ค.-มี.ค.) คาดว่าน่าจะส่งออกได้ประมาณ 3 ล้านตัน น่าจะสูงกว่าไตรมาสแรกของปี 52 ที่ส่งออกข้าวได้ 2.5 ล้านตัน เพราะตอนนี้สต็อกข้าวเวียดนามลดลงมาก กว่าผลผลิต Crop ใหม่จะออกก็ประมาณเดือนมีนาคม เพราะฉะนั้นตอนนี้คือโอกาสของการส่งออกข้าวไทย
ส่วนมูลค่าส่งออก น่าจะอยู่ราวๆ 4-5 หมื่นล้านบาท (อัตราแลกเปลี่ยนล่าสุดระดับ 30.40 บาท/ดอลลาร์สรอ.)"
*ช่วง 3-4 เดือนสุดท้ายปี 53 ตัวเลขดีเกินคาด
"ใช่ครับ 3-4 เดือนสุดท้ายของปีที่แล้ว ถือว่าข้าวไทยประสบความสำเร็จด้านการส่งออก เดือนก.ย.53 เราส่งออก 830,000 ตัน, ต.ค.890,000 ตัน, พ.ย.950,000 ตัน, เดือน ธ.ค.ตัวเลขพุ่งขึ้นมาที่ 1 ล้านตัน เพิ่มมาจากอินโดนีเซีย 5 แสนตัน ที่เหลือจากตลาดผู้ซื้อข้าวนึ่ง ข้าวหอมมะลิ
สำหรับอินโดนีเซียไม่ได้ซื้อข้าวมาประมาณ 2 ปีแล้ว เพราะพยายาม Self Sufficient พอสมควร แต่มามีปัญหาเรื่อง Production แล้วก็ออกมาซื้อเพื่อเก็บสต็อกไว้เป็นความปลอดภัยทางด้านอาหาร อินโดนีเซียซื้อข้าวขาว 5% และข้าวขาว 15% ล็อตนี้ประมาณ 1 ล้านตัน ซื้อจากไทย 5 แสนตัน ส่งมอบถึงเดือนก.พ.54 ซื้อจากเวียดนาม 5 แสนตัน ทำให้ตัวเลขส่งออกปี 53 ไทยสามารถทำได้ถึง 9.03 ล้านตัน แบ่งเป็นข้าวนึ่ง 37% ข้าวขาว 30% ข้าวหอมมะลิ 18% ที่เหลือเป็นข้าวชนิดอื่นๆ"
*คาดสถานการณ์ปีนี้อาจจไม่ง่ายอย่างที่คิด
"ผมมองว่ากระทรวงฯ ตั้งตัวเลขไว้แบบมองโลกในแง่ดีเกินไป จริงอยู่ภาวะขาดแคลนจากภัยธรรมชาติยังมีอยู่ แต่ผมว่ามันไม่น่ารุนแรงเท่าปีที่แล้ว หรืออาจจะรุนแรงก็ได้ แต่ทุกอย่างไม่แน่นอน
ข้าวเวียดนามสต็อกลดลง ใช่ แต่ผลผลิตใหม่ที่กำลังจะออกราวเดือนมีนานี้น่าจะสูงถึง 40 ล้านตัน ยังไม่รวมผลผลิตของกัมพูชาที่คาดว่าผลผลิตกัมพูชาปีนี้ค่อนข้างดี น่าจะอยู่ราวๆ 9 ล้านตัน จากปีก่อน 7 ล้านตัน เวียดนามและกัมพูชามีความร่วมมือกันทางด้านการค้าข้าว โดยผลผลิตของเวียดนามส่วนใหญ่จะส่งออกเกือบทั้งหมด ส่วนข้าวที่บริโภคเองในประเทศคือข้าวของกัมพูชา"
*นับวันเวียดนามน่ากลัวมากขึ้นเรื่อยๆ
"ปีที่แล้วเวียดนามส่งออกข้าวได้สูงเป็นประวัติการณ์คือ 6.83 ล้านตัน เราส่งออกได้ 9.03 ล้านตัน จริงอยู่ที่ตัวเลขเรายังสูงกว่า แต่ 6.83 ล้านตันกับ 9.03 ล้านตัน มันห่างกันแค่ 2.2 ล้านตันเอง และถ้าคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ เวียดนามส่งออกข้าวปี 53 โตถึง 14.6% แต่ของเราโตแค่ 5.1%
อีกอย่างหนึ่ง ตัวเลข 6.83 ล้านตันของเวียดนามยังไม่รวมข้าวที่ทะลักออกไปทางชายแดนเวียดนาม-จีนที่ไม่มีการเปิดเผยอย่างเป็นทางการอีกประมาณ 7 แสนตัน
ส่วนปี 54 นี้ เวียดนามตั้งเป้าส่งออกข้าวแค่ 6.0 ล้านตัน แต่สังเกตมั้ยเค้าตั้งตัวเลขไว้ต่ำ แต่เอาเข้าจริงมักดีเกินคาด ตรงข้ามกับของเรา เวียดนามตั้งไว้ 6 ล้านตัน เอาเข้าจริงอาจจะได้ใกล้เคียงปี 53 ที่ 6.83 ล้านตัน"
*ห่วงอีก 3 ปี เวียดนามเหยียบบ่าแซงไทยขึ้นเบอร์ 1
"ตอนนี้เรายังเป็นเบอร์ 1 ของโลก แต่ผมว่าอีก 3 ปี เวียดนามแซงเราแน่ แล้วตลาดพวกนี้เวลาเสียไปแล้วเอาคืนยาก เพราะเวลานี้เวียดนามพยามยามเพิ่มผลผลิตต่อไร่ ขยายพื้นที่ปลูก ขณะที่ของเราตอนนี้เต็มที่แล้ว พื้นที่ยังจำกัด ไม่ได้เพิ่มขึ้น แถมยังมีความเสียหายจากภัยธรรมชาติด้วย ปัญหาอื่นๆ เช่น ถ้าเรายังไม่มีระบบชลประทานที่ดีโดยเฉพาะทางภาคอีสาน ไม่มีทางที่เราจะอยู่เบอร์ 1 ไปเรื่อยๆ นอกจากนี้ต้นทุนในการผลิตเราก็แพงกว่าเวียดนามมาก ต้นทุนแพงรายได้ต่ำ
ต้นทุนการปลูกข้าวของไทยอยู่ที่ราวๆ 4,500 บาท/ไร่ แต่ของเวียนามอยู่ที่ 2,500 บาท/ไร่ ขณะที่รายได้ต่อครัวเรือนของไทยประมาณ 1 แสนบาท/ครอบครัว เวียดนาประมาณ 40,000-50,000 บาท/ครอบครัว แต่ค่าครองชีพเวียดนามถูกกว่ามาก"
*ทุกประเทศหันพึ่งพาตัวเองเรื่องความมั่นคงทางด้านอาหาร
"ตอนนี้มีอินเดียที่ยังไม่แน่นอนว่าจะยังไง จะกลับมาส่งออกหรือไม่ หลังจากเกิดวิกฤตการณ์ทางด้านอาหาร ทำให้หันมาให้ความสำคัญกับเรื่องความมั่นคงทางด้านอาหารมาก ออกมาตรการควบคุมราคาอาหารแพง ล่าสุดระงับการส่งออกข้าวสาลี เพื่อป้องกันภาวะขาดแคลน แต่ปัญหาคือตอนนี้สต็อกข้าวในประเทศอินเดียสูงมากไม่ต่ำกว่า 20 ล้านตัน สูงกว่าปกติที่สต็อกไว้แค่ 12 ล้านตัน จึงไม่มีที่จะเก็บรักษา อาจจะต้องหาทางระบายออกมาบ้าง เรื่องนี้ยังต้องจับตาดูอย่างใกล้ชิด
ด้านฟิลิปปินส์ คาดการณ์ปีนี้จะนำเข้าข้าวลดลงเหลือแค่ 1.2 ล้านตัน จากปี 53 ที่ฟิลิปปินส์นำเข้า 2.45 ล้านตัน เพราะปีที่แล้วซื้อจากเวียดนามไปเยอะมาก และคิดว่า 1.2 ล้านตันที่จะซื้อในปีนี้ เวียดนามก็คงจะได้ไปทั้งหมด สาเหตุหนึ่งที่คนฟิลิปินส์บริโภคข้าวเวียดนามมากกว่าข้าวไทย หลักๆ คือราคาถูกกว่า เวลานี้ข้าวขาวเวียดนามราคาอยู่ที่ 480 ดอลลาร์สรอ./ตัน ข้าวขาวไทย 520 ดอลลาร์สรอ./ตัน
นอกจากนี้ คนฟิลิปปินส์เติบโตมาจากข้าวเวียดนามจนถึงรุ่นลูกรุ่นหลานเกิดมาก็เห็นข้าวเวียดนาม พอกินไปเรื่อยๆ เกิดรสชาติที่คุ้นเคย จึงไม่คิดจะเปลี่ยน
แต่ประเด็นที่ต้องรอดูต่อไปคือฟิลิปปินส์ตั้งเป้าที่จะสามารถพึ่งพาตนเองด้านการผลิตข้าวในปี 2013 คือหลังจากปี 2008 เป็นต้นมา ทุกประเทศพยายามสร้างความมั่นคงทางด้านอาหารเป็นนโยบายของแต่ละประเทศ พยายามพึ่งพาตัวเองให้มากที่สุด ระดมการเพาะปลูกมากขึ้น ทำอย่างไรจะให้ผลผลิตต่อไร่มากขึ้น เพื่อป้องกันตัวเองจาก Food Crisis และเป็นการ Save เงินของประเทศ"
*เวียดนามปรับเพิ่มราคาขั้นต่ำสำหรับข้าวเกรดส่งออก
"เป็นการปรับเพื่อรองรับฟิลิปปินส์ที่จะเปิดประมูลเร็วๆนี้ เวียดนามก็ฉวยโอกาสปรับราคารอเลย เพราะรู้ว่าฟิลิปปินส์ต้องซื้อแน่ๆ"
อนึ่ง สมาคมอาหารของเวียดนาม(VNA)ได้ปรับเพิ่มราคาขั้นต่ำ สำหรับข้าว 25% ซึ่งเป็นข้าวเกรดส่งออก สู่ระดับ 495 ดอลลาร์/ตัน จาก 490 ดอลลาร์
*แนวโน้มราคาสินค้าเกษตร-อาหารปีนี้สูงกว่าปีก่อน
"ราคาอาหารในปีนี้โดยเฉลี่ยทั้งปีน่าจะสูงกว่าปีที่แล้ว สินค้าเกษตรทุกชนิดราคาดี ตอนนี้ราคาข้าวสาลีอยู่ที่ 350 ดอลลาร์สรอ./ตัน ข้าวโพด ที่ถูกนำไปใช้ทั้งอาหารและเอทานอล 240 ดอลลาร์สรอ./ตัน ข้าวขาว 5% 520 ดอลลาร์สรอ./ตัน ข้าวขาว 100% 540 ดอลลาร์สรอ./ตัน ใกล้เคียงกับข้าวนึ่งที่ 535-540 ดอลลาร์สรอ./ตัน เพราะฉะนั้นบางช่วงบางจังหวะคนอาจจะหันไปบริโภคพืชชนิดอื่นๆ ที่ราคาถูกกว่า"