เมื่อวันเสาร์ที่ 21 กันยายนที่ผ่านมา เกิดเหตุระเบิด พร้อมเสียงปืนดังสนั่นภายในห้างสรรพสินค้า “เวสต์เกท" ซึ่งเป็นห้างดังในย่านเวสต์แลนด์ กรุงไนโรบี เมืองหลวงของประเทศเคนย่า นำไปสู่โศกนาฏกรรมที่โลกไม่อาจลืม....
นาทีวิกฤต
ณ เวลาประมาณ 12:30 น. วันเสาร์ที่ 21 กันยายน 2556 ตามเวลาท้องถิ่น กลุ่มผู้ก่อการร้ายอัล-ชาบาบ ซึ่งเป็นกลุ่มหัวรุนแรงของอัล-กออิดะห์ 15 คน บุกวางระเบิดถล่มห้างดังย่านเวสต์แลนด์ เมื่อการโจมตีเริ่มขึ้นก็มีระเบิดเสียงดังสนั่น 2 ลูกห่างกันไม่ถึง 5 นาที สร้างความแตกตื่นไปทั่วห้าง ผู้คนที่อยู่ในห้างต่างพากันหาที่หลบภัย รวมถึงบริเวณลานจอดรถบนดาดฟ้าชั้น 4 ของห้างด้วย ผู้เห็นเหตุการณ์เล่าว่า กลุ่มผู้ก่อการร้ายพร้อมอาวุธปืนบุกเข้ามาทางประตูหน้าของห้าง พร้อมกราดยิงอย่างบ้าคลั่ง โดยยิงไล่ระดับตั้งแต่พื้นขึ้นไปจนถึงชั้นบน ผู้ก่อการร้ายที่เป็นมือระเบิดตะโกนบอกชาวมุสลิมที่อยู่ในห้างให้ออกไปจากห้างได้ เพราะเป้าหมายของพวกเขาคือ ผู้ที่ไม่ใช่ชาวมุสลิม
บรรดาสื่อท้องถิ่น รวมถึงสถานีโทรทัศน์ต่างแพร่ภาพฝูงชนที่กำลังวิ่งหนีตายออกจากห้างภายใต้การคุ้มกันของเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยติดอาวุธ ขณะที่บางคนก็อุ้มบุตรหลานไว้แน่นและร้องไห้แบบชนิดที่ควบคุมสติไม่อยู่ ผู้บาดเจ็บบางรายได้รับการช่วยเหลือให้ออกมาจากห้างโดยผู้ที่อยู่ในเหตุการณ์ บ้างก็ถูกอุ้มขึ้นรถเข็นสินค้าเพื่อรอรถพยาบาล ส่วนร่างผู้เสียชีวิตถูกขนย้ายไปไว้บนรถบรรทุก โดยมีตำรวจ และกองกำลังติดอาวุธของเคนย่ายืนประจำการล้อมรอบถนนบริเวณโดยรอบห้าง รวมถึงเฮลิคอปเตอร์ของทหาร และตำรวจที่บินวนโดยรอบพื้นที่ห้าง ผู้เห็นเหตุการณ์หลายคนระบุว่ากลุ่มผู้ก่อการร้ายใช้อาวุธปืนไรเฟิลรุ่น AK-47 และสะพายสายบรรจุกระสุน
ขณะเกิดเหตุ นายอูฮูรู เคนยัตตา ประธานาธิบดีเคนย่า กล่าวให้สัมภาษณ์ ณ ทำเนียบรัฐสภาในเมืองไนโรบีว่า กองกำลังความมั่นคงของเคนย่าพยายามเข้าจับกุมกลุ่มผู้ก่อการร้าย ขณะที่หน่วยงานต่างๆเร่งดำเนินการเพื่อให้ตัวประกันอยู่ในความปลอดภัย
ผู้นำเคนย่ากล่าวว่า “กลุ่มผู้ก่อการร้ายเข้ายึดพื้นที่ภายในห้างแค่บริเวณเดียว" ซึ่งพื้นที่อื่นๆถูกกองกำลังทหาร และตำรวจของเคนย่าควบคุมไว้หมดแล้ว ขณะที่สภากาชาดระบุว่า กลุ่มตัวประกันถูกกักไว้ที่บริเวณซูเปอร์มาร์เก็ตชื่อดัง “นาคูมัต" (Nakumatt) ที่อยู่ภายในห้าง
เหตุการณ์ดังกล่าวเป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 61 ราย ซึ่งมีตั้งแต่เด็กอายุ 2 ขวบไปจนถึงผู้สูงอายุวัย 78 ปี มีผู้ได้รับบาดเจ็บกว่า 205 คน และสูญหาย 49 ราย ทั้งยังเข้ายึดพื้นที่ และจับผู้บริสุทธิ์ไม่ทราบจำนวนเป็นตัวประกันอีกด้วย ยิ่งไปกว่านั้น กลุ่มอัล-ชาบาบยังประกาศข่มขู่ผ่านเว็บไซต์ www.somalimemo.net ว่าจะฆ่าตัวประกันชาวเคนย่า หากมีการใช้กำลังเจ้าหน้าที่เข้าจู่โจม
รายงานเบื้องต้นจากรัฐบาลประเทศต่างๆระบุว่า พลเมืองชาวอเมริกันหลายคนได้รับบาดเจ็บจากเหตุก่อการร้ายในครั้งนี้ ทั้งยังมีผู้ได้รับบาดเจ็บที่เป็นพลเมืองชาวแคนาดา 2 คน ซึ่งหนึ่งในนั้นเป็นทูตหญิง ชาวฝรั่งเศส 2 คน ชาวอังกฤษ 3 คน ชาวจีน 1 คน และชาวแอฟริกาใต้ 1 คนรวมอยู่ในกลุ่มผู้บาดเจ็บด้วย รัฐบาลกานารายงานว่า นายโคฟี อวูนอร์ นักประพันธ์ และรัฐบุรุษชาวกานาเสียชีวิตในการโจมตีดังกล่าวด้วย ยิ่งไปกว่านั้น นายอูฮูรู เคนยัตตาก็สูญเสียหลานชาย และคู่หมั้นของหลานชายในเหตุรุนแรงครั้งนี้ด้วยเช่นกัน เขาออกมาให้คำมั่นสัญญาว่าจะลากตัวเหล่าอาชญากรมาลงโทษให้ได้ โดยระบุว่า “เราจะไม่ยกโทษให้การก่อการร้ายครั้งนี้เป็นอันขาด!"
ในคืนวันอาทิตย์ที่ 22 กันยายน กองกำลังตำรวจเริ่มการจู่โจมเพื่อเข้าโอบล้อมกลุ่มผู้ก่อการร้าย 15 คน จนถึงวันจันทร์ที่ผ่านมายังคงมีเสียงปืน และเสียงระเบิดจากการปะทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่ และผู้ก่อการร้ายในห้างเวสต์เกทเป็นระยะ ซึ่งขณะนี้มีรายงานว่าตัวประกันทั้งหมดถูกปล่อยตัวเป็นอิสระแล้ว หลังจากที่กองกำลังทหาร และเจ้าหน้าที่ตำรวจของเคนย่าเข้าโอบล้อม และโจมตีกลุ่มผู้ก่อการร้าย เป็นเหตุให้เจ้าหน้าที่ความมั่นคงเคนย่าเสียชีวิต 6 นาย และมีผู้ก่อการร้ายเสียชีวิต 5 รายระหว่างการปะทะกัน ขณะที่ยังคงมีผู้สูญหายอีก 63 ราย เจ้าหน้าที่ก็ได้กระจายกำลังค้นหาผู้ที่ติดค้างอยู่ในห้างแล้ว ทั้งยังจับกุมผู้ต้องสงสัยได้อีก 11 ราย
ปธน.เคนย่าระบุว่า เขายังไม่สามารถยืนยันสัญชาติของกลุ่มผู้ก่อการร้ายได้ ขณะที่เลขาธิการต่างประเทศเคนย่าออกมาชี้แจงเมื่อวันจันทร์ว่า กลุ่มผู้ก่อการร้ายมีชาวอเมริกันรวมอยู่ด้วยประมาณ 2-3 คน และพลเมืองหญิงชาวอังกฤษรายหนึ่งก็มีส่วนร่วมกับเหตุการณ์ครั้งนี้ด้วย
ขณะนี้ชาวเมืองไนโรบีกลับไปทำงานตามปกติได้แล้ว ทั้งยังช่วยกันบริจาคเลือด และเงินให้แก่ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บ และได้รับผลกระทบจากเหตุรุนแรงดังกล่าวอีกด้วย
ความช่วยเหลือจากพันธมิตร
ทันทีที่ทราบข่าว ประธานาธิบดีบารัค โอบามา รีบส่งสาส์นแสดงความเสียใจถึงนายอูฮูรู เคนยัตตา ประธานาธิบดีเคนย่า และย้ำว่าสหรัฐจะให้การสนับสนุนเคนย่าทุกวิถีทางเพื่อนำตัวผู้กระทำผิดมาลงโทษตามกฏหมายให้ได้ โดยระบุว่า “สหรัฐจะร่วมมือกับประเทศอื่นๆในภูมิภาคแอฟริกา และทั่วโลกลากตัวกลุ่มผู้ก่อการร้ายมาให้จงได้"
ขณะเดียวกัน หน่วยงานต่างๆของสหรัฐก็รีบเร่งตรวจสอบข้อมูลที่ได้รับจากรัฐบาลเคนย่าที่อ้างว่า อาจมีพลเมืองของประเทศฝั่งตะวันตก ซึ่งรวมถึงสหรัฐ อยู่ในกลุ่มผู้ก่อการร้ายครั้งนี้ด้วย อย่างไรก็ตาม ในช่วงหลายปีที่ผ่านมามีพลเมืองชาวอเมริกันหลายรายเดินทางเข้าออกโซมาเลียทั้งทางรถไฟ และเครื่องบินพร้อมกับกลุ่มอัล-ชาบาบ
ขณะที่การประชุมประจำปีของกลุ่มผู้นำประเทศต่างๆทั่วโลกกำลังเริ่มต้นขึ้นที่นิวยอร์ก และหน่วยงานต่างๆก็กำลังต่อสู้ดิ้นรนเพื่อยุติเหตุสะเทือนขวัญดังกล่าว
ทางฝั่งอิสราเอลก็ช่วยกู้สถานการณ์ด้วยแผนการเจรจาต่อรองเพื่อให้กลุ่มผู้ก่อการร้ายยอมปล่อยตัวประกัน พร้อมส่งหน่วยคอมมานโดเข้าร่วมกับกองกำลังของเคนย่าเมื่อคืนวันอาทิตย์ เพื่อช่วยตัวประกันที่ติดอยู่ในห้างเวสต์เกท ส่วนรัฐบาลอังกฤษกำลังเข้าช่วยสนับสนุนหน่วยงานต่างๆของเคนย่าเพื่อจัดการกับสถานการณ์ในครั้งนี้
นายบัน คี มูน เลขาธิการใหญ่แห่งสหประชาชาติได้พูดคุยกับปธน.เคนย่า พร้อมทั้งแสดงความเป็นห่วงสถานการณ์ในเคนย่า และยืนยันว่า จะอยู่เคียงข้างเคนย่าในการจัดการกับเหตุรุนแรงดังกล่าว
นายเดวิด คาเมรอน นายกรัฐมนตรีอังกฤษโพสข้อความบนทวิตเตอร์ของเขาว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวกลายเป็นการก่อการร้ายไปแล้ว ไม่ใช่แค่กรณีความขัดแย้งทางศาสนา"
ชนวนก่อเหตุนองเลือด
หลังเกิดเหตุ กลุ่มผู้ก่อการร้ายอัล-ชาบาบโพสข้อความลงบนทวิตเตอร์ของพวกเขาว่า “อัล-ชาบับขอยืนยันว่าเป็นผู้อยู่เบื้องหลังเหตุถล่มเวสต์เกท" ข้อเรียกร้องเพียงอย่างเดียวของการเคลื่อนไหวของกลุ่มอัลกออิดะห์ในครั้งนี้ คือต้องการให้เคนย่าถอนกองกำลังทหารออกจากเขตแดนของโซมาเลีย ซึ่งเป็นที่ตั้งของกลุ่มอัล-ชาบาบเมื่อ 2 ปีที่แล้ว เนื่องจากเคนย่าต้องการล่าตัวผู้ต้องหาลักพาตัวนักท่องเที่ยว และโจมตีกองกำลังความมั่นคงของเคนย่ามาลงโทษ
ก่อนหน้านี้ มีเหตุการณ์ก่อการร้ายคล้ายกันนี้ในรัสเซีย, เหตุโจมตีมุมไบปี 2551 หรือเหตุการณ์ที่กลุ่มอัลกออิดะห์เข้าโจมตีโรงผลิตก๊าซของอัลจีเรีย ซึ่งเหตุการณ์ทั้งหมดก็เป็นจุดจบของชีวิตตัวประกันหลายราย นายปีเตอร์ คิง ผู้แทนพรรครีพับลิกันจากนิวยอร์ก ระบุว่า เหตุการณ์ครั้งนี้แสดงให้ห็นว่ากลุ่มอัลกออิดะห์เข้ามามีอิทธิพลในทวีปแอฟริกามากขึ้น และกลุ่มก่อการร้ายดังกล่าวอาจเข้าโจมตีสหรัฐ เนื่องจากกลุ่มอัล-ชาบาบ เป็นเพียงกองกำลังเดียวของอัลกออิดะห์ที่เปิดรับชาวโซมาเลีย-อเมริกันเข้ากลุ่ม แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น เขาไม่ทราบแน่ชัดว่ากลุ่มที่ก่อเหตุดังกล่าวมีชาวโซมาเลีย-อเมริกันรวมอยู่ด้วยหรือไม่ ซึ่งขณะนี้ เอฟบีไอ และหน่วยงานท้องถิ่นด้านกฏหมายก็กำลังเฝ้าระวังกลุ่มโซมาเลีย-อเมริกันอยู่เช่นกัน
ผลกระทบด้านเศรษฐกิจ และการท่องเที่ยว
ห้างเวสต์เกทเป็นศูนย์การค้าที่คับคั่งไปด้วยพลเมืองชาวเคนย่า และชาวต่างชาติ ห้างดังกล่าวประกอบด้วยร้านค้ากว่า 80 ร้าน รวมถึงธนาคารสาขาย่อย โรงภาพยนตร์ คาสิโน ร้านอาหาร และพื้นที่สันทนาการสำหรับเด็ก จึงเป็นแหล่งเป้าหมายของกลุ่มอัล-ชาบาบ
หลังเกิดเหตุ ปธน.เคนย่าร้องขอให้รัฐบาลประเทศต่างๆเลี่ยงการออกประกาศเตือนภัยท่องเที่ยว เพราะหากทำเช่นนั้นก็จะเข้าทาง "กลุ่มผู้ก่อการร้ายที่ต้องการให้เกิดวิกฤต และหายนะขึ้นกับเคนย่า" เพราะอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวถือเป็นแหล่งกอบโกยเงินตราต่างประเทศที่สำคัญเป็นลำดับที่ 2 ของเคนย่า รองจากอุตสาหกรรมเพาะปลูกชา ซึ่งเคนย่าเป็นผู้ผลิตชาดำรายใหญ่ที่สุดของโลก อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของเคนย่าคิดเป็นสัดส่วน GDP มากกว่า 10% เมื่อปีที่แล้วอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของเคนย่ามีรายได้จากต่างประเทศไหลเข้าประมาณ 1.2 พันล้านเคนย่าชิลลิ่ง (KES) และมีการจ้างงานในประเทศกว่า 150,000 คน แต่ก็ยังคงมีความเสี่ยงจากการถูกคุกคามด้านความมั่นคงด้วยเช่นกัน
เหตุการณ์รุนแรงในครั้งนี้อาจส่งผลกระทบต่อชื่อเสียงด้านความมั่นคงของเคนย่า จนสั่นคลอนไปถึงระดับภูมิภาคได้ เนื่องจากแอฟริกาตะวันออกเป็นศูนย์รวมบริษัทชื่อดังระดับโลกมากมาย อาทิ โตโยต้า มอร์เตอร์ คอร์ป (7203), อินเตอร์เนชั่นแนล บิสซิเนส แมชีนส์ คอร์ป, กูเกิล อิงค์ (GOOG), เจนเนอรัล อิเล็กทริก คอร์ป และสำนักงานใหญ่สหประชาชาติ หรือยูเอ็น
หลังเกิดเหตุการณ์ดังกล่าว เมื่อตลาดเปิดทำการในวันจันทร์ สกุลเงินเคนย่าชิลลิ่งก็อ่อนค่าลง 0.2% แตะระดับ 87.55 เมื่อเทียบกับดอลลาร์ ซึ่งอาจอ่อนค่าสู่ระดับปิดพื้นฐานที่ต่ำสุดนับตั้งแต่วันที่ 28 สิงหาคมที่ผ่านมา ดัชนี FTSE NSE 25 ของตลาดหลักทรัพย์ไนโรบีลดลงเป็นครั้งแรกในรอบ 5 วัน 0.2% แตะระดับ 164.28 จุดตามรอยค่าเงินที่อ่อนตัวลง วันอังคารที่ผ่านมาเคนย่าชิลลิ่งอ่อนค่าลงต่ำกว่า 0.1% แตะระดับ 87.40 เมื่อเทียบกับดอลลาร์ ขณะที่ดัชนี FTSE NSE 25 ปิดลบ 0.3% แตะ 164.24 จุด
นอกจากนี้ รัฐบาลเคนย่าได้เปิดการประมูลพันธบัตรรัฐบาลอายุ 12 ปีในวันอังคาร ซึ่งพันธบัตรทั้งหมดที่นำออกประมูลมีมูลค่า 2 หมื่นล้านเคนย่าชิลลิ่ง (229 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) พร้อมอัตราผลตอบแทนคงที่ 11% นอกจากนี้รัฐบาลเคนย่ายังวางแผนจะออกพันธบัตรสกุลเงินยูโรอีก 2 พันล้านเคนย่าชิลลิ่งภายในปีนี้อีกด้วย
ทั้งนี้ นักวิเคราะห์ระบุว่า เศรษฐกิจเคนย่ามีแนวโน้มที่จะฟื้นตัวได้เร็วหลังจบเหตุการณ์นองเลือดในห้างเวสต์เกท ซึ่งนักลงทุนจะพักการลงทุนในเคนย่าแค่ช่วงสั้นๆเท่านั้น และจะกลับมาลงทุนใหม่ จึงไม่มีความน่าเป็นห่วงสำหรับเศรษฐกิจเคนย่า
เหตุถล่มห้าง “เวสต์เกท" ถือเป็นการโจมตีครั้งรุนแรงที่สุดในเคนย่านับตั้งแต่เหตุวางระเบิดสถานทูตสหรัฐในใจกลางเมืองไนโรบีเมื่อปี 2541 ซึ่งคร่าชีวิตประชาชน 213 ราย ก่อนหน้านี้ กลุ่มอัล-ชาบาบเคยข่มขู่จะก่อเหตุโจมตีในเคนย่า หลังจากที่เคนย่าเคลื่อนกำลังพลพร้อมอาวุธเข้าไปในเขตพื้นที่ทางตอนใต้ของโซมาเลียเพื่อต่อต้านกลุ่มอัล-ชาบาบเมื่อเดือนตุลาคม 2554 และในปี 2553 มีกลุ่มอัล-ชาบาบเสียชีวิตจากเหตุปะทะกันในร้านอาหารและสปอร์ตคลับในประเทศยูกันดา
โศกนาฎกรรมที่กลุ่มอัล-ชาบาบก่อขึ้นในครั้งนี้คงเป็นที่จดจำไปอีกนาน การสูญเสียชีวิตญาติพี่น้อง และคนในครอบครัวเป็นสิ่งที่ประเมินค่ามิได้ กลุ่มผู้ก่อการร้ายจะต้องได้รับบทเรียนอย่างสาสม และอาจเป็นชนวนที่ทำให้เกิดสงครามที่ยืดเยื้อไม่จบสิ้น อย่างไรก็ตาม เคนย่ายังมีประเทศพันธมิตรที่คอยให้ความช่วยเหลืออย่างเต็มที่ เพราะ “เหตุการณ์นองเลือดในครั้งนี้ไม่ใช่แค่การก่อการร้ายระดับชาติ แต่เป็น “การก่อการร้ายระดับสากล!"
สุดท้ายนี้ In Focus ขอแสดงความเสียใจกับการสูญเสียครั้งใหญ่ของชาวเคนย่า และขอร่วมเป็นกำลังใจให้ชาวเคนย่าฝ่าฟันเหตุการณ์เลวร้ายต่างๆไปได้อย่างราบรื่นในเร็ววัน