เมื่อวันที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๖๐ คณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทยซึ่งมีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรมเป็นประธาน และปลัดกระทรวงการต่างประเทศเป็นรองประธาน ได้ประชุม ครั้งที่ ๓/๒๕๖๐ เพื่อหารือเกี่ยวกับการติดตามและทวงคืนโบราณวัตถุของไทยที่พบในสหรัฐอเมริกา สรุปผลการประชุมที่สำคัญ ดังนี้
๑. กรณีทับหลังจากปราสาทหนองหงส์ จ. บุรีรัมย์ และทับหลังจากปราสาทเขาโล้น จ.สระแก้ว ที่จัดแสดงอยู่ที่ The Asian Art Museum เมืองซานฟรานซิสโก โดยได้มีการประสานงานกับสำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิ (Homeland Security Investigations: HSI) ของสหรัฐอเมริกาผ่านสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส มาอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่เดือนสิงหาคม ๒๕๕๙ โดยกรมศิลปากรจะส่งหนังสือร้องขอ เพื่อทวงคืนทับหลังทั้ง ๒ รายการ พร้อมหลักฐานให้กระทรวงการต่างประเทศ เพื่อส่งให้สำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิของสหรัฐอเมริกาดำเนินการต่อไป
๒. กรณีโบราณวัตถุที่ Honolulu Museum of Art (HMA) รัฐโฮโนลูลู เมื่อเดือนตุลาคม ๒๕๕๙ สำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิของสหรัฐอเมริกาได้ประสานงานกับสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส ขอให้ฝ่ายไทยตรวจสอบโบราณวัตถุ จำนวน ๑๗ รายการ ซึ่งต่อมา คณะอนุกรรมการวิชาการซึ่งจัดตั้งโดยคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศพบว่า ๑๔ รายการ เป็นโบราณวัตถุที่มีแหล่งกำเนิดในประเทศไทย ซึ่งกรมศิลปากรจะมีหนังสือแจ้งผลการตรวจสอบมายังกระทรวงการต่างประเทศเพื่อประสานขอความร่วมมือกับทางการสหรัฐอเมริกาต่อไป
๓. กรณีโบราณวัตถุอื่น ๆ ซึ่งฝ่ายไทยได้ตรวจสอบและพบว่ามีแหล่งกำเนิดในประเทศไทย ได้แก่ (๑) โบราณวัตถุซึ่งเป็นองค์ประกอบของโบราณสถานของไทย ๖ รายการ และ (๒) โบราณวัตถุประเภทรูปเคารพ กลุ่มประโคนชัยหรือกลุ่มปลายบัด ๑๖ รายการ ซึ่งกรมศิลปากรจะมีหนังสือถึงกระทรวงการต่างประเทศให้ขอความร่วมมือทางการสหรัฐอเมริกาติดตามและทวงคืนให้ไทย
๔. กรณีล่าสุด กระทรวงการต่างประเทศได้แจ้งกรมศิลปากรเมื่อวันที่ ๑๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๐ ว่า สำนักงานสืบสวนความมั่นคงแห่งมาตุภูมิของสหรัฐอเมริกาได้ประสานงานกับสถานกงสุลใหญ่ ณ นครลอสแอนเจลิส ส่งภาพถ่ายโบราณวัตถุ ๖๙ รายการ ให้ฝ่ายไทยพิจารณาตรวจสอบแหล่งกำเนิด
ทั้งนี้ เมื่อกระทรวงการต่างประเทศได้รับหนังสือจากกรมศิลปากรและหลักฐานประกอบที่ยืนยันอัตลักษณ์และแหล่งที่มาโบราณวัตถุของไทยในกรณีต่าง ๆ ข้างต้นแล้ว จะได้ประสานงานกับทางการสหรัฐอเมริกาผ่านสถานเอกอัครราชทูตและสถานกงสุลใหญ่ที่เกี่ยวข้อง เพื่อดำเนินการตามขั้นตอนในการติดตามและทวงคืนกลับสู่ประเทศไทย ตามมติที่ประชุมคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทยต่อไป
--กองการสื่อมวลชน กรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ--