การแพร่ระบาดของโควิดไปทั่วโลก แม้ด้านหนึ่งจะส่งผลกระทบต่อยอดการผลิตและยอดขายรถยนต์ใหม่ ทว่าในอีกด้านหนึ่ง โควิดกลับสร้างมิติใหม่ให้กับตลาดรถมือสองโลกจากปัจจัยบวก 2 ด้านหลักที่เข้ามาสนับสนุน ได้แก่ ความต้องการใช้รถยนต์ส่วนตัวแทนการใช้บริการระบบขนส่งสาธารณะที่เพิ่มขึ้น ขณะที่ปริมาณรถยนต์ที่ผลิตได้กลับสวนทางเมื่อโรงงานผลิตรถทั่วโลกต่างติดปัญหาขาดแคลนชิ้นส่วนสำคัญ โดยปัจจุบันได้ลามไปยังชิ้นส่วนอื่นนอกเหนือจากชิปอิเล็กทรอนิกส์ด้วย และปัญหาการขาดแคลนชิ้นส่วนดังกล่าวอาจจะส่งผลกระทบต่อการผลิตรถยนต์ใหม่ลากยาวไปจนถึงปี 2565
ปัจจัยดังกล่าวได้ก่อให้เกิดปรากฏการณ์ใหม่ในตลาดรถมือสองโลก คือ การพุ่งขึ้นอย่างรวดเร็วสู่ระดับสูงสุดในรอบหลายปีหรือเป็นประวัติการณ์ของระดับราคารถมือสองในหลายประเทศ จากปัญหาการขาดแคลนรถ ขณะที่อีกด้านก็เกิดสตาร์ทอัพระดับยูนิคอร์น ที่ทำธุรกิจซื้อขายรถมือสองออนไลน์ขึ้นหลายรายในประเทศกำลังพัฒนา เนื่องจากผู้บริโภคหลีกเลี่ยงการต้องสัมผัสติดต่ออย่างใกล้ชิดกับบุคคลอื่นมากขึ้น ซึ่งเมื่อหันกลับมาพิจารณาตลาดรถมือสองในไทย ศูนย์วิจัยกสิกรไทยมองว่าโควิดเองก็ส่งผลต่อทิศทางตลาดรถมือสองไทยทั้ง 2 ด้านเช่นเดียวกันไม่มากก็น้อย แต่อาจจะมีความแตกต่างกันอยู่บ้างในบางประเด็นที่เป็นลักษณะเฉพาะของไทย
- โควิดทำให้คนต้องการใช้รถยนต์ส่วนตัวมากขึ้น แต่เศรษฐกิจในประเทศที่ชะลอตัวนานมีผลทำให้กำลังซื้อรถยนต์ใหม่ลดลง เมื่อผนวกกับการที่ไฟแนนซ์ต่างออกมาตรการยืดเวลาการชำระหนี้ทำให้รถยึดเข้าตลาดมือสองลดลง จึงผลักดันให้ระดับราคารถมือสองปรับเพิ่มขึ้นในช่วงที่ผ่านมาแม้จะไม่แรงเท่าต่างประเทศ
ทั้งนี้แม้ไทยจะมีปัจจัยสนับสนุนการขึ้นราคารถมือสองปี 2564 อยู่ก็จริง ทว่าความแรงของการขึ้นราคายังน้อยกว่าประเทศอื่น โดยปัจจัยที่ยังอาจกดดันการขึ้นราคาในระยะข้างหน้าให้ไม่สามารถขึ้นไปสูงมากได้อย่างที่ควร ได้แก่
อย่างไรก็ตาม ศูนย์วิจัยกสิกรไทยคาดว่า พอเข้าสู่ปี 2565 ราคารถมือสองของไทยยังมีโอกาสปรับขึ้นเนื่องจากกำลังซื้อเริ่มกลับมา ทั้งกับตลาดรถยนต์นั่งและรถบรรทุก แม้ว่าจะมีปริมาณรถยึดที่ทยอยเข้ามาตั้งแต่ช่วงครึ่งหลังปี 2564 เป็นปัจจัยฉุดดึงราคาอยู่ก็ตาม โดยเฉพาะในส่วนของรถบรรทุกมีโอกาสขยายตัวได้มากกว่า เนื่องจากปี 2564 ภาคธุรกิจต่างประสบปัญหาอย่างหนัก พอเข้าสู่ปี 2565 เศรษฐกิจเริ่มฟื้นตัว ความต้องการซื้อของภาคธุรกิจจึงปรับเพิ่มขึ้น จึงมีผลดันให้อัตราการปรับขึ้นของระดับราคารถบรรทุกสูงกว่ารถยนต์นั่ง
ประมาณการทิศทางการขยายตัวของราคารถยนต์มือสองปี 2564 และปี 2565
| ปี | 2563 | 2564 (ม.ค.-ส.ค.) | 2564f | 2565f |
| รถยนต์นั่ง | -2.6% | 7.8% | 5.5% ถึง 7.5% | ขยายตัวลดลง เนื่องจากแม้กำลังซื้อจะเริ่มกลับมา แต่หนี้ครัวเรือนยังสูง และรถยนต์ไม่ใช่สินค้าจำเป็นเร่งด่วน |
| รถบรรทุก | -2.1% | 6.7% | 1.5% ถึง 3.5% | ขยายตัวเพิ่มขึ้น หลังภาคธุรกิจกลับมาฟื้นตัวและเร่งเพิ่มการลงทุน หลังประสบปัญหารุนแรงในปี 2564 |
ที่มา: ธนาคารแห่งประเทศไทย ประมาณการโดยศูนย์วิจัยกสิกรไทย (30 กันยายน 2564)
- โควิดทำให้ลักษณะการทำตลาดรถมือสองในไทยเปลี่ยนรูปแบบเป็นออนไลน์มากขึ้น โดยมีโอกาสที่ในอนาคตธุรกิจสตาร์ทอัพแพลตฟอร์มซื้อขายรถมือสองออนไลน์ที่ประสบความสำเร็จมาแล้วในหลายประเทศจะมีบทบาทมากขึ้นในตลาดรถมือสองของไทย
ปัจจุบันพบพฤติกรรมการซื้อขายรถมือสองของไทยเปลี่ยนไปโดยมีโควิดเป็นปัจจัยเร่งให้การเลือกซื้อรถมือสองทำผ่านช่องทางออนไลน์มากขึ้น โดยเริ่มจากในกรุงเทพฯและปริมณฑลก่อน แล้วจึงเข้าสู่ต่างจังหวัดตามกระแสนิยม เมื่อธุรกิจรถมือสองทุกรูปแบบหันใช้ช่องทางออนไลน์เป็นสื่อกลางในการซื้อขาย ซึ่งรูปแบบนี้จะมีบทบาทเพิ่มขึ้นต่อเนื่องในอนาคต
รูปแบบการทำธุรกิจรถมือสองผ่านช่องทางออนไลน์
| ธุรกิจที่ทำตลาดออนไลน์ | รูปแบบการทำธุรกิจ |
| ลานประมูลออนไลน์ | ช่องทางเพิ่มเติมที่ลานประมูลจัดให้มีการประมูลจากที่บ้านพร้อมกันกับที่ลานประมูล |
| เว็บประกาศซื้อขายรถ และ Social Commerce เช่น Facebook | ให้พื้นที่ประกาศขายออนไลน์ เพื่อเพิ่มโอกาสให้ผู้ซื้อผู้ขายเจอกันง่ายขึ้น |
| สตาร์ทอัพแพลตฟอร์มซื้อขายรถออนไลน์ | แพลตฟอร์มออนไลน์ที่ทำให้การซื้อขายรถมือสองสะดวกและรวดเร็วขึ้น ผ่าน 3 รูปแบบหลัก คือ ขายรถให้กับแพลตฟอร์มโดยตรงซึ่งจะถูกนำไปขายให้ผู้ซื้อต่อ ลงประกาศขายในพื้นที่แพลตฟอร์มสำหรับสมาชิก และฝากขายผ่านช่องทางการประมูลของแพลตฟอร์ม |
อย่างไรก็ตาม จากรูปแบบการซื้อขายผ่านช่องทางออนไลน์ดังกล่าวนั้นต่างมีข้อดีและข้อเสียที่แตกต่างกัน ซึ่งส่งผลให้แต่ละรูปแบบเหมาะกับกลุ่มผู้ซื้อผู้ขายที่แตกต่างกันด้วย เช่น
- กลุ่มลานประมูลออนไลน์ ขายรถตามสภาพและแม้จะมีรถสภาพดี (รถนางฟ้า) ให้ประมูลด้วย แต่ก็มีการตรวจสภาพเพียงไม่กี่รายการ และไม่มีการรับประกันรถ จึงทำให้ผู้ซื้อยังมีความเสี่ยง นอกจากนี้ ผู้ซื้อผู้ขายยังต้องดำเนินการเองในหลายเรื่องถ้าไม่ใช่กลุ่มธุรกิจ ทำให้ไม่ค่อยสะดวกสำหรับบุคคลทั่วไป อย่างไรก็ตาม ลานประมูลออนไลน์มีข้อดีเรื่องราคาสำหรับกลุ่มผู้ซื้อบางกลุ่ม
| ผู้ขาย | ผู้ซื้อ |
| - กลุ่มธุรกิจ ได้ราคาที่ต่ำกว่าการขายเอง แต่ได้รับความสะดวกและมั่นใจได้ว่าจะได้รับเงินอย่างรวดเร็วและแน่นอน - รถบ้านใช้เอง อาจขายได้ราคาต่ำกว่าผ่านช่องทางอื่น เพราะผู้ซื้อหลักคือกลุ่มดีลเลอร์ที่ซื้อรถไปเพื่อทำกำไรต่ออีกทอด และหากรถติดไฟแนนซ์ก็จะขายผ่านช่องทางนี้ไม่ได้ | - เต้นท์รถ มีโอกาสได้รถราคาถูกกว่าช่องทางอื่น แต่รถขายตามสภาพจึงต้องรับความเสี่ยงในการหาแหล่งซ่อมราคาถูกแทนก่อนนำไปขายต่อเพื่อทำกำไร - ผู้ซื้อไปใช้เอง หากซื้อรถสภาพดี (รถนางฟ้า) มีโอกาสได้ราคาถูกกว่าซื้อช่องทางอื่น แต่ไม่มีการรับประกัน |
- เว็บประกาศซื้อขายรถ และ Social Commerce เช่น Facebook ซึ่งรถที่ขายผ่านช่องทางนี้มักจะเป็นรถที่เต้นท์ซื้อมาจากช่องทางต่างๆ แล้วซ่อมแซมจนใช้ได้ แต่แม้ผู้ซื้อจะมีโอกาสได้ลองรถก็ยังมีความเสี่ยงอยู่ดี เนื่องจากการรับประกันคุณภาพอาจมีเพียงแค่บางเต้นท์เท่านั้น ส่วนในแง่ของความสะดวกในการซื้อขายอาจมีมากกว่าสำหรับผู้ขายเนื่องจากไม่ต้องเดินทาง แต่สำหรับผู้ซื้อที่เป็นบุคคลธรรมดาอาจจะสะดวกน้อยกว่าโดยนอกจากต้องเดินทางไปดูรถเองจนกว่าจะเจอรถที่พอใจแล้วยังต้องเตรียมเอกสารหลายอย่างเองยกเว้นกรณีเต้นท์รถมีบริการช่วยเหลือ อย่างไรก็ดี การซื้อขายผ่านช่องทางนี้ผู้ซื้อผู้ขายสามารถกำหนดราคาเองจึงมีโอกาสได้ราคาที่พอใจ
| ผู้ขาย | ผู้ซื้อ |
| - เต้นท์รถ เข้าถึงผู้ซื้อได้มากขึ้นกว่าขายผ่านเต้นท์ ต่อรองราคาได้ - รถบ้านใช้เอง เข้าถึงผู้ซื้อง่ายหากตั้งราคาต่ำกว่าที่ดีลเลอร์ขายในตลาด แต่หากตั้งราคาเท่าตลาดอาจต้องรอนานจนกว่าจะมีผู้สนใจ ทำให้ราคาขายที่ได้อาจมีโอกาสสูงกว่าช่องทางอื่นเนื่องจากผู้ขายกำหนดราคาเอง อย่างไรก็ตาม กรณีรถติดไฟแนนซ์อาจโดนกดราคาได้ | - เต้นท์รถ อาจได้รถราคาสูงหรือถูกกว่าช่องทางอื่น (ขึ้นอยู่กับความรู้เรื่องรถของผู้ขาย) - ผู้ซื้อไปใช้เอง อาจต้องซื้อในราคาสูงกว่าซื้อช่องทางอื่น แต่ก็จะได้รถในสภาพพร้อมใช้ แม้ยังมีความเสี่ยงหากรถไม่มีการรับประกัน |
- สตาร์ทอัพแพลตฟอร์มซื้อขายรถออนไลน์ ซึ่งมีการวางรูปแบบการซื้อขายผ่านแพลตฟอร์มที่พัฒนาขึ้นเป็นหลักเพื่อเพิ่มความสะดวกรวดเร็วในการซื้อขายและลดการสัมผัส ขณะที่ในส่วนของการรับประกันคุณภาพนั้น แพลตฟอร์มเหล่านี้มักจะมีเครื่องช่วยในการตรวจสภาพรถรูปแบบต่างๆ อย่างละเอียดมากขึ้น เพื่อให้รถที่นำมาซื้อขายมีความน่าเชื่อถือ และมีการรับประกันการใช้งานด้วยในกรณีเป็นรถที่ขายโดยตรงในชื่อของแพลตฟอร์มเอง ซึ่งเหล่านี้ช่วยปิดจุดอ่อนของช่องทางขายอื่น โดยเฉพาะสำหรับผู้ซื้อผู้ขายทั่วไปที่ไม่มีความชำนาญในการซื้อขายรถมือสอง อย่างไรก็ตาม หากมองเรื่องระดับราคาที่ผู้ซื้อผู้ขายจะได้รับผ่านช่องทางนี้ อาจขึ้นอยู่กับลักษณะของผู้ซื้อผู้ขายที่แตกต่างกัน และอาจต้องพิจารณาประโยชน์ที่จะได้รับในด้านอื่นผ่านแพลตฟอร์มประกอบด้วย
| ผู้ขาย | ผู้ซื้อ |
| - กลุ่มธุรกิจ ได้ราคาที่ต่ำกว่าการขายเอง แต่ได้รับความสะดวกและมั่นใจได้ว่าจะได้รับเงินอย่างรวดเร็วและแน่นอน - เต้นท์รถ มีโอกาสขายได้ราคาดีกว่าขายเองผ่านช่องทางอื่น จากการมีบริการช่วยเหลืออื่นๆ เพื่อให้การซื้อขายเป็นเรื่องง่ายรองรับอยู่ในแพลตฟอร์ม - รถบ้านใช้เอง ขายได้เร็วหากขายเข้าแพลตฟอร์มแต่จะได้ราคาต่ำกว่าขายเองซึ่งอาจต้องรอนานกว่าจะขายได้ ขณะที่อีกทางอาจทำโดยการฝากขายผ่านการประมูลของแพลตฟอร์ม แม้ว่ามีโอกาสได้ราคาต่ำกว่าประกาศขายเอง แต่ก็จะดีกว่าไปขายที่เต้นท์รถหรือลานประมูลออนไลน์ เนื่องจากมีผู้เข้าร่วมประมูลต่อครั้งเป็นจำนวนมาก โดยรถติดไฟแนนซ์ก็สามารถใช้บริการได้เนื่องจากมีระบบช่วยเหลือรองรับ | - เต้นท์รถ อาจได้รถในราคาที่สูงกว่าลานประมูลออนไลน์แต่ความเสี่ยงต่ำกว่า อีกด้านหนึ่งก็ได้ซื้อรถที่ราคาต่ำกว่าซื้อจากเจ้าของขายเอง (ขึ้นอยู่กับความรู้เรื่องรถของผู้ขาย) - ผู้ซื้อไปใช้เอง อาจซื้อได้ในราคาสูงกว่าซื้อช่องทางอื่นกรณีไม่ได้ซื้อผ่านช่องทางประมูล แต่ก็จะได้รถในสภาพพร้อมใช้ และรับประกันคุณภาพได้ในระดับหนึ่ง |
จากข้อมูลดังกล่าว ศูนย์วิจัยกสิกรไทยเห็นว่าแต่ละรูปแบบต่างก็มีข้อจำกัดและปัจจัยบวกที่เหมาะกับผู้ซื้อผู้ขายแต่ละประเภทที่พอจะสรุปได้คร่าวๆ แม้จะไม่อาจเป็นตัวแทนของตลาดทั้งหมดได้ดังนี้
- ลานประมูลออนไลน์ อาจเหมาะกับภาคธุรกิจที่ต้องการขายรถจำนวนมากอย่างรวดเร็วและได้รับเงินแน่นอน ขณะที่เต้นท์รถที่มีความชำนาญในการดูรถและมีแหล่งซ่อมอาจเหมาะกับการเลือกซื้อรถผ่านช่องทางนี้
- เว็บประกาศซื้อขายรถ และ Social Commerce เช่น Facebook อาจเหมาะกับผู้ขายรถบ้านที่รอได้และพอจะมีความรู้เรื่องตลาดรถมือสองอยู่บ้าง รวมถึงเต้นท์รถที่ใช้เป็นช่องทางในการเข้าถึงผู้ซื้อยุคปัจจุบันมากขึ้น ขณะที่ผู้ซื้อผ่านช่องทางนี้อาจต้องพิจารณาเรื่องความน่าเชื่อถือของผู้ขายและการรับประกันถ้ามี
- สตาร์ทอัพแพลตฟอร์มซื้อขายรถมือสองออนไลน์ อาจเหมาะกับผู้ซื้อผู้ขายส่วนใหญ่ที่ไม่ได้เป็นผู้มีความรู้หรือชำนาญในการเลือกซื้อขายรถมือสอง ขณะที่เต้นท์อาจใช้เป็นช่องทางในการเลือกซื้อรถแบบที่ไม่ต้องกังวลเรื่องความเสี่ยงมากนักแม้ราคาอาจจะสูงกว่าและเป็นช่องทางในการขายรถอีกทางได้ ขณะที่ล่าสุดแพลตฟอร์มได้เริ่มมีช่องทางการประมูลให้กับภาคธุรกิจที่มีรถเป็นจำนวนมากเพิ่ม โดยมีการใช้เทคโนโลยีช่วยในการตรวจสภาพรถที่แม่นยำขึ้น ก็อาจเป็นช่องทางที่ทำให้ได้ราคาประมูลที่ตรงกับสภาพรถจริงมากขึ้นกว่าในอดีต
ทั้งนี้ ศูนย์วิจัยกสิกรไทย มองว่า ด้วยระดับเงินลงทุนที่มีอยู่จำนวนมากของสตาร์ทอัพแพรตฟอร์มออนไลน์ซื้อขายรถมือสองออนไลน์ หากสามารถนำมาพัฒนาเทคโนโลยีและระบบในการตรวจสอบพร้อมสร้างมาตรฐานคุณภาพรถ เพื่อสร้างความเชื่อมั่นทั้งระบบให้เกิดการซื้อขายรถมือสองในราคาที่ดีและเหมาะสมกับคุณภาพ ตลอดจนการทำการตลาดเพื่อสร้างการรับรู้ ก็จะเป็นแนวทางสำคัญที่ทำให้จำนวนคนเข้ามาใช้บริการซื้อขายรถมือสองในแพลตฟอร์มเพิ่มขึ้นได้ในอนาคต
โดยสรุป ตลาดรถมือสองไทยหลังโควิดมีโอกาสที่ราคาจะปรับเพิ่มขึ้นได้แม้จะไม่มากเนื่องจากยังคงมีปัจจัยกดดันจากรถยึดที่อาจจะเข้าสู่ตลาดอีกมากในอนาคต ขณะที่รูปแบบการซื้อขายมีแนวโน้มจะพัฒนาไปสู่การใช้รูปแบบออนไลน์มากขึ้นในระยะยาวเพื่อหลีกเลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดและธุรกิจเองก็มีการพัฒนาขึ้นปิดจุดอ่อนในอดีตเช่นเดียวกัน อย่างไรก็ตาม นอกจากประเด็นเรื่องโควิดแล้ว ในอนาคตการมาของรถยนต์ BEV จะเป็นอีกปัจจัยที่ธุรกิจในอุตสาหกรรมต้องเตรียมวางแผนรับมือ โดยที่แม้ในช่วงแรกจะยังไม่กระทบกับรถมือสองปัจจุบันที่เป็นรถใช้น้ำมันนัก เนื่องจากรถยนต์ BEV ยังไม่เป็นที่นิยมในตลาดส่วนใหญ่ แต่เมื่อตลาดรถยนต์ BEV มือหนึ่งมีปริมาณเพิ่มขึ้นและเป็นที่ยอมรับในตลาด ย่อมส่งผลกระทบกับความต้องการรถมือสองที่ใช้น้ำมันในอนาคตได้ ทำให้เมื่อถึงเวลานั้น การบริหารสต็อกรถยนต์ที่ใช้พลังงานประเภทต่างๆ เป็นสิ่งที่ต้องพิจารณา โดยผู้ประกอบการในกรุงเทพฯและปริมณฑลน่าจะได้รับผลกระทบและต้องปรับตัวก่อนผู้ประกอบการในต่างจังหวัด เนื่องจากน่าจะเป็นตลาดที่รถยนต์ BEV มีการเติบโตที่สูงกว่า