ขยะมูลฝอยชุมชน เป็นปัญหาสำคัญที่ทั่วโลกตระหนักและให้ความสำคัญ และมีแนวโน้มทวีความรุนแรงมากขึ้น ตามสัดส่วนการเติบโตทางเศรษฐกิจและสังคม โดยเฉพาะจากการบริโภคของประชากรที่เพิ่มสูงขึ้น
ปัจจุบันรัฐบาลกำหนดนโยบาย ให้การจัดการปัญหาขยะมูลฝอยเป็นวาระแห่งชาติ รวมทั้งการผลักดันการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนแบบกลุ่ม พื้นที่เมือง รวมทั้งกำหนดนโยบายการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนและขยะพลาสติกในระยะยาว 20 ปีข้างหน้า แต่ยังมีความท้าทายในการขับเคลื่อนนโยบายเกี่ยวกับการจัดการขยะมูลฝอยชุมชนเมือง สู่การปฏิบัติอย่างมีประสิทธิผลและเน้นการมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อมุ่งสู่การบรรลุเป้าหมายการพัฒนา และการบริหารจัดการเมืองและการตั้งถิ่นฐานอย่างยั่งยืน
กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) โดย ศูนย์เชี่ยวชาญนวัตกรรมหุ่นยนต์และเครื่องจักรกลอัตโนมัติ ศูนย์เชี่ยวชาญนวัตกรรมพลังงานสะอาดและสิ่งแวดล้อม ศูนย์เชี่ยวชาญนวัตกรรมวัสดุ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย (วว.) บูรณาการวิจัยพัฒนา "เครื่องคัดแยกขวดและกระป๋อง" เพื่อร่วมแก้ปัญหาดังกล่าว
โดยเครื่องฯ นี้ มีประสิทธิภาพ สามารถประยุกต์ใช้กับระบบการจ่ายค่าตอบแทนตามความต้องการลูกค้า คัดแยกบรรจุภัณฑ์โดยไม่ต้องใช้บาร์โค้ด (โดยอ่านค่าจากวัสดุที่ใช้ผลิตขวดและแยกลงในถังแต่ละประเภท) สามารถประเมินข้อมูลการลดการทิ้งขยะ/การนำกลับปริมาณวัสดุรีไซเคิลมาใช้ประโยชน์และช่วยลดปริมาณก๊าซเรือนกระจก
ขนาดเครื่อง (กว้างxยาวxสูง) 85x95x165 เซนติเมตร รองรับขวดขนาด 500-600 มิลลิลิตร ได้ประมาณ 50-60 ขวดต่อประเภท ใช้กำลังไฟ 220 โวลต์ 900 วัตต์ สามารถคัดแยกขยะรีไซเคิลแบบออนไลน์ได้ 4-5 ประเภท ดังนี้
- ขวดน้ำดื่มเพชรใส (Clear PET)
- ขวดน้ำดื่มเพชรสี (Color PET)
- ขวดเครื่องดื่ม HDPE (สีขาว)
- กระป๋องอลูมิเนียม
- กระป๋องเหล็ก
นอกจากนี้ "เครื่องคัดแยกขวดและกระป๋อง" ยังมี Option อื่นๆ ที่เหมาะสำหรับนำไปใช้ ณ สถานที่ต่างๆ ในสังคม เช่นโรงเรียน สถานที่ราชการ บริษัทเอกชน ห้างสรรพสินค้า เป็นต้น โดยมีการออกแบบระบบการทำงานที่สอดคล้องกับบริบทสังคมปัจจุบัน ได้แก่
- มี QR Code เพื่อสมัครสมาชิก
- มีไฟแสดงสถานการณ์ทำงานแบบวงแหวน และเปลี่ยนสีตามชนิดขวดหรือกระป๋อง
- เลือกใช้งานภาษาจากหน้าจอ และมีเสียงแนะนำการใช้งานไทย/อังกฤษ
- จอทัชสกรีนขนาด 7-15 นิ้ว เพื่อแสดงข้อข้อมูลจำนวน ประเภทขวดที่นำมาใส่ทั้งหมด และแสดงยอดเงินหรือคะแนนที่ได้รับ
- มีแอปพลิเคชันในโทรศัพท์มือถือ เพื่อดูยอดสะสมคะแนนหรือยอดเงินและปริมาณก๊าซเรือนกระจก
- มี Server ส่วนกลางเพื่อเก็บข้อมูลของผู้ใช้งานผ่านหมายเลขโทรศัพท์
- มีระบบแจ้งเตือนผู้ดูเครื่องทางไลน์ว่า เครื่องมีปัญหาขวดเต็มหรือกระดาษพิมพ์รายการหมด
- วว. รับผลิตเครื่องฯ ตามความต้องการของลูกค้า และรับประกันการใช้งาน 1 ปี
ทั้งนี้ "เครื่องคัดแยกขวดและกระป๋อง" ได้รับรางวัลการันตีจาการประกวดมหกรรมสิ่งประดิษฐ์และนวัตกรรมนานาชาติ Bangkok International Intellectual Property, Invention, Innovation and Technology Exposition 2025 (IPITEx 2025) ภายในงาน "วันนักประดิษฐ์" 2568 (Thailand Inventors' Day 2025) ซึ่ง สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) จัดขึ้นจำนวน 3 รางวัล ดังนี้
วว. มุ่งมั่นให้ "เครื่องคัดแยกขวดและกระป๋อง" เป็นผลงานร่วมเสริมการจัดการขยะและของเสียที่ต้นทาง และเป็นนวัตกรรมร่วมขับเคลื่อนเมืองสระบุรีคาร์บอนต่ำ (Saraburi Sandbox) ทั้งนี้หากมีการนำไปใช้งานให้หลากหลายจะทำให้การแก้ไขปัญหาขยะในชุมชนมีประสิทธิภาพอย่างเป็นรูปธรรม