กรุงเทพฯ--28 ส.ค.--บรอดคาซท์ วิตามิน บี
กระบวนการเรียนรู้มัคคุเทศก์ชุมชน ของเยาวชนบ้านฮ่องอ้อ อำเภอสว่างวีรวงศ์ จังหวัดอุบลราชธานี เป็นอีกหนึ่งแนวทางของการดำเนินงานภายใต้ “โครงการเยาวชนสืบสานภูมิปัญญา” ซึ่งสนับสนุนโดย สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) โดยมีเป้าหมายเพื่อให้เยาวชนในท้องถิ่นได้ตะหนักถึงความสำคัญของการรักษาวัฒนธรรมและภูมิปัญหาท้องถิ่นของตนเอง โดยสร้างกระบวนการเรียนรู้เพื่อที่จะนำไปสู่ความเข้าใจและสามารถสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งเป็นรากฐานของการสร้างสุขภาวะในชุมชนและท้องถิ่นของตนเองได้อย่างยั่งยืน
นายสุรินทร์ กิจนิตย์ชีว์ ที่ปรึกษาคณะกรรมการกองทุน สสส.กล่าวถึงการดำเนินงานของโครงการเยาวชนสืบสานภูมิปัญญาว่า กระบวนการเรียนรู้มัคคุเทศก์ชุมชนนั้นเกิดขึ้นจากการเชื่อมโยงในหลายๆ ภาคส่วนทั้งมิติในด้านสังคม ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมซึ่งเป็นพื้นฐานของสุขภาวะของคนในชุมชนหรือในท้องถิ่นนั้นๆ
“ถ้าถามว่ามัคคุเทศก์ กับสุขภาวะมันเชื่อมโยงกันไหม มันเชื่อมโยงแน่นอน ประเด็นของเราก็คือทำอย่างไรที่จะให้เด็กและเยาวชนเห็น เห็นในที่นี้หมายถึงการเห็นข้อมูลเชิงประจักษ์ เช่นเรื่องของป่าเขาจะต้องมองให้เห็นว่าป่ามันเอื้อต่อชีวิตของเขาอย่างไร ถ้าป่าอุดมสมบูรณ์มีเห็ด มีของกิน มีกุ้งหอย ปู ปลา เพราะฉะนั้นเค้าก็จะไม่ทำลาย เพราะชีวิตของเขาต้องอยู่บนฐานของทรัพยากรเหล่านี้”
นางเพ็ญพรรณ จิตตะเสนีย์ ผู้อำนวยการสำนักสนับสนุนการสร้างการเรียนรู้และสุขภาวะองค์กร กล่าวถึงโครงการนี้ว่ามีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างเสริมให้เด็กและเยาวชนสามารถพัฒนาการเรียนรู้จากภูมิปัญญาในท้องถิ่นของตนเอง
“ทาง สสส.จะเข้าไปสนับสนุนการเรียนรู้โดยจะเข้าไปค้นหาว่าชุมชนหรือในหมู่บ้านนั้นมีอะไรบ้างเป็นเรื่องที่น่าสนใจที่ชุมชนหรือท้องถิ่นให้ความสำคัญ อย่างชุมชนในบ้านฮ่องอ้อก็จะเน้นในเรื่องเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งโครงการนี้ก็จะเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยสร้างให้เด็กและเยาวชนเหล่านี้มีสำนึกรักรักบ้านเกิด และช่วยสร้างให้เกิดความยั่งยืนขึ้นในพื้นที่เพราะต่อไปเด็กกลุ่มนี้เมื่อโตขึ้นเขาก็จะมีศักยภาพที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนของตนเอง”
นายคิด แก้วคำชาติ ผู้ประสานงานกลุ่มเด็กและเยาวชนบ้านฮ่องอ้อ บอกเล่าถึงประวัติความเป็นมาของโครงการมัคคุเทศก์ชุมชนว่า “โครงการนี้เราได้ดำเนินงานมาราว 2 ปี โดยได้รวบรวมเด็กๆ ในชุมชนมาร่วมทำโครงการโดยให้ทำกิจกรรมร่วมกันในวันหยุด ได้แก่ เก็บขยะในชุมชน เดินป่าสำรวจธรรมชาติเพื่อดูว่าในป่ามีพืชหรือสัตว์อะไรที่นำมาทำเป็นอาหารได้บ้าง ตอนนี้มีสมาชิกอยู่ 25 คน เพราะเราเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ซึ่งการปลูกฝังจิตสำนึกเด็กๆ ด้วยการให้เด็กๆ สำรวจทรัพยากรในชุมชนของตัวเองอย่างสม่ำเสมอ จะทำให้เด็กรู้สึกหวงแหนและรักชุมชนของตัวเองมากขึ้น และไม่ออกจากชุมชนไปทำมาหากินที่อื่น”
เมื่อภูมิปัญญาเป็นต้นทุนทางสังคมไทย มีหลักคิดและปรัชญาที่สัมพันธ์แนบเน้นกับฐานทรัพยาการของแต่ละท้องถิ่น ซึ่งได้พัฒนาขึ้นมาเป็นองค์ความรู้ ประเพณี พิธีกรรม ฯลฯ อันเป็นเอกลักษณ์ที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละชุมชน
ดังนั้นการสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้กับเยาวชน ด้วยกระบวนการสืบสานภูมิปัญญาอันเป็นรากฐานของการสร้างสุขภาวะในท้องถิ่นอย่างยั่งยืน ภายใต้กระบวนการเรียนรู้มัคคุเทศก์ชุมชน จะช่วยทำให้เยาวชนคนรุ่นใหม่สามารถเข้าถึงภูมิปัญญาท้องถิ่นดั้งเดิม และสามารถนำภูมิปัญญาท้องถิ่นเหล่านั้นมาปรับและประยุกต์ใช้ในการดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ และสอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ทางสังคมในปัจจุบัน รวมไปถึงสามารถที่จะถ่ายทอดและสืบสานภูมิปัญญาเหล่านี้สู่เยาวชนรุ่นหลังต่อไปได้อย่างเป็นระบบ
“ตรงนี้เองกลุ่มเยาวชนก็จะเรียนรู้ฐานทางชีวิตของเขา พอได้เรียนรู้ ได้ค้นพบในสิ่งเหล่านี้แล้วเขาก็สามารถที่จะเป็นมัคคุเทศก์ชุมชนได้ เพราะว่ามันจะโยงไปถึงเรื่องสุขภาวะที่สมบูรณ์ทั้ง 4 มิติ เพราะเมื่อสิ่งแวดล้อมดี มีอาหารกินสมบูรณ์ สุขภาพมันก็ดีขึ้นต่อเนื่องกันไปหมด จิตใจมันก็ดีขึ้น และอยู่ร่วมกันเป็นสังคมที่ดี ดังนั้นการปลูกฝังสิ่งต่างๆ เหล่านี้ต้องเริ่มต้นที่เยาวชน โดยจะต้องเน้นในเรื่องของกระบวนที่จะสนองตอบให้นักเรียนเกิดกระบวนการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วม ให้พบคำตอบด้วยตัวเองจากการไปศึกษา เรียนรู้จากการปฏิบัติและสรุปเป็นองค์ความรู้ของตัวเอง เพราะเยาวชนคือคำตอบและอนาคตของชุมชน” นายสุรินทร์ กล่าวสรุป
กระบวนการสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นเหล่านี้ให้กับเยาวชน จึงเป็นเสมือนการสร้างพื้นฐานด้านสุขภาวะทางปัญญาให้กับชุมชน ซึ่งจะช่วยพัฒนาสร้างความยั่งยืนให้กับชุมชนบ้านฮ่องอ้อต่อไปในอนาคต.
ข้อมูลเพิ่มเติมติดต่อ
คุณปุณณดา ประเสริฐสุด 08-1358-0687
บริษัท บรอดคาซท์ วิตามิน บี จำกัด