อัยการฝรั่งเศสแถลงเมื่อวันจันทร์ (26 ส.ค.) ว่า พาเวล ดูรอฟ ผู้ก่อตั้งแอปพลิเคชันส่งข้อความ "เทเลแกรม" (Telegram) ถูกจับกุมในฝรั่งเศส โดยเป็นส่วนหนึ่งของการสอบสวนคดีอาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับสื่อลามกอนาจารเด็ก การค้ายาเสพติด และการทำธุรกรรมฉ้อโกงบนแพลตฟอร์มดังกล่าว
ประธานาธิบดีเอ็มมานูเอล มาครง ผู้นำฝรั่งเศส ออกมาพูดถึงการจับกุมดูรอฟเป็นครั้งแรกอย่างเป็นทางการ หลังจากที่ดูรอฟถูกคุมตัวที่สนามบินเลอบูร์เฌต์ (Le Bourget) ชานกรุงปารีสเมื่อคืนวันเสาร์ที่ผ่านมา (24 ส.ค.)
ปธน.มาครงยืนยันว่าการจับกุมครั้งนี้ไม่ได้มีแรงจูงใจทางการเมืองแต่อย่างใด แม้บนโลกออนไลน์มีคอมเมนต์ที่ไม่เป็นความจริงมากมายก็ตาม พร้อมย้ำว่า ฝรั่งเศสยังคงยึดมั่นในเสรีภาพในการพูดภายใต้กรอบกฎหมาย
"การจับกุมประธานบริษัทเทเลแกรมในดินแดนของฝรั่งเศสครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของคดีที่อยู่ระหว่างการสอบสวน การตัดสินใจครั้งนี้ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเมืองแต่อย่างใด ทุกอย่างอยู่ในมือของศาลที่จะเป็นผู้ตัดสิน" ปธน.มาครงโพสต์ข้อความบนเอ็กซ์ (ทวิตเตอร์)
หลังจากนั้น ลอร์ เบคโค อัยการกรุงปารีส ได้ออกแถลงการณ์ว่า การจับกุมดูรอฟครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของการสืบสวนคดีที่เกี่ยวข้องกับบุคคลนิรนามรายหนึ่ง ซึ่งทางหน่วยปราบปรามอาชญากรรมทางไซเบอร์ได้เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่วันที่ 8 ก.ค.ที่ผ่านมา
แถลงการณ์ระบุว่า การสอบสวนครั้งนี้มุ่งเน้นไปที่ข้อสงสัยเกี่ยวกับการสมรู้ร่วมคิดในการกระทำผิดหลายอย่าง ซึ่งรวมถึงการบริหารแพลตฟอร์มออนไลน์ที่เปิดช่องให้มีการทำธุรกรรมผิดกฎหมาย การเผยแพร่สื่อลามกอนาจารเด็ก การค้ายาเสพติด และการฉ้อโกง นอกจากนี้ ยังมีข้อกล่าวหาเรื่องการปฏิเสธที่จะให้ข้อมูลกับเจ้าหน้าที่ การฟอกเงิน และการให้บริการเข้ารหัสข้อมูลแก่อาชญากรอีกด้วย
แถลงการณ์ยังระบุด้วยว่า ดูรอฟอาจถูกควบคุมตัวไว้ได้จนถึงวันพุธ (28 ส.ค.)
ทั้งนี้ สำนักข่าวรอยเตอร์ยังไม่สามารถติดต่อทนายความของดูรอฟได้
อนึ่ง เทเลแกรมเป็นแอปแชตแบบเข้ารหัสในลักษณะเดียวกันกับวอตส์แอปป์ (WhatsApp) โดยมีผู้ใช้งานเกือบ 1 พันล้านราย และได้รับความนิยมอย่างมากในรัสเซีย ยูเครน และประเทศที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพโซเวียต โดยถือเป็นหนึ่งในแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียชั้นนำของโลก
ด้านอีลอน มัสก์ เจ้าของเอ็กซ์ มองว่าเหตุการณ์จับกุมดูรอฟครั้งนี้เป็นการคุกคามเสรีภาพในการพูดในยุโรป ขณะเดียวกัน รัฐบาลรัสเซียก็เรียกร้องให้ทางการฝรั่งเศสเคารพสิทธิของดูรอฟ
ดูรอฟ มหาเศรษฐีวัย 39 ปีซึ่งเป็นชาวรัสเซียโดยกำเนิดผู้นี้ ถูกขนานนามว่าเป็น "มาร์ก ซักเคอร์เบิร์ก แห่งรัสเซีย" โดยดูรอฟถือสองสัญชาติ ทั้งฝรั่งเศสและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE)
ด้านกระทรวงการต่างประเทศของ UAE ได้ออกแถลงการณ์เป็นครั้งแรก โดยระบุว่าได้ยื่นคำร้องต่อฝรั่งเศสเพื่อขอให้ "จัดหาบริการทางกงสุลที่จำเป็นทั้งหมดให้แก่ดูรอฟโดยด่วน"
นิตยสารฟอร์บส์ประเมินว่าดูรอฟมีทรัพย์สินมูลค่ามหาศาลถึง 1.55 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยในเดือนเม.ย.ที่ผ่านมา ดูรอฟเปิดเผยว่ารัฐบาลบางประเทศพยายามกดดันเขา แต่เขายืนกรานว่าเทเลแกรมควรเป็นแพลตฟอร์มที่เป็นกลาง ไม่ใช่ "เครื่องมือทางการเมือง"
ด้านเทเลแกรมไม่ได้ให้รายละเอียดเกี่ยวกับการจับกุม แต่ยืนยันว่าบริษัทซึ่งมีสำนักงานใหญ่ในดูไบปฏิบัติตามกฎหมายของสหภาพยุโรป และระบบการกลั่นกรองเนื้อหาของบริษัท "เป็นไปตามมาตรฐานอุตสาหกรรมและมีการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง"
"พาเวล ดูรอฟ ซีอีโอของเทเลแกรม ไม่มีอะไรต้องปิดบัง และเดินทางไปมาในยุโรปเป็นประจำ การกล่าวหาว่าแพลตฟอร์มหรือเจ้าของต้องรับผิดชอบต่อการใช้งานในทางที่ผิดของผู้ใช้แพลตฟอร์มนั้น เป็นเรื่องไร้สาระมาก" แถลงการณ์ของเทเลแกรมระบุ
ด้านทำเนียบเครมลินได้ออกมาแถลงเมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมาว่า ยังไม่เห็นข้อกล่าวหาอย่างเป็นทางการจากฝรั่งเศสต่อดูรอฟแต่อย่างใด
"เรายังไม่ทราบว่าดูรอฟโดนข้อหาอะไร" ดมิทรี เปสคอฟ โฆษกทำเนียบเครมลิน กล่าวในการแถลงข่าว "พวกเขาพยายามจะเอาผิดดูรอฟในเรื่องอะไรกันแน่ หากไม่มี (ข้อมูล) ก็คงไม่เหมาะที่จะออกมาพูดอะไรตอนนี้"
ขณะเดียวกัน สถานทูตรัสเซียประจำกรุงปารีสได้โพสต์ข้อความบนเอ็กซ์ ระบุว่า ทางการฝรั่งเศสปฏิเสธที่จะให้ความร่วมมือในการขอเข้าเยี่ยมทางกงสุล อย่างไรก็ตาม ทางสถานทูตยืนยันว่าได้ติดต่อกับทนายความของดูรอฟแล้ว
ทั้งนี้ เทเลแกรมก่อตั้งโดยดูรอฟ ผู้ประกาศตัวว่ามีแนวคิดทางการเมืองแบบ "อิสรนิยม" หรือ "Libertarianism" เขาได้ตัดสินใจออกจากรัสเซียในปี 2557 หลังจากไม่ยอมทำตามคำสั่งรัฐบาลที่บีบให้ปิดกั้นกลุ่มฝ่ายค้านบนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย VK ของเขา ซึ่งท้ายที่สุดเขาก็ได้ขายกิจการ VK นี้ไป
ดูรอฟได้รับหนังสือเดินทางฝรั่งเศสในปี 2564 ผ่านกระบวนการพิเศษที่ใช้เวลาไม่นาน ซึ่งมักสงวนไว้สำหรับชาวต่างชาติที่มีชื่อเสียง โดยดูรอฟได้รับการยกเว้นข้อกำหนดทางกฎหมายปกติ รวมถึงเงื่อนไขที่ต้องพำนักในประเทศฝรั่งเศสอย่างน้อย 5 ปี
ตามกฎหมายฝรั่งเศส ชาวต่างชาติอาจได้รับสัญชาติตามข้อกำหนดพิเศษ หากมีคุณสมบัติสองประการ คือ พูดภาษาฝรั่งเศสได้ และสร้างผลงานดีเด่นที่ช่วยเพิ่มพูนอิทธิพลของฝรั่งเศส ตลอดจนส่งเสริมความเจริญรุ่งเรืองทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศ
อย่างไรก็ตาม ดูรอฟไม่เคยพำนักในฝรั่งเศส และไม่ปรากฏชัดว่าเขามีความสัมพันธ์พิเศษใดกับประเทศนี้ ทั้งนี้ เมื่อวันที่ 10 มิ.ย. ดูรอฟได้โพสต์ข้อความในช่องทางเทเลแกรมของตนว่า "ในฐานะพลเมืองฝรั่งเศส ผมเห็นด้วยเลยว่าฝรั่งเศสเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่ดีที่สุดในช่วงวันหยุด"
ด้านสื่อท้องถิ่นเปิดเผยว่า การให้สัญชาติแก่ดูรอฟถือเป็นกรณีพิเศษที่แทบจะนับครั้งได้ แต่ละปีมีผู้ได้รับสิทธิ์นี้เพียงราว 10-20 คนเท่านั้น อีกทั้งแต่ละรายยังต้องได้รับการสนับสนุนทางการเมืองระดับสูงด้วย
นอกจากถือสัญชาติฝรั่งเศสและ UAE แล้ว สื่อของรัฐบาลรัสเซียยังรายงานว่า ดูรอฟมีสัญชาติรัสเซีย รวมทั้งสัญชาติของประเทศเซนต์คิตส์และเนวิสด้วย ทว่าทางรอยเตอร์ไม่สามารถตรวจสอบยืนยันความถูกต้องของข้อมูลนี้ได้