กรุงเทพฯ--15 ม.ค.--สสวท.
วันนี้จะพาไปเที่ยววันดอกไม้บานในงานวันเด็กที่เสถียรธรรมสถาน ซึ่งสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ได้มีส่วนร่วมจัดงานวันเด็กแห่งชาติ ประจำปี พ.ศ. 2551 ภายใต้หัวข้อ “มาช่วยสร้างโลกให้มีอริยะ เพราะอริยะสร้างได้” เมื่อวันเสาร์ที่ 12 มกราคม 2551 ที่ผ่านมา
ในวันดอกไม้บาน ใต้ร่มเงาไม้ร่มรื่นของเสถียรธรรมสถาน เด็ก ๆ ได้มารวมตัวกันเดินทางในเส้นทางสร้างอริยะ มีทั้งหมด 5 เส้นทาง ได้แก่ เสียงแห่งสติ อาหารอร่อย..กินกันหลายคน ขยะสร้างอริยะ และใจปลูกป่า ป่าปลูกใจตามไปดูกิจกรรมที่ สสวท. ได้จัดเตรียมมาในงานนี้บ้าง ข้างสระบัว จะพบกับมุมนักชีววิทยาน้อย “จิ๋วแต่แจ๋วในสระบัว” ทุกชีวิตเล็ก ๆ ก็ช่วยโลกได้โดยการทำหน้าที่ของตัวเอง ศึกษาจาก “ไฮดรา” สิ่งมีชีวิตขนาดจิ๋ว ทั้งดูจากแว่นขยาย และส่องกล้องจุลทรรศน์ เพื่อนำไปสู่บทสรุปเกี่ยวกับการพึ่งพาอาศัยกันระหว่างสิ่งมีชีวิต กับสิ่งมีชีวิต และสิ่งมีชีวิตกับสิ่งไม่มีชีวิต ไฮดรานั้นเป็นสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กพบอยู่ในแหล่งน้ำจืดที่สะอาด การหาไฮดราจึงหาได้ตาม คู คลอง หนอง บึง ทะเลสาบน้ำจืด สระเลี้ยงบัว ไฮดรามักเกาะอยู่กับพืชน้ำ หรือก้อนหิน มีผลต่อการหมุนเวียนของระบบนิเวศ เด็กชายพีรณัฐ วัฒนเสน หรือน้องเซฟ ชั้น ป. 2 โรงเรียนพระรามเก้า เป็นคนหนึ่งที่สนใจกิจกรรม นี้มาก ใช้แว่นขยายส่องดูก็สงสัยแล้วครับว่าเป็นตัวอะไร พอได้ส่องกล้องจุลทรรศน์แล้วเห็นชัดขึ้น แอบได้ยินน้องเซฟคุยกับคุณพ่อว่า “ยิ่งโตขึ้นก็ยิ่งได้รู้อะไรมากขึ้นเรื่อยๆ” น้องเซฟบอกว่าสนใจวิทยาศาสตร์อยู่แล้วเพราะได้เห็นสิ่งแปลกใหม่ตื่นน่าตื่นใจ
หลังเลิกเรียนทุกวันก็จะเปิดโทรทัศน์ช่องสารคดีดูตลอด
น้องเซฟอยากรู้ต่อว่าเจ้าตัวไฮดรานี้คืออะไร คุณป้าดาว หรือ อ.กัญณัฏฐ์ สวัสดิ์สว่าง หนึ่งในทีมงานจาก สสวท. อธิบายให้ฟังว่า ไฮดราช่วยรักษาสมดุลย์ของระบบนิเวศ เพราะมันกินไรน้ำเป็นอาหาร ช่วยให้น้ำสะอาดขึ้น ไฮดราเป็นอาหารของปลาด้วย เป็นห่วงโซ่อาหารตามธรรมชาติ นอกจากนั้นการที่ไฮดราพบได้ทั่วไปในน้ำสะอาด เป็นดัชนีบ่งชี้เบื้องต้นได้ว่าน้ำบริเวณนั้นน่าจะสะอาดพอสมควรโอ้โห...พอดีล่ะครับ คุณครูให้น้องเซฟทำการบ้านโดยไปหาสัตว์พันธ์แปลกอยู่พอดี มาเจอไฮดราที่นี่
มาถึงกิจกรรม “ใบไม้เล่าเรื่อง” ในคอนเซ็ปท์ต่างอย่างที่เป็น แต่สร้างความงามให้โลกได้เหมือนกัน งานนี้พี่ ๆทีมงานตั้งใจจะให้เด็ก ๆ ได้ค้นหาสมมาตรในใบไม้ หาความสัมพันธ์ของจำนวนใบ จำนวนกลีบดอก ไปสู่แบบรูป ตรวจวัดความสูงของต้นไม้ เพื่อนำไปสู่บทสรุปเกี่ยวกับปัจจัยที่ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของพืช
การดำรงชีวิตของพืช แต่สำหรับเด็กเล็ก ๆ แล้ว “พี่นก” วิทยากรประจำฐานให้น้อง ๆ ใช้ใบไม้เล่าเรื่องราวที่ต้องการสื่อให้ผู้ชมวาดออกมาเป็นภาพ “ในธรรมชาติของเราแฝงไว้ด้วยคณิตศาสตร์นั่นแหละ” พี่นกบอก เดินมาถึง “นักทดลองห้องครัว” ที่นี่มีนักวิทยาศาสตร์น้อย ๆ นั่งประจำที่อยู่หลายคน เห็น
เด็กชายธีรสวัฒน์ เหรียญเก่งสุรการ (เติร์ด) ชั้น ป. 2 โรงเรียนเพชรถนอม นำน้ำแข็งใส่บีกเกอร์ ใส่เกลือ นำแก้วเล็กใส่น้ำสะอาดแล้วแช่ไว้ในบีกเกอร์ สังเกตว่าน้ำที่แช่ไว้นั้นจะค่อย ๆ กลายเป็นน้ำแข็ง ยิ่งถ้าเขย่าบ่อยก็จะทำให้แข็งตัวเร็วขึ้น เนื่องจากเกลือทำให้น้ำแข็งตัว เป็นหลักการเบื้องต้นของการทำไอศครีม ตามน้องเติร์ดย้ายฐานไปที่ “วิตามินซีในน้ำสมุนไพร” ตรงนี้เด็ก ๆ ได้เปรียบเทียบปริมาณวิตามินซี
ในน้ำผลไม้ชนิดต่าง ๆ สังเกตการเปลี่ยนสีของสารละลายไอโอดีนที่ทำปฏิกิริยากับน้ำแป้งสุกภายหลังการหยดน้ำผลไม้ลงไป เมื่อนำน้ำแป้งสุกมาผสมไอโอดีน กลายเป็นสีน้ำเงิน น้ำชนิดใดที่เปลี่ยนสารละลายดังกล่าวให้ไม่มีสี โดยใช้จำนวนหยดของน้ำผลไม้น้อยที่สุด แสดงว่าน้ำผลไม้ชนิดนั้นมีวิตามินซีมากที่สุด “ผมชอบการทดลองวิทยาศาสตร์มาก ชอบเอาสารมาผสมกันแล้วดูการเปลี่ยนแปลง กิจกรรมวันนี้สนุกดี ปีหน้าถ้าจัดอีกก็จะมาครับ” เติร์ดบอกกิจกรรม “เสียง” เพื่อนำไปสู่บทสรุปเกี่ยวกับธรรมชาติของเสียง การเกิดเสียง ประโยชน์ของเสียง และ การหลีกเลี่ยงอันตรายที่อาจเกิดจากเสียง พี่แอ๋วให้น้อง ๆ ทดลองโดยเล่นโทรศัพท์ถ้วยกระดาษที่ใช้เชือกร้อยติดกันเป็นเส้นยาว
เมื่อใช้กรรไกรตัดฉับลงไปที่เชือก เสียงที่ฟัง ๆ อยู่ก็หายไปทันที เนื่องจากสายทำหน้าที่เป็นตัวกลางของเสียง เด็ก ๆ ให้ได้เรียนรู้การเคลื่อนที่ของเสียง เสียงต้องมีตัวกลาง จึงจะทำให้เสียงเคลื่อนที่ได้ นอกจากนั้นยังทดลองเคาะส้อมเสียง สังเกตการสั่นของส้อมเสียง นำไปสู่การเรียนรู้ว่าเสียงเกิดจากการสั่นสะเทือนของวัตถุ
“สุขง่ายเพราะใช้(ขยะ)น้อย” ต้องการให้เด็ก ๆ วิเคราะห์ วิเคราะห์วิถีชีวิตและการบริโภคของมนุษย์ จากการแยกขยะ เพื่อนำไปสู่บทสรุปในการรณรงค์ ช่วยสิ่งแวดล้อมของโลกให้น่าอยู่ เด็กน้อยได้วาดขยะจากสิ่งที่ ได้พบเห็นทั่วไปในชีวิตประจำวัน นำมาสู่คำตอบที่ว่าทำอย่างไรถึงจะช่วยลดขยะได้ หรือเราจะรีไซเคิลขยะกันได้อย่างไร
นอกจากนั้นยังมีมุม “ดิน น้ำ ลม ไฟ” เพื่อนำไปสู่บทสรุปเกี่ยวกับ ธรรมชาติของ ดิน หิน น้ำ อากาศ และการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรของโลกอย่างพอเพียงและยั่งยืน “อริยบุคคล คือ ผู้ที่มีสติรักษาจิต มีทุนของชีวิตคือจิตที่ไม่ขุ่นมัว เป็นมนุษย์ที่แท้ ไม่เป็นแค่เหยื่อของอารมณ์ สอนลูกให้มีสติปัญญา คือ สอนให้รู้เท่าทันอารมณ์ที่กระทบตา หู จมูก ลิ้น กาย แล้วใจไม่หลงอารมณ์ตื่นขึ้นอย่างตั้งใจที่จะไม่ทำให้ใครเจ็บปวดเพราะเรา หลับอย่างเป็นสุขทุกวัน เพราะได้ทำอะไรให้ใครได้บ้างสุขเมื่อสร้าง สุขเมื่อให้ สุขง่ายใช้น้อย เด็ก ๆ ก็เป็นผู้ประเสริฐที่ช่วยโลกใบใหญ่ให้เย็นได้ เมื่อโลกในใจมีความสุขเล็ก ๆ” นี่เป็นข้อความที่เสถียรธรรมสถานฝากไว้ในวันดอกไม้บาน งานวันเด็กปีนี้ ซึ้งมุ่งหวังอยากให้เด็ก ๆ ได้เป็น และฝากให้พ่อแม่ได้คิดต่อ