กรุงเทพฯ--30 พ.ค.--ไทยทีวีสี ช่อง3
บทประพันธ์โดย : โบตั๋น
บทโทรทัศน์โดย : คนพวน
กำกับการแสดงโดย : พงษ์พัฒน์ วชิรบรรจง
ผลิตโดย : ค่าย แอค-อาร์ต
ควบคุมการผลิตโดย : ธัญญา โสภณ
ออกอากาศ เร็ว ๆ นี้ ทางไทยทีวีสีช่อง 3
เรื่องย่อ
ทองแท้นั้นต่อให้ถูกไฟไหม้เผาผลาญจนหลอมละลาย ก็ยังคงคุณค่าความเป็นทองได้ฉันใด หัวใจอันแข็งแกร่งของคนซึ่งไม่ย่นหย่อมต่อความทุกข์ยากแสนสาหัสของชีวิต ก็คือเครื่องพิสูจน์คุณค่าของความเป็นคนฉันนั้น
แม่ปั้นแทบลมจับเมื่อรู้ว่าสันต์ลูกชายของตนพลาดท่าได้เสียกับลำยองเพราะรู้อยู่เต็มอกว่าพื้นสันดานเดิมของบ้านลำยองเป็นเช่นไร ส่วนยายแลเมื่อรู้ว่าลูกสาวจับสันต์ทำผัวได้ก็ตีปีก ฝันหวานว่าตนจะได้พลอยสบายไปด้วย เพราะสันต์เป็นจ่าทหารเรือ ที่มีอนาคตคนไม่เลวคนหนึ่ง
พ่อสินแม่ปั้นจำใจรับลำยองเข้าในบ้านฐานะลูกสะใภ้เพราะลำยองตั้งท้องแต่ลำยองก็ไม่เคยช่วยงานใด ๆ เลยทั้งงานบ้าน หรืองานขายของอ้างว่าแพ้ท้อง หนำซ้ำยังยักยอกหมูไก่ไข่กับข้าวของสดที่มีไว้ขาย กลับไปบำรุงบำเรอญาติพี่น้องตัวเองอีกต่างหาก
ลำยองเรียกร้องความสะดวกสบายทุกอย่างที่อยากได้และสันต์ก็จำใจต้องตามใจและให้เท่าที่จะให้ได้แต่ก็ดูเหมือนลำยองจะไม่รู้จักพอเสียที แม้แต่สันต์กลับบ้านผิดเวลาลำยองก็อาละวาดหาเรื่องว่าสันต์มีผู้หญิงใหม่ สันต์อิดหนาระอาใจ และรู้สึกผิดที่พลาดท่าได้ลำยองมาเหมือนเอานรกเข้ามาไว้ในบ้าน ให้พ่อแม่พลอยเป็นทุกข์ไปด้วย เพราะนับวันสันดานแท้ ๆ ของลำยองก็ปรากฏเด่นชัดขึ้นทุกที
ลำยองคลอดได้ลูกชายในวันมหามงคล สันต์จึงตั้งชื่อลูกว่า วันเฉลิม เด็กชายนำสิ่งดี ๆ มาให้ครอบครัวมากมาย ย่าเก็บแหวนทองได้วงหนึ่งในตลาด ปู่ถูกลอตเตอรรี่ 200 บาท เจ้านายให้เงินทำขวัญ สันต์จึงสะสมเอาไว้ให้วันเฉลิม สันต์ได้เลื่อนยศเป็นจ่าและได้รับเลือกให้เข้าเรียนต่อโรงเรียนนายเรือ ลำยองไม่ยอมเลี้ยงลูก ภาระหน้าที่ตกเป็นของแม่ปั้นพ่อสิน ยายแลหายาดองมาให้ลำยองกินบำรุง ลำยองให้สันต์ออกไปอยู่บ้านเช่าตามลำพัง เพราะทนความจู้จี้ของแม่ปั้นไม่ไหว สันต์ปฏิเสธเพราะไม่ต้องการทิ้งพ่อแม่ ลำยองยิ่งขัดใจ ยายแลชวนลำยองไปดูดวงกับหมอดูเข้าทรง หมอดูทักว่าลำยองเป็นคนวาสนาดีเพราะเป็นนางฟ้ามาเกิด จะต้องได้พบเทพบุตรครองคู่กับเทพบุตร ลำยองพอใจชื่อในคำทำนายหัวปักหัวปำ
ลำยองเริ่มติดยาดองเหล้าจนอดไม่ได้ สันต์ไม่พอใจจึงมีปากเสียงกัน ลำยองด่าลามปามไปถึงพ่อแม่สันต์ สันต์เหลืออดจึงตบหน้าลำยอง ลำยองโกรธจัด หอบวันเฉลิมหนีไปอยู่บ้านยายแล สันต์เริ่มเห็นเค้าลางของการอยู่กันไม่ยืด คิดจะปล่อยลำยองไปแล้วเอาลูกมาเลี้ยงเอง ด้วยความสงสารลูก จึงจำใจไปง้อลำยองโดยจะพยายามอดทนกับพฤติกรรมลำยอง ลำยองอยากได้โทรทัศน์อ้อนให้สันต์ซื้อให้แต่สันต์ปฏิเสธ ลำยองงอนประกาศประชดว่าจะหาเงินซื้อโทรทัศน์ด้วยตัวเอง ด้วยการไปทำงานโรงงาน
ที่โรงงานเครื่องเคลือบ ลำยองสวยเด่นกว่าสาวโรงงานคนไหน จนเป็นที่ต้องตาต้องใจนายกวงลูกชายเจ้าของโรงงาน ลำยองลำพองใส่ เชื่อมั่นในเสน่ห์และความสวยของตน และต้องการหาที่หวังใหม่จึงอ่อยกวง ยายแลไม่ทัดทานแถมยุยงส่งเสริมให้ลูกสาวจับกวงทำผัวเย้ยสันต์ซะอีก
แม่ปั้น พ่อสิน เสนอเงินสามพันบาทแลกตัววันเฉลิมกลับมาเลี้ยงเองแต่ลำยองปฎิเสธ เพราะต้องการสองหมื่นบาท ลำยงน้องสาวลำยองสงสารวันเฉลิมพยายามพูดจาโน้มน้าวลำยองให้ยกวันเฉลิมคืนปู่ย่าแต่ก็ไม่เป็นผล ยายแลฝันเฟื่องถึงลูกเขยคนใหม่ว่าต้องเป็นเทพบุตรดุจดังหมอดูทำนายไว้แน่ ๆ
กวงเอาอกเอาใจลำยองจนออกหน้าออกตา ทั้งซื้อเสื้อผ้าสวย ๆ ให้ พาไปดูหนัง เข้าร้านเสริมสวย ปรนเปรอลำยองจำลำยองแน่ใจว่าได้พบเทพบุตรตัวจริงแล้ว ส่วนแม่ปั้นพ่อสินทำใจที่ไม่ได้วันเฉลิมมาเลี้ยง ได้แต่ปลอบใจสันต์ว่าผัวใหม่ลำยองคงจะเลี้ยงวันเฉลิมได้ดี
ลำยองยั่วยวนกวง หวังให้กวงเอ่ยปากขอแต่งงาน และจดทะเบียนให้เป็นเรื่องเป็นราวแต่กวงก็ทำเฉยกับเรื่องนี้ เขาได้แต่รับปากจะทำบ้านหลังเล็ก ๆ ให้ลำยองหลังหนึ่ง จะเลี้ยงดูลำยองอย่างดี โดยลำยองไม่ต้องทำงานให้เหนื่อยจะหาคนใช้มาให้ ขอเพียงแค่ลำยองมีลูกชายให้เขาเท่านั้น ลำยองดูล่ำซำเพราะทองที่กวงซื้อให้เต็มคอเต็มแขน แต่ลำยองต้องปกปิดกวงว่าวันเฉลิมคือลูกตน เพราะลำยองกลัวว่ากวงจะรับไม่ได้ ใคร ๆ ก็ยุให้สันต์แฉความจริงกับกวงเพื่อจะได้ลูกคืนมา แต่สันต์ก็ทำไม่ลงเพราะรักลูก สันต์ยังคงส่งเสียให้ค่าเลี้ยงดูลูกเดือนละสามร้อยบาท ส่วนลำยองก็คุยโวว่าสันต์โง่ ชีวิตดูเหมือนจะสุขสบายบนกองเงินกองทอง แต่ลำยองก็ไม่ยอมเลิกกินเหล้า เพราะชื่อว่ากินแล้วผิวพรรณดี
วัน ๆ ลำยองไม่ทำอะไรนอกจากแต่งตัวสวยไว้คอยผัว กวงมาค้างกับลำยองเฉพาะคืนวันพุธและศุกร์โดยอ้างว่าต้องไปดูงานที่โรงงานปากน้ำ ลำยองภาคภูมิใจกับการมีคนใช้เพราะมันแสดงว่ามีฐานะและศักดิ์ศรี ลำยองอ้อนกวงขอให้ซื้อตู้เย็นให้ ทั้งที่กวงแนะนำให้หาอะไรทำแก้เหงาเช่นเย็บผ้า แต่ลำยองก็ไม่เอาเพราะขี้เกียจ คนใช้ยังเอือมระอากับนิสัยสกปรก ไม่มีระเบียบของลำยอง แต่ก็แปลกใจที่วันเฉลิมรู้ประสาสอนง่ายผิดกันมากจนไม่น่าเชื่อว่าวันเฉลิมจะเป็นแค่หลานลำยอง คนใช้รู้ดีว่ากวงมีลูกมีเมียอยู่แล้วและลำยองคือเมียเก็บ และแล้ววันหนึ่งความก็แตก ลำยองรู้ความจริงว่าตนเป็นแค่คุณนายบ้านที่สอง ลำยองถึงกับอึ้งส่วนกวงก็รู้ความจริงว่าวันเฉลิมเป็นลูกลำยองกับผัวคนก่อน ต่างฝ่ายต่างยอมรับสถานภาพของกันและกันไม่มีความจำเป็นต้องปิดบังอำพรางอีกต่อไป
วันเฉลิมได้ไปโรงเรียนอนุบาล สันต์ทำใจและตัดใจเพราะเห็นลูกไม่ลำบาก ผัวใหม่ลำยองคงจะเลี้ยงดี สันต์พบรักใหม่กับเทวีเพื่อนของน้องสาว เทวีเป็นครูจบถึงขั้นปริญญา แต่ถึงจะตัดลำยองจากหัวใจได้ แต่สันต์ก็ตัดสายสัมพันธ์ระหว่างพ่อลูกไม่ขาด ลำยองตั้งท้องกับกวง ยายแลลุ้นให้ได้ลูกชายจะได้มัดกวงเอาไว้ได้ กวงรักและเอ็นดูวันเฉลิมไม่น้อย
ข้างบ้านวันเฉลิมด้านหนึ่งคือครอบครัวหนูสมฤดี พ่อแม่เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย ส่วนอีกด้านหนึ่งคือครอบครัวนักธุรกิจมีลูกชายรุ่นเดียวกับวันเฉลิมชื่อ พิพัฒน์ วันเฉลิมได้เห็นความสมบูรณ์พร้อมของสองครอบครัว ที่อยู่ข้างบ้านพร้อมหน้าพร้อมตากัน พ่อแม่ลูก ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้รู้สึกอิจฉาแต่ก็อดเปรียบเทียบไม่ได้ พิพัฒน์ เป็นลูกชายคนเดียวของบ้านจึงเป็นเหมือนแก้วตาดวงใจของพ่อแม่ทุกอย่าง ในการดำรงชีวิตพรั่งพร้อม อยากได้อะไรพ่อแม่ก็หามาให้ทุกอย่าง แต่พิพัฒน์ก็เป็นเด็กที่เคยชินต่อการเป็นผู้รับอย่างเดียว ไม่เคยถูกสอนให้รู้จักการแบ่งปัน ในขณะที่หนูสมฤดีได้รับการอบรมเลี้ยงดูให้รู้จักเห็นอกเห็นใจและมีน้ำใจต่อผู้อื่นเสมอ
ลำยองยังไม่เลิกกินเหล้าเพราะติดเสียแล้ว ลำยองเย้ยว่าเงินสามร้อยที่สันต์ให้ทุกเดือนขี้ปะติ๋วไม่อยากได้ สันต์จึงเก็บใส่ธนาคารไว้ให้ลูกตั้งใจสะสมไว้ให้วันเฉลิมเป็นทุนการศึกษา ลำยองเจ็บท้องและคลอดลูกชายสมใจ แต่เด็กไม่สมบูรณ์หมอบอกเพราะแม่กินเหล้าตอนท้อง กวงกลุ้มใจและเริ่มทำท่าทำทางไม่ยุ่งกับลำยอง จนลำยองโกรธและอาละวาด กวงไม่พอใจที่ลำยองไม่ยอมเลิกเหล้า ประกอบกับทางบ้านรู้ความจริงว่ากวงแอบมามีเมียน้อย เมียกวงออกคำสั่งเด็ดขาดให้กวงเลิกกับลำยอง แม่กวงแนะทางออกให้กวงเอาลูกชายที่เกิดกับลำยองมาเลี้ยงเอง โดยให้กวงเอาเงินฟาดหัวลำยองไปซักก้อน
คนใช้ขอลาออกเพราะทนต้องคอยรับใช้เจ้านายอย่างลำยองไม่ไหว กวงมาเจรจาขอลูกไปจากลำยองแลกกับเงินสองหมื่นบาท ลำยองต่อรองขอเป็นสามหมื่น กวงจำยอมและพาลูกไปจากลำยอง ลำยองไม่ยอมบอกเรื่องนี้กับยายแล เพราะกลัวถูกขอส่วนแบ่ง ลำยองซื้อทองหยองมาใส่เต็มตัว แต่ในที่สุดยายแลก็รู้ความจริง และประณามลำยองว่าขายลูกกิน ลำยองได้คิดเหมือนกันว่าไม่น่าให้ลูกไป แต่ก็ยังมั่นใจว่ากวงจะกลับมาหาตนอีก แต่กวงก็หายต๋อมไม่เคยโผล่หน้ามาอีกเลย ลำยองตามไปหากวงถึงที่โรงงาน แต่ถูกกันตัวไว้ไม่ได้พบกวง ลำยองยังไม่ละความพยายามยังเที่ยวไปดักเจอกวงอีก จนในที่สุดก็ได้เผชิญหน้ากับเมียกวงและถูกไล่ตะเพิด ลำยองบีบน้ำตาเล่นละครบทแม่ จนเมียกวงเวทนา ส่งเงินมาให้ลำยองอีกสองหมื่น เพื่อเป็นทุนค้าขาย เริ่มต้นชีวิตใหม่ แต่ลำยองก็นำเงินมาก็ซื้อตู้เย็นอันเป็นความฝันสูงสุดของชีวิตพร้อมกับฉลองด้วยการกินเหล้าอย่างสบายใจ ยายแลชวนลำยองเล่นหวย เพราะเห็นลำยองมีเงิน ยายแลออกความคิดในการทำมาหากินให้ลำยองทำหลายอย่าง แต่ลำยองไม่เอาเลย ประกาศจะหาผัวใหม่ให้ได้รวยกว่าเก่า ลำยองตามยายแลเข้าบ่อนใช้ชีวิตตามประสาคนมีเงิน
ลำยองเพลินในบ่อนจนลืมลูก วันเฉลิมกลับจากโรงเรียนต้องไปอาศัยบ้านหนูสมฤดีนั่งรอแม่เพราะเข้าบ้านไม่ได้ พ่อแม่พิพัฒน์ไม่ยอมให้ลูกมาเสวนากับวันเฉลิม เพราะฐานะต่างกัน วันเฉลิมไปกุฏิหลวงตาปิ่นและอาศัยกินนอนที่นั่น ลำยองกลับมาค่ำมืดไม่เจอลูกก็โวยวายพ่อสินแม่ปั่นลักพาตัวไป แต่พอรู้ว่าวันเฉลิมไปอยู่กับหลวงตาปิ่นก็ทำเฉย แถมไม่ไปตามลูกกลับบ้านอีกต่างหาก ลำยองสนุกกับชีวิตในบ่อน เล่นได้บ้างเสียบ้างแต่เสียมากกว่าได้ และในบ่อนนั่นเองลำยองก็ได้รู้จักกับเมืองเทพ เมืองเทพเป็นเศรษฐีที่ดินแถวนั้น เป็นเจ้าของตึกให้เช่าแต่อาชีพหลักคือเล่นการพนัน นอกจากชื่อที่สะดุดหูแล้ว ลำยองยังหูพึ่งเมื่อรู้ว่าเมืองเทพยังไม่มีลูกเมีย
ลำยองหาคนใช้ใหม่มาดูแลบ้าน วันเฉลิมได้ความคิดดี ๆ ได้รับการอบรมสั่งสอนหลายอย่างจากม่อมสาวใช้คนนี้ไม่น้อย น่าสะเทือนใจตรงที่การสั่งสอนอบรมควรจะเป็นหน้าที่ของคนเป็นแม่ แต่ลำยองกลับไม่เคยทำหน้าที่นั้นเลย ลำยองเพลิดเพลินกับการใช้ชีวิตในบ่อนแต่กลับลืมดูแลลูก โรงเรียนทวงทั้งค่ารถโรงเรียนและค่าเทอมลำยองก็ไม่สนใจหงุดหงิดที่จะต้องควักกระเป๋าเสียเงินกับการเรียนของวันเฉลิม จะคืนวันเฉลิมให้ปู่ย่ากลับไปเลี้ยงก็กลัวเสียหน้า ลำยองปลื้มเมืองเทพมากเพราะรสนิยมเดียวกัน สกปรกไม่มีระเบียบเหมือนกัน และชอบการพนันเหมือนกัน
สันต์แต่งงานใหม่กับเทวี ลำยองฟังข่าวของสันต์ด้วยความขุ่นเคืองใจ วันเฉลิมคิดว่าอีกไม่นานพ่อก็คงลืมตนเพราะพ่อมีครอบครัวใหม่ก็คงจะมีลูกใหม่ด้วย หลวงตาปิ่นเฝ้าสอนให้วันเฉลิมต้องตั้งใจเรียนหนังสือเรียนให้มากที่สุดเท่าที่จะสามารถเรียนได้ เพราะความรู้จะทำให้วันเฉลิมไม่ลำบากในวันข้างหน้า ลำยองตั้งท้องลูกอีกคนกับเมืองเทพ แต่ไม่ได้อยู่กินกันเป็นกิจจะลักษณะ ม่อม (คนใช้) สอนให้วันเฉลิมรู้จักทำงานบ้านทุกอย่างจะได้ช่วยเหลือตัวเองได้ ตรงกันข้ามกับพิพัฒน์ที่มีทุกสิ่งทุกอย่างพร้อมแต่พ่อแม่กลับไม่เคยสอนให้ลูกทำอะไรเลยเพราะถือว่างานบ้านเป็นงานต่ำ เป็นงานของคนใช้เท่านั้น คนที่จะเป็นเจ้าคนนายคนในวันข้างหน้าเขาไม่ทำกันหรอก
วันเฉลิมได้เจอเมียใหม่ของพ่อ เทวีเอ็นดูวันเฉลิมมาก ม่อมจะขอลาออก ลำยองขัดใจเพราะไม่มีใครช่วยเลี้ยงลูกที่จะเกิดออกมา ลำยองเสียไพ่มาก โทษว่าลูกในท้องไม่นำโชค ทองหยองที่ใส่อยู่ต้องปลดออกขายจนหมดตัว แต่ทองของวันเฉลิมตอนผูกข้อไม้ข้อมือกับสันต์ลำยองขายไม่ลงเพราะยังไงสันต์ก็คือผู้ชายคนแรกของเธอ และลำยองสงสารวันเฉลิมอยู่เหมือนกัน ลำยองรู้ดีว่าทองเส้นนี้เป็นของลูก ลำยองคลอดได้ลูกสาว เมืองเทพไม่ยอมไปดูลูกไม่เคยสนใจ ทั้งที่ยายแลไปตามตัวถึงบ่อน ยายแลผิดหวังมาก ลำยองเลือกผัวผิดจริง ๆ
ชุด ผัวของลำยงซึ่งขยันทำมาหากินเกิดสุขภาพแย่ ขับเรือหางยาวรับจ้างไม่ไหวเงินทองที่หายากอยู่แล้วยิ่งทำให้สถานภาพง่อนแง่น ลำยองเกี่ยงให้ยายแลเลี้ยงลูกให้ คุณยายข้างบ้านมีน้ำใจให้เสื้อผ้าเด็กที่หนูสมฤดีไม่ได้ใช้แล้ว ลำยองโวยวายว่าดูถูกลูกตน แต่ยายแลด่าเตือนสติลำยองให้ลำยองลดการเล่นการพนันลงบ้าง และเพื่อเห็นแก่ลูกให้รับของที่คนอื่นเขามีน้ำใจแบ่งปันมาให้
ลำยองไปทำงานโรงงานพลาสติก แต่ทำได้แค่สองวันก็เลิก บ่นว่างานหนัก เปลี่ยนมาทำโรงงานเย็บสมุด แต่ก็อยู่ได้แค่หนึ่งเดือนบ่นว่าค่าแรงถูก ยายแลด่าลำยองว่าไม่เคยทำอะไรเป็นโล้เป็นพาย แต่ลำยองก็แน่ใจกับงานอาชีพใหม่ ลำยองจะเปิดบ้านเป็นบ่อนและแบ่งห้องให้เช่า
หลวงตาปิ่นสอนวันเฉลิมว่าการพนันเป็นสิ่งไม่ดีและไม่ควรไปข้องแวะ แต่วันเฉลิมก็ต้องวิ่งซื้อของให้คนในบ่อน ได้เงินเล็ก ๆ น้อย ๆ ลำยองเงินร่อยหรอ วันเฉลิมจึงต้องย้ายมาเรียนโรงเรียนวัด เพราะฉะนั้นความสุขของวันเฉลิมก็คือ การได้อยู่โรงเรียนและกุฎิหลวงตาปิ่น สันต์ได้รับเลือกให้ไปเข้ารับการอบรมเมืองนอก สันต์ส่งเสื้อกันหนาวมาให้วันเฉลิม วันเฉลิมพอจะชุ่มชื่นหัวใจขึ้นมาบ้างที่พ่อไม่ลืมตน เมื่อกลับมาสันต์ต้องตกใจเมื่อรู้ว่าลำยองทำบ้านเป็นบ่อน
เทวีคลอดลูกสาว เป็นลูกคนที่สองกับสันต์ ส่วนลำยองก็ได้ผัวอีกคนเป็นคนทำงานรับจ้างที่มาเช่าห้องบ้านลำยอง เวลาผ่านไปจนวันเฉลิมอายุได้ 7-8 ขวบ ป่องน้าชายวันเฉลิมมาขับเรือรับจ้างแทนชุดแต่หาเงินได้เท่าไรก็หมดไปกับเหล้า แถมเพื่อนแต่ละคนที่คบก็เป็นนักเลง สันต์ยังไม่ล้มเลิกความคิดชวนวันเฉลิมไปอยู่ด้วย ข้อใหญ่ใจความคือเขาต้องการให้วันเฉลิมได้เรียนหนังสือจริง ๆ จัง ๆ สันต์ไปเจรจากับยายแล ยายแลก็เห็นด้วยเพราะเหลืออดเหลือทนกับพฤติกรรมลำยองและสงสารหลาน แต่ลำยองไม่ยอมโวยวายว่าหมดค่าเลี้ยงดูวันเฉลิมไปตั้งเท่าไหร่ พอจะใช้งานได้ก็จะมาเอาตัวไป ลำยองเรียกเงินห้าหมื่นแลกกับตัววันเฉลิม ยายแลด่าเช็ดว่าลำยองเป็นแม่ขายลูกกิน ลำยองถือสิทธิ์ความเป็นแม่ในเมื่อเป็นคนเบ่งมันออกมาก็ต้องมีสิทธิ์ในตัวลูก สันต์มาลุยกับลำยองเองแต่ต้องผิดหวังกลับไป พ่อสินแม่ปั้นรวบรวมเงินทั้งหมดที่มีอยู่เพื่อจะเอาตัววันเฉลิมมาอยู่ด้วย แต่ก็ได้เงินไม่พอกับที่ลำยองเรียกมา สันต์ได้แต่ปวดใจ
ปานออกขายผลไม้ดองแทนตาปอ เพราะพ่อสุขภาพเริ่มย่ำแย่ แป้งต้องเลิกเรียนและมาช่วยลำยองขายก๋วยเตี๋ยว ลำดวนหายตัวไปอยู่กับผู้ชายที่ไหนไม่รู้ วันเฉลิมนับวันจะกลายเป็นเด็กเงียบขรึมมีหลวงพี่บวชใหม่ชวนให้มาอยู่ที่วัด ในเวลาว่างหลวงพี่จะสอนหนังสือให้วันเฉลิมเสมอ วันเฉลิมได้สิ่งดี ๆ จากหลวงพี่รูปนี้ไม่น้อย สันต์เจียดเงินสองพันมาให้ลำยองไว้ใช้ดูแลลูก แต่ลำยองก็เอาไปเล่นไพ่กินเหล้าหมด เงินสองพันไม่ตกถึงวันเฉลิมหรือลูกคนไหน แม้แต่บาทเดียว
เด็กในวัยเดียวกันต่างก็มีพัฒนาการจากการเลี้ยงดูของพ่อแม่สมวัยเด็ก แต่วันเฉลิมดูเหมือนจะโตเป็นผู้ใหญ่เกินวันวัย ในขณะที่พิพัฒน์มีของเล่นมากมายอยากได้อะไรพ่อแม่ก็หาซื้อมาให้แต่วันเฉลิมต้องทำงานบ้านเลี้ยงน้องไม่มีเวลาเหลือสำหรับการเล่น ส่วนบ้านคุณยายหนูสมฤดียังคงมีน้ำใจต่อวันเฉลิมอย่างสม่ำเสมอ บ่อนลำยองเริ่มเสื่อมความนิยมลง คนน้อยลง ลำยองหงุดหงิดเพราะรายได้ลดลง วัน ๆ ของวันเฉลิมหมดไปกับการเลี้ยงน้อง ตาปอเริ่มเลอะเลือนความจำเสื่อม ลำดวนหอบลูกมาให้ยายแลช่วยเลี้ยงอีกคน แล้วหายหน้าไปใครก็รู้ว่าลำดวนไปเป็นกระหรี่อยู่ในซ่องไหนสักแห่ง
กำนันเสือเจอลำยองในบ่อน และเกิดติดใจลำยองเจรจาขอซื้อบ้านลำยอง ตั้งใจจะรื้อไม้ไปปลูกบ้านใหม่ ลำยองยอมเป็นเมียกำนันเสือหวังให้กำนันเสือเลี้ยงดู กำนันเสือก็มีน้ำใจประมาณหนึ่ง ส่งข้าวของจากสวนของตัวเอง เช่นมะพร้าวแห้งมาให้ลำยองขายแลกเป็นเงิน ซึ่งลำยองก็ไม่ได้ไปนั่งขายเอง ฝากลำยงขายที่แผงขนมแต่เที่ยวไปเก็บเงินที่ขายได้ทุกวัน
กำนันเสือกลัวว่าลำยองจะหมดตัวในบ่อน จึงรับจำนองบ้านที่ดินลำยองเอาไว้ ลำยองเองก็เกรง ๆ กลัว ๆ กำนันเสืออยู่ เพราะกำนันเสือเป็นคนจริงและดุ กำนันขอให้วันเฉลิมอ่านหนังสือให้ฟังเพราะสายตาไม่ค่อยดีแล้ว วันเฉลิมมักได้สตางค์ค่าขนมหลังจากอ่านหนังสือให้กำนันฟังเสมอ อ้อยน้องสาวที่พิการทางสมองเป็นภาระที่เพิ่มมากขึ้นให้วันเฉลิม อ้อยเคยซนจนถูกไฟลวกมือและแขนอ้อยจึงเข็ดและกลัวไฟมาก
ลำยองติดบ่อนบ้านช่องไม่กลับ วันเฉลิมคอยแม่จนดึกดื่นทุกวัน วันไหนฝนตกหนักหลังคาก็รั่วไม่ได้หลับได้นอนกันทั้งคืน ลำยองเคยไม่กลับบ้านมาสามวันสามคืน วันเฉลิมได้แต่เป็นห่วงแต่พอลำยองกลับมาในตอนดึกของอีกวัน ลำยองก็พาผู้ชายแปลกหน้ามานอนด้วย รุ่งเช้าวันเฉลิมจึงพบว่าบ้านถูกยกเค้า โทรทัศน์ซึ่งดูเหมือนเป็นสมบัติชิ้นเดียวติดบ้านก็ถูกหิ้วไปด้วย ลำยองไม่รู้จักเข็ด ป่องถูกตำรวจจับเพราะรวมหัวกับแก็งปล้นร้านของชำ
เทวีคลอดลูกชายกับสันต์อีกคน สันต์ได้เลื่อนยศเป็นนายเรือเอก ชีวิตของคนอื่นเหมือนจะเจริญรุ่งเรืองขึ้นเรื่อย ๆ พิพัฒน์ได้เข้าโรงเรียนเอกชนชั้นนำมีชื่อเสียง แต่วันเฉลิมก็ยังคงเรียนโรงเรียนวัด ลำยองนอกใจกำนันเสือหิ้วผู้ชายมานอนด้วยไม่เลือกหน้าเพราะความเมา ลำยองขู่วันเฉลิมไม่ให้พูดให้กำนันเสือรู้ จนลำยองตั้งท้องลูกอีกคนหวังมัดให้กำนันเสือเลี้ยงดู ไม่หายหน้าไปอย่างผัวคนก่อน ๆ ยายแลพอรู้ว่าลำยองท้องก็ถึงกับช็อกตาค้าง เพราะความจริงเหนือความจริงก็คือ กำนันเสือเป็นหมัน ไม่มีทางมีลูกได้อีกแล้ว
เมื่อกำนันเสือรู้ความจริงก็โกรธจัดเค้นความจริงจากวันเฉลิม วันเฉลิมตอบได้เพียงว่าตนเป็นลูกไม่สามารถควบคุมความประพฤติแม่ได้ ยายแลคิดว่ากำนันคงยึดบ้านลำยองแน่แล้วแต่ผิดคาด กำนันเสือเวทนาวันเฉลิม ปล่อยบ้านให้เป็นของลำยองต่อไปเพราะเห็นแก่วันเฉลิม แต่บอกให้วันเฉลิมกลับไปอยู่กับปู่ย่า จะได้พ้นจากนรกตรงนี้ วันเฉลิมปฎิเสธ บอกกำนันเสือว่าตนไม่สามารถทิ้งแม่กับน้องไปได้ คุณยายสมฤดีสอนว่า กรรมของใครก็ของมัน ไม่มีใครไปรับผิดชอบแทนกันได้ วันเฉลิมควรจะช่วยตัวเองให้รอดเสียก่อน จึงจะสามารถช่วยคนอื่นได้ แต่วันเฉลิมก็มุ่งมั่นกับความคิดตัวเอง ลำยองพอใจที่กำนันเสือยกบ้านให้ ลำยองมองคนอื่นว่าโง่เง่าไปเสียหมด ไม่เคยคิดเลยว่าอานิสงส์ที่เกิดขึ้นมาจากวันเฉลิมแท้ ๆ พ่อสินตั้งปณิธานว่าจะแยกวันเฉลิมออกจากลำยองให้ได้ ไม่อยากเห็นชีวิตวันเฉลิมต้องตกต่ำตามลำยองไปมากกว่านี้
คราวเคราะห์ไฟไหม้ตลาดริมน้ำติดแพพ่อสินแม่ปั้น ทุกคนช่วยกันขนของหนีไฟ แม่ปั้นเสียดายที่ไฟจะไหม้เรือนที่วันเฉลิมเคยอยู่ตั้งแต่แบเบาะ เพราะแม่ปั้นตั้งใจเอาไว้ว่าจะยกเรือนนั้นให้วันเฉลิมมาอยู่ แม่ปั้นเปรยกับพ่อสิน อยากให้วันเฉลิมได้บวช จะได้พ้นทุกข์ แม่ปั้นสั่งเสียกับพ่อสินว่าตนเก็บสะสมเงินไว้ก้อนหนึ่งเพื่อบวชวันเฉลิม ทุกคนอลหม่านกับการดับไฟ ไฟไม่ได้ลามมาถึงเรือน พ่อสินรีบมาบอกข่าวดีแม่ปั้น แต่ก็พบว่าแม่ปั้นสิ้นลมไปแล้วอย่างสงบ
ทุกคนต้องการให้วันเฉลิมบวชให้แม่ปั้นตามคำสั่งเสีย แต่วันเฉลิมไม่ยอมบวชเพราะไม่สามารถทิ้งแม่และน้องไปได้ พ่อสินเกลี้ยกล่อมอย่างไรก็ไม่สำเร็จ ลำยองไม่คิดจะไปงานศพแม่ปั้น เพราะเกลียดอดีตแม่ผัว ถึงกับประกาศว่า ถึงตายกูก็ไม่ไปเผาผี พ่อสินบอกวันเฉลิมว่า แม่ปั้นยกบ้านให้วันเฉลิม วันเฉลิมจะมาอยู่เมื่อไรก็ได้ พ่อสินให้วันเฉลิมดูซองเงินที่แม่ปั้นสะสมไว้เพื่อบวชวันเฉลิม แต่วันเฉลิมก็ยังไม่ยอมรับปาก พ่อสินท้อใจ เทวีออกความคิดต้องให้ยายแลร่วมมือด้วย ยายแลหมดแค้นแม่ปั้น ประกอบกับเห็นความเหลวแหลกของลำยอง สงสารวันเฉลิมจึงอยากช่วยและยินดีร่วมมือ โดยออกอุบายลวงลำยอง
ลำยองท้องแก่ เอาแต่บ่นว่าลูกทรมานแม่ ยายแลเล่นละครว่าเห็นพระพุทธรูปประทับยืนบนดอกบัวเหนือหัววันเฉลิมแล้วก้มลงกราบวันเฉลิม ลำยองถึงกับขนลุกซู่ซ่า ยายแลพูดถึงหมอชด ลำยองอยากตามไปด้วยหวังจะให้หมอชดดูดวงให้ แถมเผลอ ๆ จะได้เลขเด็ดมาด้วย หมอชดกวาดยาให้ลูกลำยอง และแอบสังเกตเห็นหน่วยก้านของวันเฉลิมเห็นแววว่าจะเอาดีได้จึงเล่นละครกับยายแลตบตาลำยอง ดูดวงเข้ามากมายแล้วบอกกับลำยองว่า วันเฉลิมเป็นคนมีบุญกลับชาติมาเกิด จะได้เป็นผู้สืบทอดพระศาสดา ไถ่บาปให้พ่อแม่ละทำให้พ่อแม่เจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไป เพราะฉะนั้นคนเป็นแม่ไม่ควรขัดขวางการบวชของลูก ลำยองขนลุกซู่ซ่าอยากดวงดีจึงเปลี่ยนใจให้วันเฉลิมบวชทันที วันเฉลิมยังละล้าละลัง ลำยองจึงรับปากว่าจะกินเหล้าและเล่นไพ่ให้น้อยลง วันเฉลิมจะได้สบายใจ วันเฉลิมบวชเณร ทุกคนชื่นชมยินดี เณรวันเฉลิมรับบิณฑบาตรถึงหน้าบ้าน หนูสมฤดีกับคุณยายก็ได้ตักบาตรเณรทุกวัน เณรวันเฉลิมเรียนหัวดีพอมีสมาธิกับการเรียนทุกอย่างที่ได้เรียนก็รู้อย่างทะลุปรุโปร่ง อาหารที่ได้จากบิณฑบาตรมาเหลือกิน เณรก็หิ้วกลับไปเลี้ยงน้องเลี้ยงแม่ทุกวัน ลำยองไม่เลิกเหล้าและการพนัน ยังคงเข้าออกบ่อนตามเคยเพราะมันคือสิ่งเสพติดสำหรับเธอไปแล้ว
เทวีหอบข้าวของมาถวายเณรมากมายโดยบอกว่าให้เณรเลือก ถ้าเณรเหลือใช้ก็ให้ทำทานตามสบาย เณรรู้อยู่เต็มอกว่าโยมแม่เลี้ยงตั้งใจจะเผื่อแผ่ไปถึงน้อง ๆ ของเณร เณรวันเฉลิมเจริญรุ่งเรือง และเป็นความหวังของท่านพระครูว่าวัดนี้จะมีสามเณรเหรียญเก้าในอีกไม่ช้า หลวงตาปิ่นส่งข่าวให้สันต์รู้ว่าลำยองเอาบ้านเข้าจำนองกับเฮียเก๊าเจ้าของบ่อนเพราะว่าเล่นเสียมากทุกคนได้แต่ปลง ลำยองพาชีวิตตัวเองดิ่งจมลงสู่นรกลึกลงทุกที และในที่สุดบ้านก็ถูกเขายึดไป เณรวันเฉลิมมัวแต่ยุ่งเรื่องเรียน จึงไม่ค่อยมีเวลาไปเยี่ยมโยมแม่กับน้อง ๆ เมื่อมาบ้านหลังจากไม่ได้มาเพียงไม่นาน ก็พบบ้านถูกปิดเสียแล้ว ทุกคนย้ายกลับไปอยู่รวมกันที่บ้านยายแล
ลำยงหันมาขายผักเพราะพ่อสินยกที่ให้ เหน่งก็ย้ายมาอยู่กับลำยง ลำยงติดโรคซิฟิลิสงอมแงม ยายแลไปขอยาจากหมอชดมาให้กินก็ขี้เกียจกินเพราะขม ลำดวนกลับตัวกลับใจเลิกอาชีพโสเภณีกลับมาอยู่บ้าน ประพันธ์ทหารยศนายสิบมาตามจีบ ลำดวนต้องปกปิดอดีตของตัวเอง เพราะกลัวประพันธ์จะรับไม่ได้ แต่ละคนดูเหมือนจะมีชีวิตที่ดีขึ้น ที่เคยก้าวผิดพลาดก็กลับตัวกลับใจเพราะคิดได้ แต่ลำยองกลับยิ่งถลำลึกจนยากที่จะถอนตัว
ลำยองโรคกำเริบขึ้นสมอง เตลิดหนีออกไปจากบ้าน เณรวันเฉลิมแวะมาเยี่ยมโยมแม่แต่ละครั้งก็ไม่เคยได้พบ ยายแลโกหกเณรว่าแม่ไม่อยู่ ลำยองไปสิงสถิตอยู่โรงลิเกร้าง บอกใครต่อใครว่าตนเป็นนางฟ้ามาเกิด วันเฉลิมสอบได้นักธรรมตรี และเตรียมตัวสอบนักธรรมโท พ่อสินไปเจอลำยองที่โรงลิเกร้าง รีบมาส่งข่าวยายแล ยายแลสั่งให้ป่องกับปานไปลากตัวลำยองกลับมา ก่อนที่เณรจะไปเห็นเข้า ลำยงจะพาลำยองไปส่งโรงพยาบาลบ้าปากคลองสานแต่โรงพยาบาลไม่รับ ให้เอาตัวลำยองไปที่คลินิคแทน รถแล่นผ่านโรงเครื่องเคลือบของกวง ลำยองเกิดจำได้ กระโดดหนีลงจากรถหายสาบสูญ ลำยงจนปัญญาตามจับลำยองไม่ทัน เณรรู้แต่ว่าโยมแม่ไม่ค่อยสบายนิดหน่อย และที่เณรไม่เคยเจอโยมแม่ก็เพราะโยมแม่ไปบ่อน
ลำยองกลับไปที่โรงงานของกวงเพราะในจิตใต้สำนึกเทพบุตรของเธออยู่ที่นี่ อภิชาติลูกชายลำยองออกมาเห็นคนบ้าก็หัวเราะชอบใจ กวงจำลำยองได้ถึงกับอึ้งที่เห็นสภาพลำยอง กวงเวทนาให้อภิชาติเอาเงินไปให้ลำยอง อภิชาติเข้าใกล้ลำยองเกิดกลัวขึ้นมา และจะไม่ยอมเข้าใกล้ลำยองอีก ลำยองกลับไปอยู่โรงลิเกร้าง เพราะติดใจฉากสวรรค์ที่เก่าขาดรุ่งริ่ง เณรว้าวุ่นใจที่โยมแม่หายไป สันต์ได้ข่าวจึงให้เงินลำยงให้พาลำยองไปหาหมอ ลำยงพาปานและจ้างเด็กมาช่วยกันจับตัวลำยอง เณรตามลำยงมาจนพบความจริง เณรวิ่งไล่กวดลำยองทั้งผ้าเหลืองสร้างความแตกตื่นให้กับคนทั้งถนน เณรค้นพบในบัดเดี๋ยวนี้เองว่านรกอยู่ตรงนี้เอง หมอจำใจรับตัวลำยองไว้เป็นคนไข้เพราะสงสารเณร เณรคิดมากเป็นทุกข์หนัก ตัดสินใจสึกเพื่อกลับมาดูแลแม่
สันต์โกรธมากเมื่อรู้ว่าลำยองเป็นต้นเหตุให้เณรจะทิ้งผ้าเหลือง พ่อสินปลอบใจว่ายังดีกว่าให้เณรแหกผ้าเหลือง สันต์พยายามหว่านล้อมให้เณรเปลี่ยนใจ ลูกเลือกได้ถ้าจะเลือก แต่ลูกไม่เห็นแก่ตัวพอ ลูกรักตัวเองน้อยเกินไป รักคนอื่นมากเกินไป แต่เณรตอบเพียงสั้น ๆ ว่า คนอื่นคนนั้น คือแม่ของผม วันเฉลิมสึกออกมาช่วยงานทำมาหากินและดูแลแม่ ยายแลปวดหัวใจเพราะจะว่าไปแล้ว ก็ต้องโทษตัวเองที่เป็นต้นเหตุของเรื่องทั้งหมด สันต์เอาเงินมาให้แต่วันเฉลิมยกให้เหน่งน้องชายเพื่อซื้อเสื้อผ้า ซื้อรองเท้าไปโรงเรียน
วันเฉลิมได้เจอหนูสมฤดีเป็นครั้งคราว เด็กหญิงยังมีน้ำใจต่อเขาเหมือนเดิมแบ่งปันขนมและของใช้มาให้เขาเสมอ พิพัฒน์กลายเป็นเพื่อนเล่นที่พ่อแม่ทั้งสองบ้านไว้ใจให้เด็กทั้งสองคบหากัน วันเฉลิมกันตัวเองออกมาห่าง พ่อแม่พิพัฒน์มองว่าวันเฉลิมไม่สมควรเป็นเพื่อนลูก เพราะฐานะต่างกัน ส่วนบ้านหนูสมฤดีปลูกฝังลูกเสมอว่าถ้าคบใครให้ดูที่จิตใจ
ชุด สามีของลำยงป่วยเป็นอัมพฤกษ์ทำงานไม่ได้ ลำยงกลุ้มใจเพราะต้องทำงานหนักคนเดียวแต่ก็ไม่เคยบ่น วันเฉลิมอาสาช่วยงานไปจ่ายของที่ตลาด จัดแผงขายกับข้าว และช่วยปลอกผลไม้ขาย วัน ๆ ของวันเฉลิมหมดไปกับการทำงาน ดูแลแม่ ดูแลน้อง ดูแลตาปอที่เลอะเลือนด้วยโรคความจำเสื่อม ไม่มีโอกาสได้ใช้ชีวิตสนุกสนานเฉกเช่นเด็กวัยรุ่นทั่วไป วันเฉลิมอายุสิบห้าแล้ว ป่องชวนวันเฉลิมไปทำงานกับตนหลอกล่อว่าเป็นงานสบายได้เงินง่ายแต่วันเฉลิมปฏิเสธเพราะไม่ต้องการข้องเกี่ยวกับงานทุจริต ลักขโมยคนอื่นกิน วันเฉลิมต้องพาแม่และน้องคนสุดท้องไปหาหมอที่โรงพยาบาลเสมอ ป่องออกความคิดให้ทิ้งน้องเล็กไว้ที่โรงพยาบาลให้หมอดูแลไปเลยจะได้หมดภาระไปอย่างหนึ่ง แต่วันเฉลิมทำไม่ลง วันเฉลิมแบกภาระทุกอย่างไม่เห็นแก่เหนื่อย จนใคร ๆ ต่างพากันเวทนา ลำยงแช่งในใจให้ลำยองตาย ๆ ไปเสียทีจะได้หมดทุกข์หยุดสร้างเวรต่อใคร ๆ
ยายแลเครียด หาทางออกของความทุกข์ทรมานไม่ได้ตัดสินใจซื้อยาเบื่อหนูมา กะจะให้ลำยองกิน วันเฉลิมจะได้หมดเวรเสียที เอายาเบื่อหนูคลุกข้าวจะป้อนลำยองอยู่แล้ว แต่ลำยองเกิดมีสติสตังค์กลับคืนมาถามถึงลูก ยายแลเปลี่ยนใจฆ่าลำยองไม่ลง แต่บาปก็บังเกิด ตาปอกินข้าวคลุกยาเบื่อหนูนั่นเอง ตาปอทุรนทุรายและขาดใจตาย ส่วนลำยองก็วิกฤตช็อก และมาถึงวาระสุดท้ายของชีวิตเช่นกัน ในนาทีสุดท้ายวันเฉลิมได้แต่ปลอบใจแม่ให้ลืมความเจ็บปวดทรมานด้วยการนึกถึงคุณพระ ลำยองขาดใจตายในอ้อมกอดของวันเฉลิม วันเฉลิมตัดสินใจบวชอีกครั้ง ยกบุญกุศลทั้งหมดให้แม่และตาปอ คนที่ดีใจที่สุดคือสันต์ ยายแลรับสารภาพกับสันต์ว่าตนเป็นคนคิดฆ่าลำยองเอง แต่ตาปอมารับเคราะห์แทน เณรมาเยี่ยมยายแลและปลดปล่อยบาปในใจยายแล เณรปลอบใจยายว่าต้นเหตุของความเดือดร้อนทั้งหมดคือตัวเณรเอง แต่ตาปอมารับเคราะห์แทน เณรต้องการที่จะบวชให้นานที่สุดเท่าทีจะนานได้ เณรชี้ทางสว่างให้ยายใช้ชีวิตบั้นปลายที่ยังเหลือยู่ปฏิบัติธรรม ทำงานเล็ก ๆ น้อย ๆ และช่วยงานที่วัด ยายแลเห็นทางสว่างเห็นคุณค่าของการมีชีวิตอยู่และความสงบในชีวิต
อ้อย น้องสาวพิการทางสมองกลับมาอยู่บ้านเพราะอายุเลยเกณฑ์การได้อยู่โรงเรียนสอนคนปัญญาอ่อนซึ่งเทวีดิ้นรนพาไปฝากฝังหลายปีต่อมา อ้อยบ้าผู้ชายจนใคร ๆ พากันพูดว่านิสัยได้มาจากลำยอง อ้อยควบคุมตัวไม่ได้ ทุกคนก็ยุ่งจนไม่สามารถคุมได้ อ้อยเสียทีให้ผู้ชายทั้งฝูงจนตั้งท้อง ลำยงกับลำดวนรู้ความจริงก็สายเกินกว่าจะเอาเด็กออกเสียแล้วเมื่ออ้อยคลอดลูกจึงจับทำหมัน ลำดวนรับเด็กไปเลี้ยงจดทะเบียนเป็นพ่อแม่เด็กและตั้งใจว่าเมื่อรู้ประสาก็ต้องบอกความจริงให้เด็กรู้ว่าอ้อยคือแม่ที่แท้จริง
เหน่งตัดสินใจเรียนตัดเย็บเครื่องหนังเพราะสนใจและเทวีก็ให้คำแนะนำว่าควรจะเรียนสายอาชีพตามที่เหน่งถนัดและสนใจจริง ยายแลเป็นห่วงอ้อยเพราะดึกดื่นแล้วยังไม่กลับบ้านจึงออกไปตามหา ฝนตกพรำทั้งคืน ยายแลเปียกปอนกลับมาเป็นไข้จนซม ใคร ๆ ก็คิดว่าเป็นไข้ธรรมดา หายาให้กินพอประทัง ยายแลสิ้นใจด้วยอาการปอดบวม หลวงตาปิ่นมรณภาพอย่างสงบด้วยโรคชรา
หนูสมฤดีกับพิพัฒน์เป็นแฟนกัน ดูเหมาะสมกันด้วยประการทั้งปวง พิพัฒน์จะได้ไปเรียนต่อเมืองนอก ในปีต่อมาสมฤดีก็สอบได้ทุนและบินตามไปเรียนเมืองนอกเช่นกัน ส่วนวันเฉลิมก็ตั้งหน้าตั้งตาศึกษาพระธรรม ลำยงลุยหาตัวพ่อเด็กลูกอ้อย โดยใช้วิธีขู่เข็ญจึงหาเงินมาก้อนหนึ่งเป็นทุนเลี้ยงลูกอ้อยต่อไป เพราะแต่ละคนไม่มีใครยอมรับเป็นพ่อเด็กแต่กลัวความผิดฐานล่อลวง เทวีแนะนำให้จิตราน้องสาวคนที่สองของวันเฉลิมเรียนครู จิตราตั้งอกตั้งใจเรียนเต็มที่ เณรวันเฉลิมเมื่ออายุครบก็บวชเป็นพระ พระวันเฉลิมได้รับคำแนะนำจากหลวงพี่ที่วัดให้ไปเรียนต่อที่อินเดีย เมื่อสอบเปรียญเก้าได้นักธรรมเอกแล้ว พระวันเฉลิมจึงบินไปเรียนต่อที่ประเทศอินเดีย
ในอินเดีย พระวันเฉลิมได้พบสัจธรรมของชีวิตได้สัมผัสความทุกข์ยากของมนุษย์ได้เห็นความรวยที่สุด พร้อม ๆ กับความยากจนที่สุดจนพระเกิดปัญญาและพบว่า ความทุกข์ยากที่เขาได้ผจญมาและคิดว่ามันน่าสังเวชนักหนานั้น แท้จริงแล้วมันเป็นเพียงผงธุลีเมื่อเที่ยบกับความทุกข์ทั้งมวลในโลกยากไร้ใบนี้ พระเดินทางกลับมาเมืองไทยกลับมาจำพรรษาที่วัดเดิมได้สองสัปดาห์ก็สึกออกมาเป็นฆาราวาล
เหน่งมีกิจการเล็ก ๆ ของตัวเอง รับจ้างเจ็กฮวดเย็บกระเป๋าเพราะเขายังไม่มีทุนมากพอ จิตราเรียนจบแล้วสมัครไปเป็นครูอยู่ทางอีสานแล้วหายสาบสูญไม่มีใครได้ข่าวคราวอีกเลย อ้อยกลายเป็นโสเภณีอาชีพ มีความสุขในซ่อง เพราะอ้อยชอบทางนี้ โดยได้หนึ่งในผัวที่เคยพากันมาเป็นเจ้าของซ่องและแมงดา ลูกคนสุดท้องของเทวีตายเพราะรถคว่ำ คุณยายหนูสมฤดียังแข็งแรงเพราะสุขภาพดี วันเฉลิมแวะมาเยี่ยมและพูดคุยเป็นเพื่อนด้วยเสมอ วันเฉลิมได้ข่าวหนูสมฤดีบ้างและคิดว่าเธอคงติดใจเมืองนอกจนไม่อยากกลับเมืองไทยเสียแล้ว
เทวีออกความคิดให้วันเฉลิมเขียนตำราทางปรัชญาจากประสบการณ์ชีวิตที่เขาได้พบและสัมผัสมาจากอินเดีย หนังสือ สองฝั่งคงคา จึงเกิดขึ้น นอกจากเขียนหนังสือแล้ววันเฉลิมยังเป็นอาจารย์พิเศษในมหาวิทยาลัยด้วย วันเฉลิมตัดสินใจไปเรียนต่ออเมริกา หางานทำและเรียนไปด้วยเพื่อให้ได้ปริญญาจะได้สามารถบรรจุเป็นข้าราชการได้
ที่อเมริกา ในอพาร์ทเม้นท์นักศึกษาไทย วันเฉลิมได้พบอภิชาติน้องชายร่วมมารดาโดยไม่คาดคิด อภิชาติมีปัญหาในชีวิตอย่างหนักจนต้องไปพึ่งเหล้า วันเฉลิมสร้างความไว้วางใจจนอภิชาติยอมเล่าปัญหาให้วันเฉลิมฟัง วันเฉลิมช่วยพูดจนอภิชาติได้คิดและมีกำลังใจที่จะต่อสู้ปัญหาด้วยการพิสูจน์ตัวเองให้คนที่สบประมาทเขาต้องยอมรับในความสำเร็จ เมื่อกลับมาเมืองไทยอภิชาติจึงได้รู้ความจริงว่าวันเฉลิมคือพี่ชายของเขา สายสัมพันธ์ที่ขาดหายไปเริ่มสานต่ออีกครั้งอภิชาติสำนึกบุญคุณวันเฉลิมจึงตอบแทนด้วยการช่วยเหลือน้อง ๆ ของวันเฉลิม เหน่งมีโอกาสเป็นเจ้าของแบรนด์เครื่องหนังของตัวเอง มีโอกาสวางขายในห้างดัง อภิชาติให้คนช่วยตามตัวจิตรากลับมาอย่างปลอดภัย หลังจากหายสาบสูญไปนาน อ้อยเข็ดขยาดกับการเป็นโสเภณี เพราะติดโรคงอมแงม อ้อยหันมาประกอบอาชีพใหม่คือทำไข่เค็ม เพราะอ้อยชอบกินไข่เค็ม
ก่อนกลับจากอเมริกา วันเฉลิมได้พบกับหนูสมฤดีเธอเป็นฝ่ายจำเขาได้และเข้ามาทักสมฤดีอกหักจากพิพัฒน์เพราะพิพัฒน์หลอกลวงเธอ สมฤดีเจ็บปวดจนไม่มีแก่ใจจะกลับเมืองไทยทั้งคู่ได้สานต่อความสัมพันธ์กันจนพัฒนากลายเป็นความรัก เมื่อเรียนจบวันเฉลิมกลับมาเมืองไทยกับสมฤดี ทั้งคู่ได้บรรจุเป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยเดียวกันแต่ต่างคณะกัน สมฤดีมั่นใจที่จะร่วมชีวิตกับชายหนุ่มผู้มีจิตใจมั่นคงแข็งแกร่งตลอดไปจนกว่าชีวิตจะหาไม่
รายชื่อนักแสดงนำ
ณัฐวุฒิ สกิดใจ รับบท สันต์
วรนุช ภิรมย์ภักดี รับบท ลำยอง
ทัศน์วรรณ เสนีย์วงค์ รับบท แม่ปั้น
ญาณี ตราโมท รับบท พ่อสิน
ฉันทนา กิตติยานนท์ รับบท ยายแล
ชลิต เฟื่องอารมย์ รับบท ตาปอ
โชติรส แก้วพินิจ รับบท ลำยง
มะปราง วิรากานต์ รับบท ลำดวน
สมจิต จงจอหอ รับบท ชุด
ชาตโยดม หิรัญยัษฐิติ รับบท เสี่ยกวง
พิศาล อัครเศรณี รับบท กำนันเสือ
ธนากร โปษยานนท์ รับท เมืองเทพ
สุเชาว์ พงษ์วิไล รับบท หมอชด
อรรถพล เทศทะวงศ์ รับบท แป้ง
ณฉัตร จันทพันธ์ รับบท ป่อง
ณิชชาพัณณ์ ชุณหะวงศ์วสุ รับบท ศรีวรรณ