กรุงเทพฯ--12 ก.ค.--สสวท.
ยามเช้าสดใสของวันพฤหัสบดีที่ 25 พฤษภาคม 2549 น้องๆ ชั้น ป.6 โรงเรียนคลองมะขามเทศ
กว่า 40 ชีวิต ได้ไปร่วมกิจกรรม ‘คณิตศาสตร์แสนสนุกกระตุกต่อมคิด’ กับสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของ Press Tour ซึ่งส่วนประชาสัมพันธ์ สาขาคณิตศาสตร์ประถมศึกษา และสาขาคณิตศาสตร์มัธยมศึกษา สสวท. โดยอาจารย์สมเกียรติ เพ็ญทอง อาจารย์สุรัชน์ อินทสังข์ และสินีนาฎ ทาบึงกาฬ ร่วมกันจัดกิจกรรมนี้ขึ้น
กิจกรรม ‘คณิตศาสตร์แสนสนุกกระตุกต่อมคิด’ นี้จัดขึ้นเพื่อเผยแพร่ผลงานและแนวคิดของ สสวท. ให้สื่อมวลชนได้รับทราบ และเผยแพร่แนวทางการใช้แหล่งเรียนรู้ใกล้โรงเรียนสู่สาธารณชน
น้องๆ จากโรงเรียนคลองมะขามเทศที่ร่วมกิจกรรมนี้ ก็เป็นโรงเรียนใกล้สวนหลวง ร.9 ฉะนั้น งานนี้จึงได้มีคุณครูจากโรงเรียนเทศบาลอื่นๆ ในเขตประเวศ บ้านใกล้เรือนเคียงกับสวนสาธารณะดังกล่าว จำนวน 15 โรงเรียน มาร่วมสังเกตการณ์เพื่อนำกิจกรรมไปปรับใช้กับนักเรียนในโรงเรียนของตนเอง โดยในตอนท้ายวิทยากรจาก สสวท. ได้สรุปและแนะแนวทางจัดกิจกรรมการเรียนรู้คณิตศาสตร์แบบบูรณาการให้แก่ครูดังกล่าวด้วย
การจัดกิจกรรมเช่นนี้ของ สสวท. เป็นส่วนหนึ่งที่จะส่งเสริมให้ครูปรับเปลี่ยนวิธีสอนที่ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลาง หันมาใช้แหล่งเรียนรู้ให้มากขึ้น กิจกรรมที่ออกแบบไว้เพื่อการนี้ก็ออกแบบโดยคำนึงถึงความสมจริงของสถานการณ์ของปัญหา ความแปลกใหม่ และความสนุกสนาน
โดยคราวนั้น อาจารย์สมเกียรติ เพ็ญทอง นักวิชาการสาขาคณิตศาสตร์ประถมศึกษา สสวท. กล่าวเอาไว้ว่า “ถ้าสวนหลวง ร.9 มีชุดกิจกรรมการเรียนรู้ด้วยตนเอง อย่างที่ สสวท.ทำไว้เป็นตัวอย่างแก่ครูในการจัดกิจกรรมครั้งนี้ ก็จะเป็นประโยชน์แก่พ่อแม่ผู้ปกครองที่พาบุตรหลานมาเที่ยวได้เป็นอย่างมาก เพราะนอกจากพ่อแม่ผู้ปกครองจะได้มาพักผ่อนที่สวนหลวง ร.9 ในวันหยุดเสาร์ — อาทิตย์แล้ว ยังสามารถนำชุดกิจกรรมนี้เรียนรู้ไปพร้อมกับบุตรหลาน เนื่องจากการเรียนรู้ไม่ได้เป็นหน้าที่ของครูแต่เพียงฝ่ายเดียว พ่อแม่ผู้ปกครองยังมีส่วนช่วยส่งเสริมการเรียนรู้ให้กับบุตรหลานได้อีกทางหนึ่งด้วย
ถ้าผู้ปกครองได้เห็นกิจกรรมที่นำเสนอ อาจจะถามคำถามต่างๆ ให้ลูกตอบได้ พยายามคัดเลือกคำถามที่มีคำตอบที่เป็นไปได้หลายๆ แบบ ทุกคนที่เข้าใจสถานการณ์ปัญหาจะได้เสนอแนวทางของคำตอบแบบต่างๆ เด็กจะได้ใช้ความรู้ที่เรียนมาตอบคำถาม เป็นการย้ำว่าคณิตศาสตร์มีประโยชน์และอยู่รอบตัวเรา”
สถานที่ๆ เยาวชนสามารถใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ได้นั้น มีทั้งแหล่งเรียนรู้ตามธรรมชาติและแหล่งที่มนุษย์สร้างขึ้น เป็นได้ทั้งบุคคล สิ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิต แหล่งเรียนรู้อาจจะอยู่ ในโรงเรียนหรือนอกโรงเรียนก็ได้ แต่แหล่งเรียนรู้อย่างสวนหลวง ร.9 นี้ อยากให้ครูที่สอนในโรงเรียนใกล้ๆ ได้มาใช้ให้เกิดประโยชน์ เพราะนอกจากนักเรียนจะได้รับความรู้แล้ว ยังจะได้รับความสนุกสนาน และตื่นเต้นกับบรรยากาศใหม่ๆ
โดยหวังว่าครูจะฝึกการมองสิ่งรอบตัวให้โยงใยกับคณิตศาสตร์ได้ทุกสิ่งทุกเรื่อง ซึ่งถ้าทำได้แล้ว คณิตศาสตร์ก็จะเป็นเรื่องไม่น่าเบื่อทั้งกับนักเรียนและตัวครูเอง
การจัดกิจกรรม ‘คณิตศาสตร์แสนสนุกกระตุกต่อมคิด’ ครั้งนั้น นับว่า เป็นจุดเริ่มต้นที่ดี ของการจัดกิจกรรมเพื่อเยาวชนที่ชูประเด็นเรียนรู้คณิตศาสตร์จากสิ่งใกล้ตัว
เมื่อกิจกรรม คณิตศาสตร์แสนสนุกกระตุกต่อมคิด’ ประสบความสำเร็จอย่างงดงาม และได้รับการตอบรับอย่างดียิ่งจากสื่อมวลชน สินีนาฎ ทาบึงกาฬ ร่วมกับวิทยากรอีก 2 ท่านข้างต้น จึงได้หารือกับ ผศ. ดร. บุญญฤทธิ์ อุยยานนวาระ (ปัจจุบันตำแหน่งทางวิชาการ รศ.) เว็บมาสเตอร์เว็บไซต์วิชาการดอทคอม www.vcharkarn.com เพื่อร่วมมือกันจัดกิจกรรมเช่นนี้อีกครั้ง โดยวิชาการดอทคอม ซึ่งรับการสนับสนุนจาก บริษัท ปตท. จำกัด(มหาชน) มอบงบประมาณจัดกิจกรรมส่วนหนึ่งโดยและ สสวท. ดูแลด้านวิทยากร
จากนั้นไม่นาน กิจกรรม “คณิตศาสตร์ใส ๆ ในธรรมชาติ” จึงได้จัดขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อ วันเสาร์ที่ 28 ตุลาคม 2549 ณ สวนหลวง ร. 9 โดยเปิดโอกาสให้เยาวชนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นจากจังหวัดต่างๆ ที่สนใจร่วมกิจกรรม 26 คน และมีผู้ปกครองร่วมประจำกลุ่มอีก 10 คนด้วย
“ผมหวังว่ากิจกรรมดังกล่าวจะเป็นการส่งเสริมการคิดวิเคราะห์ และส่งเสริมทักษะการแก้ปัญหาของเยาวชน สร้างความตระหนักว่าคณิตศาสตร์เป็นสิ่งใกล้ตัว และเชื่อมโยงเรียนรู้ได้ในชีวิตจริงทุกหนแห่ง และสร้างค่านิยมการคิดแบบวิทยาศาสตร์” ผศ. ดร. บุญญฤทธิ์ อุยยานนวาระ (ในตอนนั้น) กล่าว
เนื่องจากได้รับเสียงตอบรับเป็นอย่างดีจากการจัดกิจกรรมในครั้งแรก วิชาการดอทคอม จึงได้ร่วมกับ สสวท. จัดกิจกรรม “คณิตศาสตร์ใส ๆ ในธรรมชาติ” ครั้งที่ 2 ให้แก่นักเรียนชั้นประถมศึกษา จำนวน 40 คน เมื่อวันที่ 26 เมษายน 2551 ณ สวนวชิรเบญจทัศ หรือสวนรถไฟ
ต่อมากิจกรรม “คณิตศาสตร์ใส ๆ ในธรรมชาติ” ครั้งที่ 3 เมื่อวันที่ 23 ตุลาคม 2552 ณ สวนหลวง ร. 9 ให้แก่เยาวชนชั้น ป. 5 — ป. 6 จำนวน 40 คน และกิจกรรม “คณิตศาสตร์ใส ๆ ในธรรมชาติ” ครั้งที่ 4 จะจัดวันที่ 24 ตุลาคม 2552 ณ สวนหลวง ร. 9 ให้แก่เยาวชนชั้น ม. 2 — ม. 3 จำนวน 40 คน มีคุณครูได้รับโอกาสเข้าร่วมสังเกตการณ์เช่นเดิม
แนวทางการจัดฐานต่าง ๆ ที่จัดให้แก่เยาวชน อาทิ ฐานคณิตศาสตร์กับสวน เป็นเรื่องของการเขียนผังแสดงความสัมพันธ์ของส่วนต่าง ๆ ในสวน โดยใช้ความรู้ทางคณิตศาสตร์ช่วยในการออกแบบ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของอัตราส่วน การหาพื้นที่ รูปเรขาคณิต แบบรูปหรือแม้กระทั้งเรื่องของทิศ ทำให้การออกแบบสวนมีความน่าสนใจ และสวยงาม
ฐานคณิตศาสตร์กับใบไม้ วิเคราะห์และจำแนกประเภทของใบไม้โดยใช้เกณฑ์ต่าง ๆ และคำนวณหาพื้นที่ของใบไม้หลากหลายวิธี พื้นที่ของใบไม้ไม่เพียงแต่บอกเราเกี่ยวกับอัตราการสังเคราะห์ด้วยแสงเท่านั้น แต่ยังสามารถนำมาประเมินการเจริญเติบโตของต้นไม้และคุณภาพของต้นไม้ได้อีกด้วย
ฐานคณิตศาสตร์กับต้นไม้ น้อง ๆ ได้ร่วมกันอภิปรายถึงวิธีการคำนวณหาความสูงของต้นไม้ด้วยรูปแบบต่าง ๆ อย่างหลากหลาย รวมทั้งการนำวิธีการและข้อมูลที่ได้ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตจริงเราสามารถใช้ความรู้คณิตศาสตร์ คำนวณหาความสูงของต้นไม้ เมื่อทราบความสูงแล้วก็นำมาคำนวณหาอายุของต้นไม้ต้นนั้นได้
ฐานคณิตศาสตร์กับดอกไม้ กิจกรรมนี้เด็ก ๆ ได้ลงมือหาลําดับฟิโบนักชีในธรรมชาติ เนื่องจากพืช ผัก ผลไม้ ดอกไม้ แต่ละชนิด มีบางสิ่งที่เป็นลักษณะเฉพาะในตัวของมันเองและเป็นเช่นนี้เสมอสำหรับสายพันธุ์เดียวกัน ลักษณะเฉพาะเหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับคณิตศาสตร์ นับว่าได้เห็นตัวอย่างความมหัศจรรย์ของลำดับฟิโบนักชีในธรรมชาติที่น่าทึ่งมาก
หลังจากเสร็จสิ้นกิจกรรมแล้ว น้อง ๆ ที่เข้าร่วมกิจกรรมยังกลับไปคิดและศึกษาค้นคว้าต่อยอด ได้จาก แหล่งต่าง ๆ ที่บอกไว้ในเอกสารคู่มือการเข้าร่วมกิจกรรม และสิ่งสำคัญที่พี่ ๆ ทีมงานทิ้งท้ายให้น้อง ๆ ได้คิดก็คือ ความตระหนักในความมหัศจรรย์ในธรรมชาติ และความเชื่อมโยงของคณิตศาสตร์ที่มีอยู่รอบ ๆ ตัวเรา
นอกจากการจัดกิจกรรมโดยตรงให้แก่เยาวชนแล้ว สสวท. ยังมุ่งเน้นที่จะขยายผลไปสู่ครูคณิตศาสตร์ให้นำไปจัดกิจกรรมต่อในโรงเรียนของตน จึงได้ทำคู่มือการจัดกิจกรรมนี้เผยแพร่ให้แก่ครูคณิตศาสตร์ รวมทั้งนำแนวคิดการจัดกิจกรรมไปบรรยายเผยแพร่ต่อตามเวทีต่าง ๆ เช่น เผยแพร่ในการจัดประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ในโรงเรียน (วทร.) การอบรมครูทางไกลผ่านดาวเทียม การจัดอบรมครูคณิตศาสตร์ของ สสวท. ฯลฯ ซึ่งมีครูที่ได้รับแนวคิดนี้ไปจัดกิจกรรมต่อในโรงเรียนกันบ้างแล้ว
นับจากวันแรกที่จัดกิจกรรม “คณิตศาสตร์แสนสนุกกระตุกต่อมคิด” สู่ “คณิตศาสตร์ใสๆ ในธรรมชาติ” บัดนี้ย่างเข้าสู่ปีที่ 5 แล้ว สสวท. ยังคงร่วมมือกับบริษัท ปตท. จำกัด (มหาชน) และเว็บไซต์วิชาการดอทคอม จัดกิจกรรมดังกล่าวอย่างต่อเนื่อง
และ อาจารย์สมเกียรติ เพ็ญทอง หรือ “พี่สมเกียรติ” ของน้อง ๆ ก็ยังคงรับหน้าที่เป็นหัวหน้าทีมวิทยากร จัดกิจกรรม.....อย่างมีความสุข
ล่าสุด สสวท. และวิชาการดอทคอมจะเปิดรับสมัครเยาวชนเข้าร่วมกิจกรรมคณิตศาสตร์ใสๆ ในธรรมชาติ ครั้งที่ 5 ในเร็ว ๆ นี้ โปรดรอติดตามข่าวสารการสมัครเข้าร่วมกิจกรรมได้ที่ www.ipst.ac.th หรือ www.ipst.ac.th อีเมล์ spent@ipst.ac.th