"นิเวศสื่อสุขภาวะ คือ การจัดระบบนิเวศที่เอื้อต่อการพัฒนาเด็ก ด้วยการนำแนวคิด 3 ดี (สื่อดีพื้นที่ ภูมิดี) ไปประยุกต์ใช้ในชุมชน เกิดเป็นพื้นที่ดี เป็นชุมชนที่ใช้สื่อดี พื้นที่ดี และภูมิดีอย่างเหมาะสม มีผลให้ผู้คนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข เป็นชุมชนที่เอื้อต่อการดูแลเด็กอย่างปลอดภัยและสร้างสรรค์ ภายใต้ต้นทุนภูมิทางสังคมที่มี โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในชุมชนนั้นๆ"
ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านเขาไว้ข้าว ต.ดินแดง อ.ลำทับ จ.กระบี่ ได้ริเริ่ม พัฒนาเด็กและครอบครัว ร่วมกับ สำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา(สำนัก 11) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ ภายใต้แนวคิด สามดี (สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี) ร่วมกับเครือข่าย มหัศจรรย์สื่อสร้างสรรค์ ภายใต้การบริหารงานของกลุ่ม wearehappy องค์กรสาธารณประโยชน์ โดยได้บูรณาการแนวคิดไปกับกระบวนการกิจกรรมและการพัฒนา จาก สามดี วีถีสุข สู่นิเวศสื่อสุขภาวะ โดยสร้างการส่วนร่วมระหว่างผู้นำชุมชน ผู้นำอปท. ผู้ใหญ่บ้าน ผู้ปกครอง ครู ปราชญ์ชาวบ้าน และเยาวชน ในการร่วมคิด ร่วมกันออกแบบวิธีการดำเนินงานเพื่อการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย พัฒนาครูให้มีทักษะในการการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ การสื่อสาร การถ่ายทอด เพื่อขยายแนวคิด 3 ดี ในการสร้างการมีส่วนร่วมให้กับชุมชนและครอบครัวของเด็กปฐมวัย จึงได้จัดงานสื่อสารขยายความคิด เรื่อง พื้นที่แห่งความสุขของคนทุกวัย @กระบี่ กับภาคี เครือข่ายที่มีบทบาทในการทำงานด้านเด็ก ทั้งจาก สำนักงานศึกษาธิการจังหวัด สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใน และครูปฐมวัย จ.กระบี่
นายสาโรจน์ ไชยมาตร ท้องถิ่นจังหวัดกระบี่ กล่าวว่า "การจัดสภาพแวดล้อมด้วยแนวคิด ๓ ดี ที่สอดคล้องต่อพัฒนาการเด็กในช่วงวัย ๐-๖ ขวบ ครอบครัวเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อลักษณะนิสัยของเด็ก พ่อแม่ ผู้ปกครอง จึงควรให้ความสำคัญในการใช้เวลากับเด็ก ผ่านการเล่นกับลูกให้มากขึ้นสามารถจัดมุมกิจกรรมต่างๆ เช่น มุมอ่านหนังสือ นิทาน มุมศิลปะ มุมน้ำ มุมทราย หรือชวนลูกทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกัน เช่น ปลูกต้นไม้หรือผักสวนครัว ทำอาหาร ทำงานบ้าน จะช่วยกระตุ้นให้สมองของเด็กเกิดวงจรการเรียนรู้ ส่งเสริมสติปัญญาและความฉลาดทางอารมณ์ ช่วยส่งเสริมให้เด็กมีวินัยและความรับผิดชอบเพิ่มมากขึ้น เกิดความสัมพันธ์ที่ดีในครอบครัว ทำให้เด็กใช้เวลาจากมือถือน้อยลง สภาพแวดล้อมทั้งศูนย์พัฒนาเด็กและที่บ้านเป็นนิเวศที่สำคัญ ที่จะสามารถช่วยเสริมสร้างประสบการณ์และการเรียนรู้ให้กับเด็กปฐมวัยได้เป็นอย่างดี"
โดย นายนิวัต ตัดสมัย นายกองค์การบริหารส่วนตำบลดินแดง อ.ลำทับ กล่าวว่า "ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านเขาไว้ข้าว ซึ่งเป็นภาคีเครือข่ายของ สสส. ได้ดำเนินงานในการสร้างสุขภาวะที่ดี 4 ด้าน (กาย จิต สังคม ปัญญา) อันเป็นหัวใจสำคัญของการพัฒนากระบวนการเรียนรู้ตามช่วงวัยของเด็กเล็กมาอย่างต่อเนื่องแล้วนั้น และมีแนวคิดในการดำเนินงาน ในการบูรณาการแนวคิด "มหัศจรรย์นิเวศสื่อสุขภาวะเพื่อเด็กปฐมวัย" มาสู่การจัดทำโครงการ "มหัศจรรย์นิเวศสื่อสุขภาวะเพื่อเด็กปฐมวัยศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านเขาไว้ข้าว" ที่ส่งเสริมให้ผู้คนรอบตัวเด็กเข้ามาร่วมขับเคลื่อนเพื่อการเปลี่ยนแปลงด้านสุขภาวะในชุมชนที่ส่งผลต่อเด็ก และครอบครัวร่วมกัน จนเป็นเกิดพื้นที่สร้างสรรค์แหล่งเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ในครอบครัว ในชุมชน ที่เข้าถึงง่าย มีบริบทจากความแตกต่างของภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยสร้างการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ปลุกพลังคนในชุมชนให้มีบทบาทในการดูแลเด็กร่วมกัน ผ่านสื่อ กิจกรรม และพื้นที่สร้างสรรค์ สร้างสุขภาวะ สร้างภูมิคุ้มกัน และทักษะชีวิตของเด็กและเยาวชนให้มีความฉลาดรู้ด้านสื่อ ด้านสุขภาพ โดยจัดทำข้อบัญญัติ บรรจุโครงการนิเวศสามดีไว้ในงบประมาณรายจ่ายประจำปี เพื่อให้เกิดความต่อเนื่องของกระบวนการพัฒนาเด็กและครอบครัว"
ดร.สรวงธร นาวาผล ผู้อำนวยการกลุ่ม wearehappy องค์กรสาธารณประโยชน์ กล่าวว่า "ระบบนิเวศซึ่งแวดล้อมอยู่รอบ ๆ ตัวเด็กมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อตัวเด็ก เนื่องเพราะพัฒนาการของเด็กปฐมวัยส่วนใหญ่จะขึ้นอยู่กับการปรับตัวให้คุ้นเคยกับสิ่งแวดล้อม เด็กเรียนรู้การมีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม ประกอบกับธรรมชาติการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยจะเกิดผลลัพธ์ได้ดีที่สุดต้องเป็นการเรียนรู้ที่ผ่านประสบการณ์ ดังนั้นการออกแบบกระบวนการเรียนรู้ที่เหมาะสมสอดคล้องกับช่วงวัย การสร้างสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ปลอดภัย เอื้อต่อการเรียนรู้ของเด็กให้ได้เน้นการฝึกปฏิบัติ ลงมือทำต่อเนื่อง ย้ำๆ ซ้ำๆ จะสร้างทักษะชีวิตที่สามารถเริ่มต้นง่ายๆ จากประสบการณ์จริงที่บ้าน ด้วยกิจกรรมพื้นฐานของครอบครัว ประกอบด้วย งานบ้าน งานครัว งานสวน งานอาชีพ(ของครอบครัว) โดยให้เด็กๆ เข้ามาเรียนรู้จากผู้ปกครอง ในบรรยากาศที่มีความสุขและสอดคล้องกับพัฒนาการตามวัย"
ทั้งนี้ในงานดังกล่าว เป็นการผนึกกำลังร่วมกันจาก อบต.เขาไว้ข้าว และภาคีเครือข่ายจาก 2 จังหวัดคือ ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านกลิ้งกลอง อบต.นาเมืองเพชร อ.สิเกา จ.ตรัง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านดอนนูด เทศบาลตำบลหนองพ้อ อ.ควนขนุน จ.พัทลุง เสริมทัพ เสริมพลัง เพื่อสื่อสารพื้นที่ความสุขร่วมกันเด็ก ครอบครัว และชุมชน
ผลลัพธ์สำคัญของการทำงานอย่างต่อเนื่องของกระบวนการสร้างนิเวศสื่อสุขภาะของตำบลดินแดง พบว่า ผู้ปกครองให้ความสำคัญของการใช้นำสื่อวัสดุที่มีในท้องถิ่นมาใช้เป็นของเล่นเพิ่มขึ้น มีเวลาในการทำกิจกรรมร่วมกันในครอบครัวเพิ่มขึ้น มีความตระหนักและให้ความสำคัญต่อพัฒนาการของเด็ก มีการพัฒนาพื้นที่สร้างสรรค์ เป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้และทำกิจกรรมร่วมกันของเด็กและผู้ปกครองในชุมชน เด็กสามารถเล่นกับสื่อหรือของเล่นที่มาจากวัสดุธรรมชาติหรือสิ่งของรอบตัวได้อย่างมีความสุข ในสภาพแวดล้อมที่ดีที่เหมาะสมกับเด็ก ชุมชนมีพื้นที่ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ของเด็กเพิ่มขึ้น "กลายเป็นจุดศูนย์รวมในการทำกิจกรรมร่วมกันของเด็กและผู้ปกครอง ในช่วงเวลาตอนเย็น" เช่นบริเวณหน้า รพ.สต. ลานหน้าศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก เป็นต้น ทำให้เด็กมีสุขภาวะที่ดี 4 ด้าน ได้แก่ กาย, จิต-อารมณ์, สังคม, ปัญญา ครูมีความเข้าใจในการส่งเสริมพัฒนาการของเด็กอย่างถูกต้อง สามารถนำสื่อที่มีตามธรรมชาติมาออกแบบเป็นสื่อแห่งการเรียนรู้ให้กับเด็ก และถ่ายทอดความรู้ไปยังผู้ปกครองและคนในชุมชน นำไปผลิตสื่อให้กับเด็กในชุมชน
ทั้งหลายทั้งปวงส่งผลต่อการสร้างสุขภาวะของเด็กและครอบครัว ให้เกิดความสุข ทั้งที่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก สุขที่ครอบครัว สุขที่ในบ้าน สุขในชุมชน