การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เป็นสิ่งสำคัญที่จะสามารถนำไปสู่ไทยแลนด์ 4.0 โดยใช้ ครีเอทีฟ อีโคโนมี ที่นำเทคโนโลยีสมัยใหม่ในการสร้างมูลค่า ต่อยอดในการพัฒนาสินค้าและบริการช่วยขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทย
นักวิชาการมองว่า การเป็นประเทศไทยแลนด์ 4.0 ต้องเริ่มจากการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ที่เป็นทรัพยากรสำคัญของสังคม เพื่อการนำไปสู่ความคิดสร้างสรรค์ การเปิดกว้างทางความคิด และการให้ความสำคัญกับเรื่องของความเหลื่อมล้ำในสังคม ในการประชุมวิชาการครั้งที่ 55 ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บนเวทีเสวนาวิชาการในหัวข้อ ประเทศไทย 4.0: ผลกระทบเชิงสังคมและวัฒนธรรม (Thailand 4.0 and Its Socio-culrural Impacts.) เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา รศ.ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ อธิการบดีมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ (มธบ.) เผยถึงหัวข้อ ประเทศไทย 4.0: ผลกระทบเชิงสังคมและวัฒนธรรม ว่า ประเทศไทย 4.0 เป็นการพูดถึงเรื่องของไอที, Internet of Thing, หุ่นยนต์, รถยนต์ไร้คนขับ, โดรน ฯลฯ ที่เป็นโมเดลพัฒนาเศรษฐกิจของรัฐบาลปัจจุบัน โดยมีเป้าหมายทางเศรษฐกิจเป็นหลัก คือ ต้องมีความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน หรือความต้องการให้เป็นเศรษฐกิจใหม่ (New Engine of Growth) เพื่อให้ก้าวข้ามกับดักรายได้ปานกลาง ไปสู่การมีรายได้ที่สูงขึ้นที่ 3600,000 บาท (เฉลี่ยต่อคน/ปี) ให้เกิดขึ้นภายใน 5-6 ปีต่อจากนี้
ไทยแลนด์ 4.0 คือ การปรับเปลี่ยนเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม, การปรับเปลี่ยนสินค้า โภคภัณฑ์ เป็นนวัตกรรม, การปรับเปลี่ยนภาคอุตสาหกรรม เป็นเทคโนโลยีความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรม, การเปลี่ยนการผลิตสินค้าเป็นบริการมากขึ้น โดยต้องการพัฒนาวิทยาการ ความคิดสร้างสรรค์ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การวิจัยและพัฒนา เพื่อไปต่อยอดในกลุ่มเทคโนโลยีหลักและอุตสาหกรรมเป้าหมาย คือ กลุ่มอาหาร เกษตร และเทคโนโลยีชีวภาพ, กลุ่มสาธารณสุข สุขภาพ และเทคโนโลยีทางการแพทย์, กลุ่มเครื่องมือดิจิทัล หุ่นยนต์, อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ วัฒนธรรม และบริการที่มีมูลค่าสูง
ทั้งหมด คือ การขับเคลื่อนให้ประเทศเรานั้นมีรายได้ต่อหัวต่อคนมากขึ้น เป็นการเปลี่ยนสิ่งที่ธรรมดาๆ ที่เท่ากัน ให้มีมูลค่ามากขึ้นจากการผลักดันให้เกิด "ครีเอทีฟ อีโคโนมี" โดยใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ ที่ต้องเริ่มและให้ความสำคัญกับการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ซึ่งถือเป็นทรัพยากรของสังคมที่ทำให้เป็นไทยแลนด์ 4.0
คุณกิตติรัตน์ ปิติพานิช รองผู้อำนวยการฝ่ายพัฒนาการออกแบบและธุรกิจสร้างสรรค์ ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ (TCDC) เผยว่า การพัฒนาคนเป็นเรื่องสำคัญมากในการนำไปสู่ไทยแลนด์ 4.0 หรือที่มาจากคำว่า เศรษฐกิจสร้างสรรค์ (Creative Economy) โดยใช้ความสร้างสรรค์ในสิ่งต่างๆ เพื่อมาตอบสนองมนุษย์ ซึ่งความสร้างสรรค์จะเกิดขึ้นได้ถ้าเรามีความเข้าใจมนุษย์ และมีการคิดอย่างเป็นระบบ ส่วนการสร้างนวัตกรรมได้นั้นต้องประกอบไปด้วย 3 ส่วนหลักๆ คือ แรงงานที่มีความสามารถ เงินทุนสนับสนุน และวัฒนธรรมการทำงานที่ก่อให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ ดังนั้นการพัฒนาคนถือเป็นสิ่งสำคัญในการก่อให้เกิดไทยแลนด์ 4.0 รวมทั้งการให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วม การมีเครือข่าย เปิดพื้นที่ เปิดโอกาสในการเข้าถึงของคนทุกกลุ่มให้มีโอกาสในการแข่งขัน เปิดโอกาสสำหรับความสามารถใหม่ๆ จากโลกภายนอก
คุณฆัสรา ขมะวรรณ มุกดาวิจิตร ผู้อำนวยการฝ่ายวิชาการสถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ (สพร.) มองว่า ไทยแลนด์ 4.0 เป็นเรื่องของการพัฒนาด้านเศรษฐกิจเป็นหลัก แต่สิ่งที่เรายังขาดก็คือ ความคิดสร้างสรรค์ เช่น เรื่องของการมีสภาพแวดล้อมที่นำไปสู่ความคิดสร้างสรรค์ อีกอย่างไทยแลนด์ 4.0 จะไม่เกิดขึ้นหากเรายังทำงานแบบแยกเฉพาะส่วน ดังนั้น ทั้งสังคม วัฒนธรรม การศึกษา ฯลฯ ต้องทำงานร่วมกันรวมทั้งต้องมีนโบายที่ชัดเจน ซึ่งทั้งหมดเริ่มต้นที่การพัฒนาคน
รศ.ดร.ประภาส ปิ่นตบแต่ง ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เผยว่า หัวใจของการเป็นไทยแลนด์ 4.0 คือ การมีเงื่อนไขสำคัญต่างๆ เรื่องของกลไกการตลาด อำนาจในการต่อรอง มีความเสมอภาค การกระจายอำนาจ การมีส่วนร่วม ที่ทุกอย่างต้องอยู่บนพื้นฐานของความจริงและเป็นการดำเนินการในระยะยาว รวมทั้งการให้ความสำคัญกับความคิดสร้างสรรค์ของผู้คนระดับล่างให้เข้ามามีส่วนร่วม และการให้การสนับสนุน