มาร์โก รูบิโอ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เตือนโฮเซ ราอูล มูลิโน ประธานาธิบดีปานามาเมื่อวันอาทิตย์ (2 ก.พ.) ว่า สหรัฐฯ จะ "ดำเนินมาตรการที่จำเป็น" หากปานามาไม่รีบจัดการกับสิ่งที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ มองว่าเป็นอิทธิพลและการควบคุมของจีนเหนือคลองปานามา
สำนักข่าวรอยเตอร์รายงานว่า ภายหลังการหารือกับรมว.ต่างประเทศของสหรัฐฯ ที่กรุงปานามาซิตี ปธน.มูลิโนได้ส่งสัญญาณว่าจะพิจารณาทบทวนข้อตกลงที่เกี่ยวข้องกับจีนและภาคธุรกิจจีนทั้งหมด พร้อมประกาศความร่วมมือเพิ่มเติมกับสหรัฐฯ ในประเด็นผู้อพยพ อย่างไรก็ตาม ปธน.มูลิโนย้ำชัดว่า อำนาจอธิปไตยของปานามาเหนือคลองปานามา ซึ่งเป็นเส้นทางเดินเรือที่พลุกพล่านอันดับสองของโลกนั้น เป็นเรื่องที่ไม่สามารถนำมาถกเถียงได้
แทมมี บรูซ โฆษกกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ เปิดเผยในแถลงการณ์ว่า รูบิโอได้นำสารจากปธน.ทรัมป์ไปแจ้งต่อผู้นำปานามาว่า การที่จีนมีบทบาทอยู่ในพื้นที่ ผ่านบริษัทในฮ่องกงซึ่งบริหารท่าเรือสองแห่งบริเวณปากทางเข้าคลอง ถือเป็นภัยคุกคามต่อเส้นทางเดินเรือและเป็นการละเมิดสนธิสัญญาระหว่างสหรัฐฯ กับปานามา
"รัฐมนตรีรูบิโอแสดงจุดยืนชัดเจนว่า สถานะที่เป็นอยู่นี้ไม่อาจยอมรับได้ และหากไม่มีการเปลี่ยนแปลงโดยทันที สหรัฐฯ อาจจะต้องดำเนินมาตรการที่จำเป็นเพื่อปกป้องสิทธิของตนตามสนธิสัญญา" บรูซกล่าว
อย่างไรก็ตาม รูบิโอไม่ได้ระบุรายละเอียดว่า ปานามาจะต้องดำเนินการอย่างไรบ้าง หรือสหรัฐฯ จะใช้มาตรการตอบโต้ในรูปแบบใด
ด้านปธน.มูลิโนเปิดเผยว่า การหารือกับรูบิโอเป็นไปด้วยความสุภาพและเป็นมิตร โดยเขาพร้อมที่จะพิจารณาทบทวนกิจการของจีนในปานามา ซึ่งรวมถึงสัญญาที่ให้สัมปทานแก่บริษัท ซีเค ฮัทชิสัน โฮลดิงส์ (CK Hutchison Holdings) ในฮ่องกงสำหรับการบริหารท่าเรือที่ปากทางเข้าคลองทั้งสองด้าน โดยสัญญาดังกล่าวซึ่งมีอายุ 25 ปี และเพิ่งได้รับการต่ออายุไปเมื่อปี 2564 ถูกฝ่ายนิติบัญญัติและรัฐบาลสหรัฐฯ โจมตีว่าเป็นตัวอย่างการขยายอิทธิพลของจีนในปานามา
นอกจากนี้ ปธน.มูลิโนยังกล่าวด้วยว่า ข้อตกลงความร่วมมือระหว่างปานามากับจีนภายใต้ข้อริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (Belt and Road initiative) ซึ่งทำให้จีนขยายการลงทุนในปานามาอย่างกว้างขวางในสมัยรัฐบาลก่อน ๆ นั้น จะไม่ได้รับการต่ออายุสัญญา
"เรากำลังพิจารณาความเป็นไปได้ที่จะยกเลิกข้อตกลงก่อนครบกำหนด" ปธน.มูลิโนกล่าว พร้อมกับเสริมว่า การได้พบปะหารือกับทรัมป์โดยตรงเป็นเรื่องสำคัญ
ทั้งนี้ หลังชนะเลือกตั้งกลับมาดำรงตำแหน่งเป็นสมัยที่สอง ปธน.ทรัมป์ได้ขู่ว่าจะเข้าควบคุมคลองปานามา ซึ่งสหรัฐฯ ได้สร้างขึ้นเมื่อต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 และส่งมอบให้ประเทศปานามาในปี 2542 แต่ปัจจุบันคลองแห่งนี้กำลังถูกบริหารจัดการโดยปักกิ่ง ตามคำกล่าวอ้างของทรัมป์
ปธน.ทรัมป์ไม่ตัดความเป็นไปได้ในการใช้กำลังทหารกับปานามา ส่งผลให้ทั้งชาติพันธมิตรและศัตรูของสหรัฐฯ ในลาตินอเมริกาต่างออกมาวิพากษ์วิจารณ์ โดยทรัมป์กล่าวเมื่อวันอาทิตย์ว่า แม้เขาไม่คิดว่าจำเป็นต้องส่งทหารไป แต่เนื่องจากปานามาละเมิดข้อตกลง สหรัฐฯ จำเป็นต้องยึดคลองคืน
ด้านรูบิโอ ซึ่งแสดงท่าทีแข็งกร้าวต่อจีนในสมัยที่เขาดำรงตำแหน่งสว. ได้ให้สัมภาษณ์ในรายการ The Megyn Kelly Show ทางสถานีวิทยุ Sirius XM เมื่อสัปดาห์ที่แล้วว่า หากเกิดความขัดแย้งระหว่างจีนกับสหรัฐฯ จีนอาจใช้ท่าเรือเหล่านี้ปิดกั้นคลองปานามา ซึ่งเป็นเส้นทางสำคัญยิ่งสำหรับการเดินเรือของสหรัฐฯ
รัฐบาลปานามาและนักวิชาการบางกลุ่มไม่เห็นด้วยกับข้อกล่าวอ้างดังกล่าว โดยให้เหตุผลว่า ท่าเรือเหล่านี้ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินงานคลอง เนื่องจากคลองปานามาอยู่ภายใต้การบริหารของการท่าเรือปานามา ซึ่งเป็นหน่วยงานอิสระที่มีรัฐบาลปานามากำกับดูแล
ขณะที่จีนเองก็ยืนยันว่าไม่มีส่วนเกี่ยวข้องในการดำเนินงานของคลองปานามาแต่อย่างใด และเคารพในอธิปไตยและเอกราชของปานามาเหนือเส้นทางเดินเรือดังกล่าว
"จีนไม่เคยเข้าไปแทรกแซงใด ๆ ทั้งสิ้น" เหมา หนิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีนกล่าวตอบข้อกล่าวหาของสหรัฐฯ เมื่อเดือนที่แล้ว พร้อมเสริมว่าจีนถือว่าคลองปานามาเป็น "เส้นทางเดินเรือระหว่างประเทศที่มีความเป็นกลางอย่างถาวร"
ทั้งนี้ รูบิโออยู่ระหว่างการเดินทางเยือนภูมิภาคอเมริกากลางและแคริบเบียนซึ่งเป็นครั้งแรกในฐานะรัฐมนตรีต่างประเทศ เพื่อมุ่งปรับทิศทางการทูตของสหรัฐฯ ให้หันมาให้ความสำคัญกับซีกโลกตะวันตกมากขึ้น ส่วนหนึ่งเพื่อขอความร่วมมือในการสกัดกั้นกระแสผู้อพยพที่หลั่งไหลเข้าสู่ชายแดนทางใต้ของสหรัฐฯ นอกจากนี้ การเยือนครั้งนี้ยังสะท้อนถึงความพยายามของสหรัฐฯ ในการถ่วงดุลอิทธิพลทางเศรษฐกิจและการเมืองของจีนที่กำลังแผ่ขยายในภูมิภาคลาตินอเมริกา