ช่วงที่เปลี่ยนฤดูกาลจากฤดูหนาวสู่ฤดูร้อนในช่วงปลายฤดูหนาวของทุกปี บริเวณความกดอากาศสูง หรือมวลอากาศเย็นจากประเทศจีนจะแผ่ลงมาปกคลุมเป็นระลอก ๆ มีผลให้ฝุ่น PM 2.5 เกิดขึ้นมากบทความให้ความรู้โดย พญ.พวงรัตน์ ตั้งธิติกุล แพทย์เฉพาะทางด้านอายุรศาสตร์โรคระบบการหายใจและภาวะวิกฤตโรคระบบการหายใจ ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลนวเวช ได้อธิบายผลกะทบของฝุ่น PM 2.5 เอาไว้อย่างละเอียด และครบรอบด้าน สำหรับนำไปสังเกตตนเองและคนรอบข้าง หากมีอาการดังกล่าวจะได้เข้าสู่กระบวนการรักษาอย่างทันท่วงที
ฝุ่น PM 2.5 เป็นฝุ่นละอองขนาดจิ๋วที่มีขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอนก่อให้เกิดอันตราย เพราะมันสามารถทำหน้าที่เป็นตัวกลางพาสารอื่น ๆ เช่น สารก่อมะเร็ง สารโลหะหนัก แทรกซึมเข้าไปในถุงลมปอดและดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด รวมทั้งผ่านทางเส้นประสาทการรับกลิ่นที่อยู่ในโพรงจมูกเข้าไปยังสมองโดยตรง
PM 2.5 ผลต่อสมอง
- กระตุ้นไมเกรน
ฝุ่น PM 2.5 รวมทั้งมลพิษในอากาศชนิดอื่น ๆ สามารถเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดอาการปวดศีรษะไมเกรนอย่างรุนแรงขึ้นมาได้
- ภาวะสมองเสื่อมเร็วกว่าปกติ
หลังจากที่ฝุ่นจิ๋วเข้าไปยังสมองจะทำให้เกิดกระบวนการอักเสบในสมอง มีการหลั่งสารอักเสบชนิดต่าง ๆ ทำให้เซลล์สมองได้รับบาดเจ็บ เกิดภาวะสมองเสื่อมเร็วกว่าปกติและกระตุ้นให้เกิดการก่อตัวของก้อนโปรตีนที่ผิดปกติในสมอง (?-amyloid, ?-synuclein, tau protein) ที่มีลักษณะคล้ายกับคนที่เป็นโรคอัลไซเมอร์หรือโรคพาร์กินสัน รวมทั้งทำให้สมองมีการฝ่อเหี่ยวมากกว่าคนปกติอีกด้วย
PM 2.5 ผลต่อหัวใจ
- ผลกระทบแบบเฉียบพลัน
ส่งผลให้เส้นเลือดเปราะ เส้นเลือดแตก ในผู้ป่วยโรคหัวใจ PM 2.5 กระตุ้นให้โรคที่เป็นอยู่รุนแรงขึ้น
- ผลกระทบระยะยาว
ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระดับเซลล์กระตุ้นการอักเสบทั่วร่างกาย เป็นสาเหตุที่ทำให้หลอดเลือดเกิดความเสียหายและเกิดความเครียดเพิ่มขึ้น เกิดโรคความดันโลหิตสูง หัวใจวาย และหัวใจล้มเหลวในอัตราที่สูงขึ้น
PM 2.5 ผลต่อระบบทางเดินหายใจ
- ผลกระทบระยะสั้น
ทำให้ระคายเคืองต่อคอ จมูก ทางเดินหายใจ รวมทั้งอาจทำให้ผู้มีอาการหอบหืดกำเริบได้
- ผลกระทบระยะยาว
กระตุ้นภูมิแพ้, โรคหืด, โรคถุงลมโป่งพอง, มะเร็งปอด
- ผลต่อลูกน้อย
โดยปกติเด็กจะมีอัตราการหายใจถี่กว่าผู้ใหญ่ ทำให้ได้รับมลพิษเข้าไปมากกว่าผู้ใหญ่
- ผลต่อพัฒนาการทางสติปัญญา
ฝุ่น PM 2.5 เมื่อผ่านเข้าไปในสมองของเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กที่อยู่ในครรภ์มารดา จะทำลายเซลล์สมองส่งผลกระทบต่อพัฒนาการทางสติปัญญา พัฒนาการเด็กช้าลง มีปัญหาด้านการพูดและการฟัง
- กระตุ้นภูมิแพ้
ฝุ่น PM 2.5 ผ่านเข้าสู่ทางเดินหายใจส่วนบน จะทำให้เกิดการระคายเคืองในโพรงจมูก เป็นผลให้อาการภูมิแพ้กำเริบและหายใจไม่สะดวก
- ปอดเสื่อมประสิทธิภาพ
เมื่อ PM 2.5 ผ่านเข้าสู่ทางเดินหายใจส่วนล่าง ในส่วนหลอดลมจะกระตุ้นอาการไอและทำให้เสมหะมากขึ้น เมื่อเข้าสู่ถุงลมปอดจะสะสมในเนื้อเยื่อปอด ทำให้การทำงานของปอดเสื่อมประสิทธิภาพลง
- ผื่นผิวหนัง
เมื่อสัมผัสกับฝุ่น ส่งผลให้การทำงานของเซลล์ผิวหนังผิดปกติ เกิดอาการคัน และผื่น
ป้องกันตัวเองจากฝุ่นจิ๋ว ทำได้โดย
- หลีกเลี่ยงบริเวณที่มีมลพิษทางอากาศสูง
- หลีกเลี่ยงการออกกิจกรรมกลางแจ้ง
- สวมใส่หน้ากากที่กรอกฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 5 ไมครอนได้ เช่น N95
- จัดสิ่งแวดล้อม เพื่อป้องกันฝุ่นละอองเข้าบ้าน เช่น ปิดประตูหน้าต่าง
"โรงพยาบาลนวเวช" มุ่งมั่นให้บริการทางการแพทย์ที่ดี และเข้าถึงง่าย (Accessible Quality Healthcare) พร้อมดูแลสุขภาพของทุกคนอย่างเข้าอกเข้าใจ ด้วยบริการทางการแพทย์ที่ครอบคลุมทุกช่วงวัย และทีมแพทย์เฉพาะทาง หากมีข้อสงสัย สามารถสอบถามรายละเอียดและขอรับคำปรึกษาได้ที่ ศูนย์อายุรกรรม โทร. 02 483 9999 I www.navavej.com