กระแสคนรักสัตว์ที่กำลังโด่งดังและกลายเป็นไวรัลถูกใจผู้คนจากทั่วโลกกับ หมูเด้ง ฮิปโปแคระสุดฮอตแห่งสวนสัตว์เขาเขียว จ.ชลบุรี ซึ่งเราคงได้เห็นความน่ารักน่าเอ็นดูของหมูเด้งในหลากหลายอิริยาบถ โดยไม่ห่างจากแม่โจน่าที่เคียงข้างหมูเด้งตลอดเวลา และหลาย ๆ ท่านอาจทราบดีว่าอาหารของฮิปโปแคระและสัตว์อีกหลายประเภทในสวนสัตว์เป็นอาหารจำพวกผักและผลไม้ที่ต้องคอยเสิร์ฟบริการสัตว์นานาชนิดอยู่เป็นประจำ ซึ่งถือเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้สัตว์เหล่านี้ได้มีส่วนช่วยช่วยลดโลกร้อน ลดก๊าซมีเทนจากการก่อเกิดของขยะอาหารจำพวกผักและผลไม้ได้
ท่ามกลางสถานการณ์ขยะอาหารที่ยังมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น นี่อาจเป็นอีกหนึ่งหนทางที่จะทำให้ประเทศไทยได้ก้าวไปสู่เป้าหมายของการลดขยะอาหารให้เหลือไม่เกินร้อยละ 28 ภายในปี 2570 ตามแผนปฏิบัติการด้านการจัดการขยะอาหารระยะที่ 1 (2566-2570) โดยขับเคลื่อนแนวทางบริหารจัดการขยะอาหารที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งหนึ่งในนั้น คือการส่งต่อขยะอาหารที่ยังมีคุณภาพเพื่อสร้างประโยชน์ในการเลี้ยงสัตว์
กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยกรมควบคุมมลพิษ ระบุไว้ในคำแนะนำแนวทางจัดการขยะอาหารสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นว่า ความสามารถในการจัดการขยะอาหารในแต่ละแหล่งกำเนิดจะมีความแตกต่างกัน บางแหล่งกำเนิดไม่สามารถจัดการขยะอาหารได้เอง บางแหล่งสามารถจัดการขยะอาหารได้เองบางส่วน และบางแหล่งสามารถจัดการขยะอาหารได้เองทั้งหมด ดังนั้นสำหรับแหล่งกำเนิดขยะอาหารที่ไม่สามารถจัดการได้จำเป็นต้องส่งต่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือผู้ประกอบการอื่น ๆ เป็นผู้รับไปจัดการต่อ โดยหนึ่งในนั้นคือ การนำขยะอาหารมาเลี้ยงสัตว์ ซึ่งเป็นอาหารที่เหลือจากการรับประทาน เศษผัก/ผลไม้ เศษเนื้อสัตว์จากการประกอบอาหารหรือตกแต่งจาน โดยทำการคัดแยกและเก็บรวบรวมในภาชนะที่มีฝาปิดแล้ว หากเป็นกรณีที่มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือผู้ประกอบการมาเก็บขนทุกวัน จะสามารถนำไปเลี้ยงสัตว์ หรือจำหน่ายให้กับผู้รับซื้อไปเป็นอาหารสัตว์ หรือทำปุ๋ยหมัก หรือน้ำหมักชีวภาพได้ แต่หากไม่มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือผู้ประกอบการมาเก็บขนได้ทุกวัน ต้องนำไปแปรสภาพทำเป็นปุ๋ยหมักและทำน้ำหมักชีวภาพต่อไป
สำหรับขยะอาหารที่นำไปเลี้ยงสัตว์ได้นั้น จะต้องเลือกให้เหมาะสมกับการนำไปเลี้ยงสัตว์แต่ละชนิดและมีคุณภาพไม่มีขยะอื่นเจือปน มีปริมาณเพียงพอต่อความต้องการของผู้ประกอบการที่จะส่งต่อเพื่อนำไปเลี้ยงสัตว์ได้
ส่วนขยะอาหารที่นำไปเลี้ยงสัตว์ไม่ได้ เช่น อาหารที่มีรสเผ็ดจัด เปลือกผลไม้หนา เปลือกหอย ก้างปลากระดูกแข็ง จะต้องดำเนินการคัดแยกและเก็บรวบรวมในภาชนะที่มีฝาปิด เพื่อส่งต่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือผู้ประกอบการนำไปทำเป็นปุ๋ยหมักหรือน้ำหมักชีวภาพ ทั้งนี้หากขยะอาหารส่วนที่เหลือ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นขยะอาหารที่ใช้เลี้ยงสัตว์ไม่ได้นั้นจะเป็นส่วนที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้องดำเนินการจัดการต่อไป โดยอาจมีการรวบรวมเพื่อส่งต่อให้กับผู้ที่มีศักยภาพในการจัดการขยะอาหารต่อ เช่นเกษตรกรผู้เลี้ยงหนอนแมลงวันลาย เลี้ยงไส้เดือน เลี้ยงสัตว์ หรือนำไปแปรรูปเป็นปุ๋ย เป็นต้น
ทั้งนี้ ขยะอาหารที่ยังสามารถส่งต่อเพื่อเลี้ยงสัตว์อื่น ๆ ได้ เช่น นำไปเลี้ยงหนอนแมลงวันลาย จะต้องเป็นขยะอาหารที่ไม่มีการปนเปื้อนของยาฆ่าแมลงต่าง ๆ เนื่องจากหนอนแมลงวันลายไวต่อยาฆ่าแมลงมาก ส่วนการนำขยะอาหารไปเลี้ยงไส้เดือน ก็จะต้องเป็นขยะอาหารที่ไม่มีการปนเปื้อนของยาฆ่าแมลงต่าง ๆ ด้วยเช่นกัน เนื่องจากไส้เดือนไวต่อยาฆ่าแมลงไม่ต่างจากหนอนแมลงวันลาย และต้องไม่มีไขมันเยิ้มหรือไขมันลอย เนื่องจากจะทำให้ดินเกิดการเกาะตัวและไม่มีการระบายอากาศ รวมถึงการนำขยะอาหารส่งต่อไปยัง ผู้ประกอบการที่มีการเลี้ยงหมู ปลา หรือไก่ได้ จะต้องนำขยะอาหารไปปรับสูตรที่เหมาะกับสัตว์ของตนเองต่อไป
เศษผักและผลไม้ที่เป็นส่วนหนึ่งของขยะอาหารตามแหล่งกำเนิดต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นศูนย์อาหาร โรงแรม ภัตตาคาร ซุปเปอร์มาร์เก็ต ร้านอาหารหรือตลาด เป็นต้น สามารถคัดแยกนำส่งผู้ประกอบการเพื่อนำไปสร้างประโยชน์เป็นอาหารสัตว์ต่อไปได้ นอกจากจะลดต้นทุนอาหารในการเลี้ยงและดูแลสัตว์แล้ว ยังช่วยไม่ให้ขยะอาหารล้นทะลักบนโลกใบนี้ได้อีกด้วย นี่อาจเป็นจุดคลิกที่พลิกการนำ food waste ไปปรับสถานะให้เป็นอาหารสัตว์ ทำให้มองเห็นถึงคุณค่าและรู้จักบริหารจัดการขยะอาหารให้สร้างประโยชน์อย่างอื่นได้
แต่?จะดีกว่านี้ยิ่งขึ้นไปอีก หากเราทุกคนช่วยกันขจัด food waste ตั้งแต่แรกเริ่ม คือการทานอาหารให้หมดและไม่ปล่อยให้อาหารในจานเรากลายเป็นขยะอาหารที่เหลือทิ้ง?การปรับเปลี่ยนเพียงเท่านี้ก็สามารถทำให้โลกของเราลดก๊าซมีเทน ลดโลกร้อน และลดมลพิษได้มากกว่าเดิม