กรุงเทพฯ--10 มี.ค.--สำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 9 จังหวัดพิษณุโลก
ศูนย์ผลิตเมล็ดถั่วชุมชนกระจายพันธุ์ดีช่วยภัยแล้ง พืชตระกูลถั่ว (ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ถั่วลิสง) เป็นสินค้าเกษตรที่ผลิตได้ยังไม่เพียงพอในปีหนึ่ง ๆ ประเทศไทยต้องสั่งเข้ามาใช้ในประเทศเป็นจำนวนมาก ทางราชการจึงได้ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกเพิ่มมากขึ้น เพื่อให้มีการกระจายพันธุ์ดีไปอย่างทั่วถึง กรมส่งเสริมการเกษตรจึงมีนโยบายให้จังหวัดต่าง ๆ จัดตั้งศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชนขึ้น ตั้งแต่ปี 2555 เป็นต้นมา โดยปัจจุบันมีศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วชุมชนนี้ ตั้งอยู่ในพื้นที่ของชุมชนที่มีการปลูกถั่วทั่วประเทศ จำนวน 180 ศูนย์ แบ่งเป็นศูนย์เมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง จำนวน 100 ศูนย์ ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวและถั่วลิสง จำนวนชนิดละ 40 ศูนย์ ตามลำดับ
ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชนดังกล่าว รวมตัวจัดตั้งขึ้นด้วยความสมัครใจของเกษตรภายในชุมชน ที่มีความต้องการจัดหาเมล็ดพันธุ์ดีไปปลูกและขยายไปสู่เกษตรกรรายอื่นที่มีความต้องการอย่างทั่วถึงภายในชุมชน หรือกลุ่มเครือข่ายต่าง ๆ โดยกรมส่งเสริมการเกษตรจะสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ดี ให้ส่วนหนึ่งเพื่อปลูกและขยายต่อไป พร้อมทั้งสนับสนุนทางด้านวิชาการในการจัดทำแปลงเรียนรู้ การฝึกอบรม
เชื้อไรโซเบียม สำหรับคลุกเมล็ดพันธุ์ เป็นต้น โดยสำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 9 จังหวัดพิษณุโลก มีศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ชุมชน อยู่ในเขตจังหวัดรับผิดชอบ 9 จังหวัด ในพื้นที่ภาคเหนือตอนล่าง จำนวน 37 ศูนย์ โดยพืชตระกูลถั่วเป็นพืชที่ทางราชการส่งเสริมให้ปลูก โดยเฉพาะหลังฤดูการทำนา เพราะเป็นพืชอายุสั้นและมีข้อดีในการช่วยปรับปรุงบำรุงดิน ทำให้ดินปลูกพืชมีความอุดมสมบูรณ์ดีขึ้น
สำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 9 จังหวัดพิษณุโลก ได้ติดตามความก้าวหน้า ของการดำเนินงานศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชนในเขตจังหวัดรับผิดชอบ จำนวน 2 ศูนย์ เมื่อวันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2558 โดยศูนย์แรกเป็นศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลืองชุมชนบ้านหนองหมื่นชัย หมู่ที่ 5 ตำบลไทยชนะศึก อำเภอทุ่งเสลี่ยม จังหวัดสุโขทัย ซึ่งจัดตั้งขึ้น ปี 2555 สมาชิกจำนวนที่แรกเข้า จำนวน 20 คน มีนายสมศักดิ์ มีสะติ เป็นประธานศูนย์ ได้รับสนับสนุนเมล็ดถั่วเหลือง พันธุ์เชียงใหม่ 60 ในปีแรก รายละ 2 ไร่ ๆ ละ 15 กิโลกรัม ปัจจุบันฤดูแล้งปี 2557/2558 ผลิตแล้วเป็นปีที่ 4 มีตัวเลขที่ประธานศูนย์รวบรวมไว้ให้ สมาชิก 30 คน ได้ผลผลิตทั้งหมด 28,900 กิโลกรัม จำหน่ายให้พ่อค้าคนกลาง 2,740 กิโลกรัม เก็บไว้ทำพันธุ์ต่อ 16,455 กิโลกรัม กระจายพันธุ์จำหน่ายให้เกษตรกรรายอื่นและกลุ่มเครือข่าย จำนวน 9,605 กิโลกรัม
การผลิตถั่วเหลืองของสมาชิกศูนย์ ฯ บ้านหนองหมื่นชัย มีพื้นที่ปลูกในสภาพพื้นที่ไร่ประมาณ 200 ไร่ ปลูกในเดือนสิงหาคม พันธุ์ที่ใช้ปลูกเป็นพันธุ์ถั่วเหลือง พันธุ์เชียงใหม่ 60 ได้ผลผลิต เก็บไว้ปลูกฤดูแล้ง หลังการเก็บเกี่ยวข้าวฤดูนาปี ในฤดูนี้มีพื้นที่ปลูก 460 ไร่ การปลูกเกษตรกรจะทำการไถแปลงนาเอาน้ำเข้าแล้วปล่อยน้ำออก แล้วจึงหว่านเมล็ดพันธุ์ถั่วเหลือง พอถั่วเหลืองเริ่มเจริญเติบโตมีการดูแลรักษา โดยให้ปุ๋ยและฉีดพ่นสารเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช เมื่อตรวจพบว่าจะมีระบาดและทำลายต้นถั่วต่อไป ถั่วเหลืองที่ปลูกหลังจากเก็บเกี่ยวข้าวฤดูนาปี จะเริ่มเก็บเกี่ยวได้ประมาณปลายเดือนมกราคมของทุกปี ทางศูนย์จะรวบรวมผลผลิตส่วนหนึ่งไว้ขยายพันธุ์ต่อ เพื่อปลูกสำหรับเก็บพันธุ์ในฤดูฝน โดยเก็บไว้ในกระสอบป่าน ทำการคัดเลือกเมล็ดพันธุ์ไว้อย่างดี การผลิตเมล็ดพันธุ์ของศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์บ้านหนองหมื่นชัยนี้ ปัจจุบันกระจายพันธุ์สู่สมาชิกได้อย่างทั่วถึง โดยในแหล่งปลูกอื่นมีความต้องการเมล็ดพันธุ์มาติดต่อเพื่อขอซื้อแต่ไม่สามารถจำหน่ายให้ได้เนื่องจากยังมีปริมาณที่ผลิตได้ยังไม่เพียงพอ กรณีดังกล่าว ประธานศูนย์ได้ขอให้มาติดต่อล่วงหน้าเพื่อ
วางแผนการผลิตให้ได้ต่อไป สำหรับผลผลิตที่จำหน่ายไปยังตลาดในฤดูนี้ พ่อค้าคนกลางเข้ามารับซื้อ ราคาต้นฤดูกิโลกรัมละ 15 – 16 บาท ซึ่งเป็นราคาค่อนข้างต่ำโดยเกษตรกรมีต้นทุนผลิตเฉลี่ยต่อไร่ 3,200 บาท
ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียว หมู่ที่ 5 ตำบลแหลมรัง อำเภอบึงนาราง จังหวัดพิจิตร เป็นศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชนอีกแห่งหนึ่ง ที่ได้ไปติดตามความก้าวหน้า ศูนย์ผลิตถั่วเขียวชุมชนแห่งนี้ จัดตั้งขึ้นในปี 2557 สมาชิกแรกตั้งจำนวน 20 คน ผลิตเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวผิวมัน พันธุ์ชัยนาท 70 มีนายวันชัย เนียรภาค เป็นประธานและผู้ประสานงานศูนย์ ในปีแรกคือปี 2557 สมาชิกได้รับสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวชัยนาท 70 ไร่ละ 5 กิโลกรัม โดยส่วนใหญ่จะปลูกในพื้นที่คนละ 2 ไร่ ทางสำนักงานเกษตรอำเภอได้สนับสนุนการให้ความรู้การผลิตไป จำนวน 2 ครั้ง เกษตรกรได้นำไปปฏิบัตินำเมล็ดพันธุ์ไปปลูกขยายเพื่อทำการเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกในฤดูแล้ง บนสภาพพื้นที่ดอน ซึ่งได้เก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกฤดูแล้งหลังการทำนาปี ในขณะติดตามสมาชิกศูนย์กำลังทำการเก็บเกี่ยวโดยใช้เครื่องจักรเก็บเกี่ยวนวดไปพร้อมที่ต้องจ้างไร่ละ 500 บาท ต้นทุนการผลิตเฉลี่ยต่อไร่ 1,650 บาท ปริมาณถั่วเขียวผิวมันชัยนาท 70 ที่ผลิตในพื้นที่ปลูก 40 ไร่ ได้ผลผลิต 7.2 ตัน ผลผลิตเฉลี่ย 180 กิโลกรัม/ไร่ ราคาผลผลิตที่พ่อค้ารับซื้อถังละ 520 บาท (ถังละ 16
กิโลกรัม) พื้นที่ปลูกถั่วเขียวของศูนย์ผลิตถั่วเขียวชุมชนแห่งนี้ มีพื้นที่ประมาณ 200 ไร่ เมล็ดพันธุ์ที่ผลิตได้เกษตรกรสมาชิศูนย์ได้วางแผนปลูกเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ในฤดูฝนบนพื้นที่ไร่ ซึ่งสภาพพื้นที่เป็นที่ดอน โดยปีต่อ ๆ ไป มีความต้องการของเกษตรกรปลูกมากขึ้น เนื่องจากเกษตรกรกล่าวว่าเหมาะกับพื้นที่ปลูกเป็นพืช หลังนาอายุสั้นและช่วยบำรุงดินก่อนทำนาปี ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชน ทั้งสองศูนย์สามารถกระจายพันธุ์ดีไปสู่เกษตรกร
ผู้ปลูกในชุมชนได้และมีศักยภาพเพียงพอที่กระจายขยายเมล็ดพันธุ์ไปสู่แหล่งผลิตแห่งอื่น ที่จำเป็นต้องมีการวางแผนการผลิตและวางแผนจัดการผลผลิตสำหรับการผลิตเป็นเมล็ดพันธุ์ในแหล่งอื่น ๆ ได้ ในด้านการตลาดผลผลิตถั่ว ควรมีการเชื่อมโยงการตลาดกับตลาดรับซื้อให้เกษตรกรมีความมั่นใจในราคาที่จะได้รับ เนื่องจากปัจจุบันราคาผลผลิตถูกกำหนดโดยพ่อค้าคนกลางท้องถิ่นอย่างเดียว
ศูนย์ผลิตเมล็ดพันธุ์พืชตระกูลถั่วชุมชน จัดตั้งขึ้นมีเป้าหมายกระจายพันธุ์ดีไปสู่เกษตรกร
ผู้ปลูกเป้าหมายสุดท้ายเพื่อให้มีการผลิตพืชตระกูลถั่วเพิ่มขึ้นสำหรับรองรับตลาดที่มีความต้องการเพิ่มสูงขึ้น โดยอนาคตได้จัดตั้งขึ้นเพื่อรองรับเป็นศูนย์กลางผลิตเมล็ดพันธุ์ดีของประเทศในการเปิดประตูสู่ AEC