1. ความเป็นมา
1.1 ระเบียบการก่อหนี้ของประเทศ พ.ศ. 2528(1) กำหนดให้สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติจัดทำแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี เสนอต่อคณะกรรมการนโยบายหนี้ของประเทศ เพื่อเป็นกรอบทิศทางการผูกพันเงินกู้จากต่างประเทศในอนาคต และเป็นแนวทางการจัดลำดับความสำคัญของโครงการในระยะ 3 ปีข้างหน้าให้สามารถตอบสนองต่อการทิศทางการพัฒนาประเทศได้อย่างเหมาะสมและยั่งยืน
1.2 ประกอบกับขณะนี้กำลังมีการพิจารณาดำเนินโครงการลงทุนขนาดใหญ่ของภาครัฐ (Mega Projects) ที่จำเป็นต้องใช้เงินลงทุนจำนวนมาก ในขณะที่รัฐบาลก็ยังคงใช้นโยบายควบคุมการก่อหนี้จากต่างประเทศให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมต่อไป โดยได้วางหลักเกณฑ์ว่าจะให้กู้ได้เฉพาะโครงการที่มีความจำเป็นและต้องใช้เงินตราต่างประเทศเป็นสำคัญเท่านั้น ส่วนโครงการที่เป็นประโยชน์และมีความคุ้มค่าอื่นๆ จะสนับสนุนให้ใช้เงินกู้ภายในประเทศเพื่อทดแทนการกู้จากต่างประเทศ
1.3 ดังนั้นเพื่อให้เป็นไปตามระเบียบดังกล่าว รวมทั้งเพื่อสนับสนุนการดำเนินนโยบายดังกล่าวของภาครัฐให้สามารถดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะเรื่องก่อหนี้ต่างประเทศที่ต้องสามารถสนับสนุนการจัดสรรเงินกู้ไปใช้เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาโดยรวมได้มากที่สุด และต้องสามารถควบคุมขอบเขตการก่อหนี้ให้เหมาะสมกับสถานะการคลังของประเทศให้ได้ สำนักงานฯ จึงได้จัดทำแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี ประจำรอบปีงบประมาณ 2550-2552 ขึ้น โดยส่งแบบสอบถามไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งหน่วยราชการและรัฐวิสาหกิจที่มีความประสงค์จะใช้เงินกู้ต่างประเทศในรอบปีดังกล่าว และได้รวบรวมโครงการทั้งหมด ส่งให้สายงานวิเคราะห์โครงการของสำนักงานฯ พิจารณาให้ความเห็นเป็นการเบื้องต้นเพื่อประกอบในการจัดทำเป็นแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี ซึ่งรวมถึงการจัดลำดับความสำคัญของโครงการในแต่ละปีด้วย
2. ภาพรวมโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี (พ.ศ. 2550-2552)
โครงการที่หน่วยงานต่างๆ ทั้งภาคราชการและรัฐวิสาหกิจยื่นเสนอขอบรรจุในแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี (2550-2552) นั้น มีจำนวนโครงการรวมทั้งสิ้น 46 โครงการ วงเงินรวม 9,993.38 ล้านเหรียญสหรัฐ ซึ่งเพิ่มขึ้นจากวงเงินรวมที่ยื่นเสนอขอในแผนเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี ประจำรอบปี 2549-2551 จำนวน 1,768.09 ล้านเหรียญสหรัฐ ส่วนใหญ่เนื่องจากโครงการจากสาขาคมนาคมได้เสนอโดยรวมเพิ่มสูงขึ้นกว่าเดิม ทั้งนี้ สามารถสรุปภาพรวมโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี (2550-2552) ได้ดังนี้
2.1 จำแนกตามหน่วยงาน
จากการรวบรวมข้อเสนอโครงการที่หน่วยงานต่างๆ ทั้งภาคราชการและรัฐวิสาหกิจที่ยื่นเสนอขอบรรจุในแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปี (2550-2552) นั้น มีจำนวนโครงการ รวมทั้งสิ้น 46 โครงการ วงเงินรวม 9,993.38 ล้านเหรียญสหรัฐ ประกอบด้วย (เอกสารแนบ 1)
1) โครงการจากส่วนราชการ จำนวน 16 โครงการ วงเงินรวม 1,008.76 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 10.1 โดยส่วนใหญ่เป็นโครงการจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จำนวน 12 โครงการ วงเงิน 679.20 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 6.8 โดยเฉพาะกรมชลประทาน เป็นหน่วยงานที่มีวงเงินกู้สูงสุดจำนวน 625.05 ล้านเหรียญสหรัฐ รองลงมาคือ กระทรวงคมนาคม มีจำนวน 4 โครงการ วงเงิน 329.56 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 3.3 โดยเป็นวงเงินของโครงการที่กรมทางหลวงเสนอเข้ามาสูงสุดจำนวน 256.86 ล้านเหรียญสหรัฐ
2) โครงการจากส่วนรัฐวิสาหกิจ จำนวน 30 โครงการ วงเงินรวม 8,984.62 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 89.9 โดยส่วนใหญ่เป็นโครงการจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย จำนวน 17 โครงการ วงเงิน 4,254.96 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 42.6 รองลงมาคือ ธนาคารเพื่อการส่งออกและนำเข้าแห่งประเทศไทย จำนวน 7 โครงการย่อย วงเงิน 1,740 ล้านเหรียญสหรัฐ หรือคิดเป็น ร้อยละ 17.4
2.2 จำแนกตามสาขาการพัฒนา และความต่อเนื่องของโครงการ
1) จากจำนวนโครงการทั้งหมดที่ยื่นเสนอขอบรรจุในแผนโครงการเงินกู้ต่างประเทศ 3 ปีนั้น เป็นโครงการในปี 2550 จำนวน 22 โครงการ วงเงิน 4,174.23 ล้านเหรียญสหรัฐ ปี 2551 จำนวน 12 โครงการ วงเงิน 3,760.37 ล้านเหรียญสหรัฐ และปี 2552 จำนวน 12 โครงการ วงเงิน 2,058.78 ล้านเหรียญสหรัฐ (เอกสารแนบ 2)
2) เมื่อแยกตามสาขาการพัฒนาแล้ว ส่วนใหญ่จะเป็นโครงการในสาขาพลังงานคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 42.6 ของวงเงินกู้รวม รองลงมา ได้แก่ สาขาคมนาคม และสาขาพาณิชย์และบริการ คิดเป็นร้อยละ 33.2 และ 17.4 ของวงเงินกู้รวมตามลำดับ
3) เมื่อจำแนกประเภทโครงการเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มโครงการใหม่ และโครงการต่อเนื่อง พบว่า มีโครงการใหม่ จำนวน 41 โครงการ วงเงินรวม 8,136.73 ล้านเหรียญสหรัฐ และโครงการต่อเนื่อง จำนวน 5 โครงการ วงเงินรวม 1,856.65 ล้านเหรียญสหรัฐ
4) นอกจากนี้ยังปรากฏว่าเป็นโครงการที่บรรจุแล้วในแผน 3 ปี รอบที่ผ่านมา (2549-2551) จำนวน 16 โครงการ วงเงินรวม 5,973.50 ล้านเหรียญสหรัฐ และเป็นโครงการที่เสนอเข้ามาใหม่ จำนวน 30 โครงการ วงเงินรวม 4,019.88 ล้านเหรียญสหรัฐ
******************************************************************************************************** (1) ระเบียบการก่อหนี้ของประเทศ พ.ศ. 2528 จะถูกทดแทนด้วยระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 ซึ่งเป็นระเบียบที่ยกร่างขึ้นตามมาตราที่ 5 แห่งพระราชบัญญัติการบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 เพื่อให้มีหน่วยงานกลางทำหน้าที่รับผิดชอบการบริหารหนี้สาธารณะให้เป็นระบบ มีประสิทธิภาพ และควบคุมการก่อหนี้โดยรวม
*********************************************************************************************************
(ยังมีต่อ).../3.แนวทางการ..