การค้าทวิภาคีไทย-จีน

1.  การเร่งลดภาษีผักและผลไม้ไทย-จีน
        เรื่องเดิม
        1.   จากการหารือระหว่างนายกรัฐมนตรี พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร กับอดีตนายกรัฐมนตรี จู หรง จี เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2546 ระหว่างการเยือนสาธารณรัฐประชาชนจีน และกับนายกรัฐมนตรีเหวิน เจีย เป่า เมื่อวันที่ 29 เมษายน 2546 ระหว่างการประชุมสุดยอดผู้นำ อาเซียนครั้งพิเศษว่าด้วยโรคทางเดินหายใจเฉียบพลันรุนแรง (SARS) ทั้งสองฝ่ายเห็นชอบให้มีการเร่งลดภาษีสินค้าผักและผลไม้ระหว่างกันภายใต้กรอบ Early Harvest ของความตกลงเขตการค้าเสรีอาเซียน-จีน 
        2. รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์ (ดร.อดิศัย โพธารามิก) และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพาณิชย์สาธารณรัฐประชาชนจีน (Mr. Lu Fuyuan) ได้ร่วมลงนามในความตกลงเร่งลดภาษีสินค้าผักและผลไม้ระหว่างไทย-จีน เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2546 ณ กรุงปักกิ่ง สาธารณรัฐประชาชนจีน ให้มีการเปิดเสรีผักและผลไม้ระหว่างกันเริ่มตั้งแต่วันที่ 1ตุลาคม 2546
        ผลเบื้องต้นการเปิดเสรีผักและผลไม้
        1. การค้าระหว่างไทย-จีนในสินค้าผักและผลไม้ 
        สถิติการค้าผักและผลไม้ไทย-จีน                                                         
                                                                หน่วย : ล้านบาท
        มูลค่า         ต.ค.45-เม.ย. 46    ต.ค.46-เม.ย. 47    % การเปลี่ยนแปลง      
        การส่งออก     4,346.75           5,647.90           29.90%              
        การนำเข้า     2,274.71           3,141.60           128.23%             
        ดุลการค้า      2,072.04           2,506.30           20.95%              
        รวม          6,621.46           8,789.50           32.73%              
        ที่มา : กรมศุลกากร
        หลังการเปิดเสรีสินค้าผักและผลไม้ระหว่างไทย-จีน เมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2546 ส่งผลให้การค้าในสินค้ากลุ่มดังกล่าวระหว่างไทยและจีนขยายตัวในระดับสูง โดยการค้าระหว่างไทย-จีนในสินค้าผักและผลไม้ ในช่วงเดือนตุลาคม 2546—เมษายน 2547 มีมูลค่า 8,789 ล้านบาท เพิ่มขึ้นร้อยละ 32.73 เมื่อเปรียบเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันของปี 2546 ซึ่งมีมูลค่า 6,621 ล้านบาท โดยการส่งออกและนำเข้าเพิ่มขึ้นร้อยละ 29.9 และ 128.23 ตามลำดับ ทั้งนี้ ไทยเป็นฝ่ายเกินดุลการค้ากับจีนคิดเป็นมูลค่า 2,506.3 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 20.95% เมื่อเทียบกับระยะเดียวกันของปีที่ผ่านมา สินค้าที่ไทยส่งออกเป็นมูลค่าสูง ได้แก่ ลำไยแห้ง ลำไยสด ทุเรียน สับปะรด และมันสำปะหลัง (อัดเม็ด/มันเส้น) ส่วนสินค้าที่ไทยนำเข้ามูลค่าสูง ได้แก่ แอปเปิ้ล แพร์และควินซ์ 
        2. ในช่วงระหว่างเดือนตุลาคม 2546-มีนาคม 2547 ไทยมีการนำเข้าเพิ่มขึ้นมาก เนื่องจากเป็นช่วงเริ่มต้นของการเปิด FTA และไม่ใช่ฤดูกาลผลไม้ของไทย อย่างไรก็ตาม คาดว่าในเดือนมีนาคมเป็นต้นไปปริมาณการส่งออกผักและผลไม้ไทยจะเพิ่มขึ้นมาก เนื่องจากผลไม้หลายชนิด เช่น ทุเรียน ลำไยและมังคุด เป็นต้น จะออกสู่ตลาดเป็นจำนวนมาก
        3. นอกจากนี้ การเปิดเสรีการค้าไทย-จีนเป็นช่วงปลายปี ซึ่งเป็นช่วงเทศกาลปีใหม่ทำให้ผู้บริโภคไทยมีความต้องการนำเข้าผักและผลไม้เมืองหนาวในปริมาณมาก โดยเฉพาะแอปเปิ้ล มีมูลค่าการนำเข้าถึงร้อยละ 34 ของมูลค่าการนำเข้าผักและผลไม้จากจีน
2.  สรุปประเด็นปัญหาการค้าของผักและผลไม้ของไทย
        1. การเก็บภาษีมูลค่าเพิ่ม
        - ผู้ส่งออกสินค้าผักและผลไม้ของไทยไปจีน ร้องเรียนว่า จีนเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มจากสินค้านำเข้าในอัตราสูงกว่าที่เก็บจากสินค้าที่ผลิตในประเทศ โดยจีนมิได้เก็บภาษีมูลค่าเพิ่มกับผลไม้ (สินค้าเกษตร) ที่ปลูกในประเทศ  ทำให้เกิดความไม่เป็นธรรมแก่ผลไม้ส่งออกของไทย 
       การเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มของจีนมีระเบียบปฏิบัติเหมือนกันทั้งกับสินค้านำเข้าและสินค้าที่ผลิตภายในประเทศ และมีผลบังคับทั้งระดับรัฐบาลกลางและระดับมณฑล การเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มจากสินค้าเกษตรนำเข้าของจีนจึงเป็นไปอย่างถูกต้อง
        2. การขอใบอนุญาตนำเข้า
        - จีนกำหนดมาตรฐานบริษัท(Trading firm) ที่จะได้รับอนุญาตให้นำเข้าไว้สูง ที่ผ่านมา การนำเข้าจึงต้องอาศัยบริษัทจีนเป็นหลัก ในทางตรงกันข้าม บริษัทจีนสามารถเข้ามาร่วมทุนทำธุรกิจในไทยเพื่อการส่งออกได้ 
       จีนกำลังปรับปรุงกฎหมายการค้าฉบับใหม่ และจะมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม 2547 เป็นต้นไป ซึ่งจะให้สิทธิผู้ส่งออก/นำเข้าของจีน สามารถดำเนินธุรกิจส่งออก/นำเข้ากับต่างประเทศได้โดยตรง โดยไม่จำเป็นต้องผ่าน Trading Firm ของจีน และดูแลด้วยระบบการขึ้นทะเบียนแทนการใช้ระบบใบอนุญาตในปัจจุบัน
3. ปัญหาด้านมาตรฐานสุขอนามัย
        - การตรวจสอบด้านสุขอนามัยของจีนมีความเข้มงวดมาก และการปฏิบัติมีความแตกต่างกันแต่ละมณฑล ทำให้ขาดมาตรฐาน นอกจากนี้ การตรวจสอบ ณ เมืองท่า ใช้เวลานาน   
        - ก่อนการนำเข้าสินค้าเข้าสินค้าผักและผลไม้  บริษัทนำเข้าจะต้องขอ ใบอนุญาตด้านสุขอนามัย (Inspection Quarantine License)  จากกระทรวงควบคุมคุณภาพและกักกันโรคของจีน (AQSIQ) ณ กรุงปักกิ่ง ไม่ว่าจะนำเข้าจากมณฑลใดล่วงหน้า และเมื่อสินค้ามาถึงท่า  จะทำการตรวจสุขอนามัยอีกครั้ง 
        - การจดทะเบียนสวนทุเรียนและมะม่วงทำให้สินค้าจากสวนอื่นๆไม่สามารถเข้าตลาดจีนได้
       รมว.เกษตรของไทยและรัฐมนตรีกระทรวงควบคุมและกักกันโรคของจีน ได้ลงนามใน MOU ว่าด้วยความร่วมมือด้านสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช เมื่อวันที่ 12 เมษายน 2547 โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งสองฝ่ายได้เร่งหารือและทำความเข้าใจระหว่างกัน เพื่อให้มีระบบการตรวจสอบที่เท่าเทียมกัน  ลดขั้นตอนและระยะเวลาในการตรวจสอบ ดังนี้
       จีนกำหนดให้มีการขอใบอนุญาตสุขอนามัยล่วงหน้าที่ปักกิ่ง  โดยหากสินค้าที่มาถึงตรงกับหลักฐานในใบอนุญาตแล้ว จีนจะปล่อยสินค้าออกทันที แต่จะเก็บตัวอย่างบางส่วนไว้ตรวจเท่านั้น 
       ทั้งสองฝ่ายเห็นชอบที่จะมีการปรับปรุง protocol ทุเรียนและมะม่วง โดยในระหว่างนั้นจะปฏิบัติตาม protocol เดิมอยู่ โดยจีนพร้อมรับรายชื่อสวนทุเรียนและมะม่วงที่ขึ้นทะเบียนของไทยทุกสวน และสามารถเพิ่มสวนได้ตลอดเวลา ขณะนี้ ไทยกำลังเร่งจดทะเบียนรายชื่อสวนอยู่ รวมถึงการขยาย protocol ไปยังสินค้าอื่นๆที่เห็นว่าจำเป็น  
4. ปัญหาด้านการคมนาคม
        - การขนส่งสินค้าทางเรือของไทยไปจีน หลายครั้งต้องประสบปัญหาแม่น้ำตื้นเขิน เพราะจีนมีเขื่อนกักเก็บน้ำไว้ทางตอนบน ทางตอนเหนือของสิบสองปันนา
        - ในส่วนของการขนส่งทางอากาศยังไม่มีปัญหา แต่จำนวนอากาศยานพาณิชย์ของไทยที่ขนส่งสินค้าเข้าจีนมีจำนวนไม่มากพอ ส่วนการขนส่งทางบกยังอยู่ในระหว่างเร่งการก่อสร้าง คาดว่าจะเสร็จภายในปี 2550 แต่การขนส่งภายในจีนยังไม่ดีพอ
       ฝ่ายไทยอาจร่วมมือกับจีนในการเร่งพัฒนาในระบบคมนาคม เพื่อส่งเสริมการค้าระหว่างกันให้มากขึ้น
(ยังมีต่อ).../ปัญหา..