อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์
อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์เป็นอุตสาหกรรมที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สามารถทดแทนการนำเข้าได้อย่างมาก อัตราการขยายตัวของอุตสาหกรรมนี้เป็นตัวบ่งชี้ ความเจริญก้าวหน้าทาง สังคม และการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศได้เป็นอย่างดี โดยอัตราการบริโภคกระดาษของคนไทยโดยเฉลี่ยมีประมาณ 40 กิโลกรัม/คน/ปี และมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นทุกปี อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์เป็นอุตสาหกรรมที่มีความต่อเนื่องกันอย่างเห็นได้ชัด การผลิตของอุตสาหกรรมดังกล่าวแต่ละประเภทเริ่มมีความสมดุลมากขึ้น ทั้งนี้เพราะอุตสาหกรรมขั้นต้น คือ อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ โดยเฉพาะเยื่อใยสั้นมีกำลังการผลิตที่สามารถรองรับอุตสาหกรรมต่อเนื่องได้อย่างเพียงพอ
1. ภาวะการผลิต
ภาวะการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษชนิดต่างๆ ในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 8.8 เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น ประกอบกับในช่วงไตรมาสที่ 2 มีการแพร่ระบาดของโรค SARS อย่างรุนแรงในประเทศคู่แข่ง ทำให้ลูกค้าในประเทศเหล่านั้นหันมาจ้างการผลิตในประเทศไทยเพิ่มขึ้น ดังนั้นภาวะการผลิตในปี 2546 จึงดีขึ้น ตารางที่ 1 ปริมาณการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษต่าง ๆ
หน่วย : พันตัน
ผลิตภัณฑ์ 2544 2545 2546 * อัตราการขยายตัว(%)2546/2545 *
เยื่อกระดาษ 710.05 701.39 722.38 2.9
กระดาษพิมพ์เขียน 416.18 496.92 695.61 39.9
กระดาษแข็ง 223.22 220.72 211.36 -4.2
กระดาษคราฟท์ 1,392.45 1,483.58 1,528.69 3.0
รวม 2,741.90 2,902.61 3,158.04 8.8
ที่มา: ศูนย์สารสนเทศเศรษฐกิจอุตสาหกรรม สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม
* ตัวเลขประมาณการ
2. การนำเข้า
ภาวะการนำเข้าเยื่อกระดาษ กระดาษ และผลิตภัณฑ์กระดาษ ในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 7.5 และ 19.7 ตามลำดับ เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น แหล่งนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษที่สำคัญของไทย ได้แก่ สหรัฐอเมริกา แคนาดา และญี่ปุ่น ตามลำดับ
ตารางที่ 2 การนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546* อัตราการขยายตัว (%)2546/2545 *
เยื่อกระดาษ และเศษกระดาษ 429.8 299.1 317.3 341.2 7.5
กระดาษ กระดาษแข็งและผลิตภัณฑ์ 559.5 536.6 588.8 705.2 19.7
ที่มา: สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
3. การส่งออก
ภาวะการส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้น ร้อยละ 12.2 และการส่งออกสิ่งพิมพ์และหนังสือเพิ่มขึ้นร้อยละ 20.5 เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น แหล่งส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษที่สำคัญของไทยได้แก่ ฮ่องกง จีน และมาเลเซีย ตามลำดับ
ตารางที่ 3 การส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ สิ่งพิมพ์และหนังสือ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546* อัตราการขยายตัว (%)2546/2545 *
กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ 603.1 610.5 625.6 702.1 12.2
สิ่งพิมพ์และหนังสือ 41.1 48.3 70.7 85.2 20.5
ที่มา : สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
4. สรุปภาวะอุตสาหกรรมและแนวโน้มปี 2547
ในปี 2546 ภาวะเศรษฐกิจในประเทศดีขึ้น ประกอบกับการระบาดของโรค SARS อย่างรุนแรงในประเทศคู่แข่ง ทำให้ภาวะอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์มีแนวโน้มที่ดีขึ้นสำหรับทิศทางอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ของประเทศไทยในปี 2547 คาดว่าจะมีแนวโน้มที่ดีขึ้นทั้งตลาดในประเทศและตลาดส่งออก เนื่องจากนโยบายของภาครัฐที่ขยายการศึกษาภาคบังคับและสนับสนุนโครงการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ทำให้สิ่งพิมพ์ประเภทหนังสือ เอกสารการขาย แผ่นพับ สลากและบรรจุภัณฑ์ มีแนวโน้มเติบโตสูง
5. ปัญหา/อุปสรรค
1. ขาดความเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมต่อเนื่อง (Cluster) เช่น อุตสาหกรรมการพิมพ์ อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์
2. ขาดการส่งเสริม และประชาสัมพันธ์ในเรื่องการปลูกไม้ยูคาลิปตัส และไม้ยูคาลิปตัสยังไม่จัดเป็นพืชเศรษฐกิจทำให้ไม่ได้รับการจัดให้อยู่ในเขตพื้นที่ยุทธศาสตร์ที่รัฐจะให้การส่งเสริม (Zoning)
3. การกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี
4. กฎ ระเบียบ และขั้นตอนในการดำเนินงานของหน่วยงานราชการไม่เอื้อต่อการพัฒนาและส่งเสริมประสิทธิภาพในการแข่งขัน เช่น เรื่องการคืน VAT, ระยะเวลาการทำงานของกรม ศุลกากร
6. ยุทธศาสตร์เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรม
1. การพัฒนาศักยภาพประเทศไทยให้เป็นศูนย์กลางทางการศึกษาและฝึกอบรมเทคโนโลยีการผลิตเยื่อกระดาษ กระดาษ การพิมพ์ และบรรจุภัณฑ์รวมทั้งเป็นศูนย์กลางการพิมพ์ในภูมิภาค
2. การส่งเสริมผลิตเยื่อกระดาษให้เป็นวัตถุดิบที่ได้มาตรฐานเพื่อรองรับระบบมาตรฐานสิ่งพิมพ์
3. การศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบศักยภาพและประสิทธิผลกับประเทศคู่แข่งและคัดเลือกประเภทสิ่งพิมพ์ที่เหมาะสมกับการผลิตของไทย
4. การศึกษารายละเอียดของกฎเกณฑ์ หรือระเบียบทางการค้าของประเทศคู่ค้า รวมถึงการจัดหา ผู้เชี่ยวชาญสำหรับการเจรจาทางการค้า และต่อรองกรณีที่เกิดปัญหา
5. การทบทวนกฎระเบียบ และขั้นตอนของทางราชการที่ไม่เอื้อต่อการพัฒนาอุตสาหกรรม
--ศูนย์ประสานการปรับโครงสร้างอุตสาหกรรม โทร. 0-2202-4375 , 0-2644-8604--
-พห-
อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์เป็นอุตสาหกรรมที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สามารถทดแทนการนำเข้าได้อย่างมาก อัตราการขยายตัวของอุตสาหกรรมนี้เป็นตัวบ่งชี้ ความเจริญก้าวหน้าทาง สังคม และการขยายตัวทางเศรษฐกิจของประเทศได้เป็นอย่างดี โดยอัตราการบริโภคกระดาษของคนไทยโดยเฉลี่ยมีประมาณ 40 กิโลกรัม/คน/ปี และมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นทุกปี อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์เป็นอุตสาหกรรมที่มีความต่อเนื่องกันอย่างเห็นได้ชัด การผลิตของอุตสาหกรรมดังกล่าวแต่ละประเภทเริ่มมีความสมดุลมากขึ้น ทั้งนี้เพราะอุตสาหกรรมขั้นต้น คือ อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ โดยเฉพาะเยื่อใยสั้นมีกำลังการผลิตที่สามารถรองรับอุตสาหกรรมต่อเนื่องได้อย่างเพียงพอ
1. ภาวะการผลิต
ภาวะการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษชนิดต่างๆ ในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 8.8 เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น ประกอบกับในช่วงไตรมาสที่ 2 มีการแพร่ระบาดของโรค SARS อย่างรุนแรงในประเทศคู่แข่ง ทำให้ลูกค้าในประเทศเหล่านั้นหันมาจ้างการผลิตในประเทศไทยเพิ่มขึ้น ดังนั้นภาวะการผลิตในปี 2546 จึงดีขึ้น ตารางที่ 1 ปริมาณการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษต่าง ๆ
หน่วย : พันตัน
ผลิตภัณฑ์ 2544 2545 2546 * อัตราการขยายตัว(%)2546/2545 *
เยื่อกระดาษ 710.05 701.39 722.38 2.9
กระดาษพิมพ์เขียน 416.18 496.92 695.61 39.9
กระดาษแข็ง 223.22 220.72 211.36 -4.2
กระดาษคราฟท์ 1,392.45 1,483.58 1,528.69 3.0
รวม 2,741.90 2,902.61 3,158.04 8.8
ที่มา: ศูนย์สารสนเทศเศรษฐกิจอุตสาหกรรม สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม
* ตัวเลขประมาณการ
2. การนำเข้า
ภาวะการนำเข้าเยื่อกระดาษ กระดาษ และผลิตภัณฑ์กระดาษ ในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้นร้อยละ 7.5 และ 19.7 ตามลำดับ เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น แหล่งนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษที่สำคัญของไทย ได้แก่ สหรัฐอเมริกา แคนาดา และญี่ปุ่น ตามลำดับ
ตารางที่ 2 การนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546* อัตราการขยายตัว (%)2546/2545 *
เยื่อกระดาษ และเศษกระดาษ 429.8 299.1 317.3 341.2 7.5
กระดาษ กระดาษแข็งและผลิตภัณฑ์ 559.5 536.6 588.8 705.2 19.7
ที่มา: สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
3. การส่งออก
ภาวะการส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษในปี 2546 คาดว่าจะเพิ่มขึ้น ร้อยละ 12.2 และการส่งออกสิ่งพิมพ์และหนังสือเพิ่มขึ้นร้อยละ 20.5 เมื่อเทียบกับปีก่อน ทั้งนี้เนื่องจากภาวะเศรษฐกิจที่ดีขึ้น แหล่งส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษที่สำคัญของไทยได้แก่ ฮ่องกง จีน และมาเลเซีย ตามลำดับ
ตารางที่ 3 การส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ สิ่งพิมพ์และหนังสือ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546* อัตราการขยายตัว (%)2546/2545 *
กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ 603.1 610.5 625.6 702.1 12.2
สิ่งพิมพ์และหนังสือ 41.1 48.3 70.7 85.2 20.5
ที่มา : สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
4. สรุปภาวะอุตสาหกรรมและแนวโน้มปี 2547
ในปี 2546 ภาวะเศรษฐกิจในประเทศดีขึ้น ประกอบกับการระบาดของโรค SARS อย่างรุนแรงในประเทศคู่แข่ง ทำให้ภาวะอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์มีแนวโน้มที่ดีขึ้นสำหรับทิศทางอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ของประเทศไทยในปี 2547 คาดว่าจะมีแนวโน้มที่ดีขึ้นทั้งตลาดในประเทศและตลาดส่งออก เนื่องจากนโยบายของภาครัฐที่ขยายการศึกษาภาคบังคับและสนับสนุนโครงการหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ทำให้สิ่งพิมพ์ประเภทหนังสือ เอกสารการขาย แผ่นพับ สลากและบรรจุภัณฑ์ มีแนวโน้มเติบโตสูง
5. ปัญหา/อุปสรรค
1. ขาดความเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมต่อเนื่อง (Cluster) เช่น อุตสาหกรรมการพิมพ์ อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์
2. ขาดการส่งเสริม และประชาสัมพันธ์ในเรื่องการปลูกไม้ยูคาลิปตัส และไม้ยูคาลิปตัสยังไม่จัดเป็นพืชเศรษฐกิจทำให้ไม่ได้รับการจัดให้อยู่ในเขตพื้นที่ยุทธศาสตร์ที่รัฐจะให้การส่งเสริม (Zoning)
3. การกีดกันทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี
4. กฎ ระเบียบ และขั้นตอนในการดำเนินงานของหน่วยงานราชการไม่เอื้อต่อการพัฒนาและส่งเสริมประสิทธิภาพในการแข่งขัน เช่น เรื่องการคืน VAT, ระยะเวลาการทำงานของกรม ศุลกากร
6. ยุทธศาสตร์เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรม
1. การพัฒนาศักยภาพประเทศไทยให้เป็นศูนย์กลางทางการศึกษาและฝึกอบรมเทคโนโลยีการผลิตเยื่อกระดาษ กระดาษ การพิมพ์ และบรรจุภัณฑ์รวมทั้งเป็นศูนย์กลางการพิมพ์ในภูมิภาค
2. การส่งเสริมผลิตเยื่อกระดาษให้เป็นวัตถุดิบที่ได้มาตรฐานเพื่อรองรับระบบมาตรฐานสิ่งพิมพ์
3. การศึกษาวิเคราะห์เปรียบเทียบศักยภาพและประสิทธิผลกับประเทศคู่แข่งและคัดเลือกประเภทสิ่งพิมพ์ที่เหมาะสมกับการผลิตของไทย
4. การศึกษารายละเอียดของกฎเกณฑ์ หรือระเบียบทางการค้าของประเทศคู่ค้า รวมถึงการจัดหา ผู้เชี่ยวชาญสำหรับการเจรจาทางการค้า และต่อรองกรณีที่เกิดปัญหา
5. การทบทวนกฎระเบียบ และขั้นตอนของทางราชการที่ไม่เอื้อต่อการพัฒนาอุตสาหกรรม
--ศูนย์ประสานการปรับโครงสร้างอุตสาหกรรม โทร. 0-2202-4375 , 0-2644-8604--
-พห-