๑๐ คำถาม—คำตอบน่ารู้ เกี่ยวกับการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร

ตามที่จะมีการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรระหว่างวันที่ ๑๒ — ๒๖ มิถุนายน ๒๕๕๔ กระทรวงการต่างประเทศ โดยศูนย์ประสานงานการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร กรมการกงสุล ได้รวบรวมคำถามและจัดทำแนวคำตอบ น่ารู้เกี่ยวกับการเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรเพื่อเผยแพร่ต่อสาธารณชน ดังนี้

๑. ถาม : “ไม่ได้ไปลงทะเบียนขอใช้สิทธิเลือกตั้งกับทางสถานทูตหรือสถานกงสุล แต่อยากใช้สิทธิเลือกตั้ง จะไปเลือกตั้งได้หรือไม่ครับ”

ตอบ : ไม่ได้ค่ะ การจะใช้สิทธิเลือกตั้งของคนไทยในต่างประเทศต้องลงทะเบียนเพื่อขอใช้สิทธิ เลือกตั้งนอกราชอาณาจักรต่อสถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ ในประเทศที่คุณพำนักอยู่ เมื่อเจ้าหน้าที่สถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ รับคำร้องของคุณแล้ว จะดำเนินการลงทะเบียนออนไลน์ให้คุณค่ะ

๒. ถาม : “ผมอยากไปเลือกตั้งมากครับ แต่ไม่มีเอกสารไทยเลย พาสปอร์ตกับบัตรประชาชน หมดอายุไปนานแล้วครับ”

ตอบ : ถ้ามีบัตรประจำตัวประชาชนหรือหนังสือเดินทางแม้จะหมดอายุไปแล้วก็ใช้ได้ค่ะ เพราะสามารถนำเอกสารนั้นมาใช้ในการลงทะเบียนฯ และการลงคะแนนเลือกตั้ง แต่ว่าคุณต้องเป็นผู้มีสิทธิเลือกตั้งด้วยนะคะ คือ

(๑) มีสัญชาติไทย หรือมีสัญชาติไทยโดยการแปลงสัญชาติมาแล้วไม่น้อยกว่า ๕ ปี

(๒) อายุไม่ต่ำกว่า ๑๘ ปีบริบูรณ์ในวันที่ ๑ มกราคมของปีที่มีการเลือกตั้ง

(๓) มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในเขตเลือกตั้งในประเทศไทยไม่น้อยกว่า ๙๐ วัน นับถึงวันเลือกตั้ง

สำหรับการลงทะเบียนเพื่อขอใช้สิทธิทำได้ไม่ยาก คือ

(๑) รับแบบฟอร์มคำร้องขอลงทะเบียนโดยดาวน์โหลดจากเว็บไซต์ของกรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ หรือขอได้ที่สถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ใกล้บ้านก็ได้

(๒) กรอกรายละเอียดและแนบสำเนาบัตรประจำตัวประชาชน หรือสำเนาหนังสือเดินทาง หรือบัตรประจำตัวของคุณที่มีภาพถ่ายและเลขประจำตัวประชาชน ๑๓ หลัก ที่ออกให้โดยทางราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือองค์กรอิสระ เพื่อลงทะเบียนด้วยตนเอง หรือทางไปรษณีย์ หรือทางโทรสาร ไปยังสถานทูต หรือสถานกงสุล หรือทำหนังสือมอบหมายให้บุคคลอื่นดำเนินการแทนคุณก็ได้ แล้วใกล้ถึงวันเลือกตั้งก็อย่าลืมไปตรวจสอบรายชื่อว่าตนเป็นผู้มีสิทธิเลือกตั้งหรือไม่ที่สถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ ด้วยนะคะ

๓. ถาม : “ผมเรียนอยู่ไกลจากสถานทูตหรือสถานกงสุล อยากเลือกตั้งเหมือนกัน แต่ไม่มีข้อมูลเลย ว่าต้องทำอย่างไร รู้ว่าจะมีการเลือกตั้ง แต่ไม่รู้ว่าถ้าอยู่ต่างประเทศต้องทำอย่างไรบ้าง รอข่าวจากพี่ คนไทยที่นี่ก็ไม่ได้ ผมคงแจ้งอี-เมล์แอดเดรสของผมให้พี่ที่นี่ผิด เลยไม่มีข้อมูลเลยครับ”

ตอบ : การหาข้อมูลเลือกตั้งทำได้หลายวิธีค่ะ เช่น การเข้าไปดูในเว็บไซต์ของกรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ (www.consular.go.th ) กรมการปกครอง (http://www.khonthai.com/Election ) หรือเว็บไซต์ของสถานเอกอัครราชทูต

/สถานกงสุลใหญ่ หรือติดตามจากแผ่นพับที่วางบนเคาน์เตอร์ของร้านอาหารไทย หรือวัดไทยในหลาย ๆ ประเทศ

๔. ถาม : “แต่งงานกับสามีชาวต่างชาติ แล้วก็ได้สละสัญชาติไทยไปแล้ว จะมีสิทธิเลือกตั้งได้มั้ย”

ตอบ : ถ้าคุณได้ยื่นคำขอสละสัญชาติ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของไทยได้ดำเนินการตามขั้นตอน และได้มีประกาศในราชกิจจานุเบกษาไปแล้ว ก็ถือว่าคุณได้สละสัญชาติไทยโดยสมบูรณ์ จึงไม่มีสิทธิเลือกตั้งได้อีกต่อไป เพราะคุณไม่มีสัญชาติไทย ตามคุณสมบัติของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง (คำถาม- คำตอบข้อ ๒)

แต่ถ้าคุณได้จดทะเบียนสมรสกับสามีต่างชาติตามกฎหมายของประเทศสามี และกฎหมายของประเทศนั้นไม่ได้กำหนดให้คุณต้องสละสัญชาติไทย คุณมีบัตรประจำตัวประชาชนและใช้หนังสือเดินทางไทย ก็นับว่าคุณยังมีสัญชาติไทยอยู่และมีสิทธิเลือกตั้งค่ะ

๕. ถาม : “เพิ่งได้งานที่ดูไบ ช่วงเลือกตั้งคงอยู่ที่นั่นแล้วอยากเลือกตั้งต้องทำอย่างไรครับ”

ตอบ : ถ้าคุณไปทำงานในต่างประเทศ ก่อนเดินทาง ให้แจ้งความประสงค์ขอลงทะเบียนใช้สิทธิเลือกตั้งที่สำนักทะเบียนท้องถิ่นที่คุณมีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านในประเทศไทย โดยเตรียมบัตรประชาชน หรือหนังสือเดินทาง หรือบัตรประจำตัวที่มีภาพและเลขประจำตัวประชาชน ๑๓ หลัก ที่ออกให้โดยทางราชการรัฐวิสาหกิจ หรือองค์กรอิสระไปด้วย โดยสามารถลงทะเบียนฯ ได้ด้วยตนเอง หรือทางไปรษณีย์ หรือทางโทรสาร หรือทำหนังสือมอบอำนาจ ให้บุคคลใดดำเนินการแทนก็ได้ค่ะ

ถ้าคุณอยู่ที่ต่างประเทศแล้ว ก็สามารถลงทะเบียนขอใช้สิทธิเลือกตั้งได้ที่สถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ (คำถาม- คำตอบข้อ ๒) แต่อย่าลืมติดตามข่าวสารจากทางสถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ ด้วยว่าจะมีการจัดการเลือกตั้งวันและเวลาใด ที่ไหน โดยในวันเลือกตั้งต้องนำบัตรประชาชน หรือหนังสือเดินทาง หรือบัตรประจำตัวที่มีภาพและเลขประจำตัวประชาชน ๑๓ หลักที่ออกให้โดยทางราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือองค์กรอิสระไปแสดงด้วยค่ะ

๖. ถาม : “ตอนนี้อยู่ต่างประเทศ เดินทางมาโดยไม่ได้แจ้งขอใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรล่วงหน้า จะสามารถขอใช้สิทธิจากที่นี่เลยได้มั้ยคะ”

ตอบ : ได้ค่ะ คนไทยทุกคนที่ต้องอยู่ต่างประเทศ และไม่สามารถกลับมาทันใช้สิทธิเลือกตั้งในประเทศ เช่น นักเรียน นักศึกษา แม่บ้าน หรือผู้ที่ไปศึกษาดูงานระยะสั้น สามารถใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรได้โดยวิธีการเดียวกับคำถาม-คำตอบข้อ ๕ (กรณีที่อยู่ต่างประเทศแล้ว) ค่ะ

๗. ถาม : “เคยเลือกตั้งในต่างประเทศตอนที่ศึกษาอยู่ แต่ตอนนี้จบกลับมาเมืองไทยแล้ว สามารถ เลือกตั้งได้ตามปกติมั้ยคะ”

ตอบ : คุณต้องไปแจ้งขอถอนชื่อที่สำนักทะเบียนท้องถิ่น เพื่อขอกลับมาใช้สิทธิเลือกตั้งที่ประเทศไทยก่อนค่ะ

๘. ถาม : “ไม่ได้ไปเลือกตั้งคราวที่แล้ว เพราะเหตุสุดวิสัยหิมะตกหนักมากค่ะ จะสามารถเลือกตั้ง คราวนี้ได้หรือไม่คะ”

ตอบ : คุณสามารถไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้ค่ะ เพียงแต่การที่คุณไม่ได้ไปใช้สิทธิคราวที่แล้ว ทำให้คุณเสียสิทธิ ๓ ประการด้วยกัน คือ

๑. สิทธิยื่นคำร้องคัดค้านการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และสมาชิกวุฒิสภา

๒. สิทธิสมัครรับเลือกตั้งและสิทธิได้รับการเสนอชื่อเข้ารับการสรรหาเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒิสภา สมาชิกสภาท้องถิ่น และผู้บริหารท้องถิ่น

๓. สิทธิสมัครรับเลือกตั้งเป็นกำนันและผู้ใหญ่บ้าน ตามกฎหมายว่าด้วยลักษณะการปกครองท้องที่

แต่เมื่อคุณไปใช้สิทธิเลือกตั้งคราวนี้ คุณก็จะได้รับสิทธิ ๓ ประการดังกล่าวกลับคืนมา ครั้งหน้าหากมีเหตุสุดวิสัยไม่สามารถไปใช้สิทธิเลือกตั้งได้ คุณควรทำหนังสือแจ้งเหตุดังกล่าวต่อสถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ด้วยตนเอง หรือทางไปรษณีย์ หรือทางโทรสาร หรือทำหนังสือมอบหมายให้บุคคลใดไปแจ้งแทน แต่ต้องแจ้งก่อนและหลังวันเลือกตั้งไม่น้อยกว่า ๗ วัน หรือแจ้งภายใน ๖๐ วัน นับแต่วันที่คณะกรรมการการเลือกตั้งประกาศรายชื่อผู้ไม่ไปเลือกตั้งและมิได้แจ้งเหตุที่ไม่อาจไปใช้สิทธิเลือกตั้ง หรือแจ้งเหตุไว้แล้วแต่เหตุนั้นไม่ใช่เหตุอันสมควร

๙. ถาม : “เราสามารถเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรได้ด้วยวิธีใดบ้าง”

ตอบ : วิธีการลงคะแนนเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร มี ๓ รูปแบบ คือ

• เลือกตั้ง ณ ที่เลือกตั้ง (ใน /นอกที่ทำการ สถานเอกอัครราชทูต/ สถานกงสุลใหญ่)
• เลือกตั้งทางไปรษณีย์
• เลือกตั้งโดยวิธีอื่น คือ หน่วยเลือกตั้งสัญจร โดยพิจารณาจากความเหมาะสมกับจำนวนผู้มีสิทธิเลือกตั้งและสภาพพื้นที่

๑๐. ถาม : “ถ้าเดินทางไปต่างประเทศ หรือทำงานอยู่ที่ต่างประเทศโดยไม่ได้แจ้งทางการของประเทศ นั้นๆ และไม่มีสถานะการมีถิ่นที่อยู่อย่างถูกกฎหมายในประเทศนั้น จะสามารถมาใช้สิทธิ์เลือกตั้งนอกราชอาณาจักรได้หรือไม่”

ตอบ : ได้ค่ะ ท่านสามารถใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรได้ ไม่ว่าท่านจะเดินทางเข้าประเทศ หรือทำงานในต่างประเทศอย่างถูกหรือผิดกฎหมาย โดยท่านจะต้องแจ้งความประสงค์ขอลงทะเบียนใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักรที่สถานเอกอัครราชทูต/สถานกงสุลใหญ่ก่อน โดยมีขั้นตอนตามคำถาม - คำตอบข้อ ๕ ค่ะ (กรณีที่อยู่ต่างประเทศแล้ว)

ขอย้ำว่าการมาแจ้งใช้สิทธิเลือกตั้งนอกราชอาณาจักร ที่สถานทูตหรือสถานกงสุลไม่มีผลกระทบทางกฎหมายของประเทศนั้นๆ ค่ะ

กองการสื่อมวลชน กรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ โทร. 643-5170 โทรสาร. 643-5169 E-mail : div0704@mfa.go.th--จบ--