การจัดการสิ่งแวดล้อมในเขตอุตสาหกรรม กรณีศึกษา ปัญหาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก

ความเห็นและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับ 
การจัดการสิ่งแวดล้อมในเขตอุตสาหกรรม  กรณีศึกษา 
ปัญหาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก
          1.  ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา
          ในช่วงสี่ทศวรรษที่ผ่านมา การใช้ประโยชน์ทรัพยากรธรรมชาติจำนวนมาก โดยปราศจากการจัดการดูแลอย่างเหมาะสม ได้ก่อให้เกิดปัญหาความเสื่อมโทรมและไม่ยั่งยืนอย่างรุนแรง ทรัพยากรดิน ป่าไม้ ป่าชายเลน ประมง และชายฝั่ง ถูกนำมาใช้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจ โดยไม่มีการฟื้นฟูอย่างจริงจัง การบังคับใช้กฎหมายไม่เข้มงวด และไม่มีประสิทธิผลทำให้ทรัพยากรธรรมชาติอยู่ในภาวะเสื่อมโทรมส่งผลกระทบต่อสมดุลของระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ ทรัพยากรน้ำเกิดปัญหาความขาดแคลน
          ขณะเดียวกัน การขยายตัวของการผลิตในภาคอุตสาหกรรมและบริการ ตลอดจนการลงทุนด้านสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ เป็นไปอย่างไร้ระเบียบและขาดทิศทางที่เหมาะสม ไม่มีการนำผังเมืองภาคมาใช้ ทำให้การขยายตัวของชุมชนกระจัดกระจาย เมืองขยายตัวโดยไม่มีโครงสร้างพื้นฐานรองรับอย่างเพียงพอ กอรปกับมีการนำพื้นที่อุดมสมบูรณ์เหมาะสมทางการเกษตรไปใช้ประโยชน์ โดยมิได้คำนึงถึงศักยภาพของพื้นที่และการลงทุนของภาครัฐทั้งหมดนี้ได้ก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมและมลพิษอย่างกว้างขวาง นอกจากนั้น การขยายฐานการผลิตด้านอุตสาหกรรมอย่างรวดเร็ว โดยไม่มีมาตรฐานการประกอบการที่เหมาะสมและมิได้บังคับใช้มาตรการควบคุมมลพิษอย่างจริงจัง ได้ทำให้เกิดปัญหามลพิษที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนโดยตรงมากยิ่งขึ้น พร้อมกันนั้น การขยายตัวของการท่องเที่ยวอย่างรวดเร็วโดยปราศจากการดูแลบำรุงรักษาและการจัดการแหล่งท่องเที่ยวอย่างเป็นระบบ ทำให้แหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติและศิลปกรรมหลายแหล่งเสื่อมโทรมสูญเสียคุณค่าและความงามลง ตามลำดับ
เพื่อลดความขัดแย้งของการพัฒนาอุตสาหกรรม โดยประยุกต์เข้ากับการพัฒนาเศรษฐกิจแบบยั่งยืน ให้ประชาชนมีความเป็นอยู่ที่สุขสบาย มีการงานมั่นคงพร้อมๆ กับเกิดการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติและมาตรการปฏิบัติเพื่อป้องกันปัญหาด้านสุขภาพอนามัยของประชากรที่อาศัยอยู่โดยรอบเขตอุตสาหกรรม  คณะทำงานวิทยาศาสตร์   เทคโนโลยี  ทรัพยากร  สิ่งแวดล้อมและพลังงาน สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  จึงได้ทำการศึกษาปัญหาการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม  ในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก โดยได้ทบทวนวรรณกรรมผลงานวิจัยที่เกี่ยวข้องเชิญนักวิชาการ ผู้แทนหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง มาให้ข้อมูลและศึกษาสภาพแวดล้อมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก ณ จังหวัดระยองและชลบุรี
          2.  วัตถุประสงค์
               2.1   เพื่อศึกษารวบรวมข้อมูลและปัญหาต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดการสิ่งแวดล้อมในเขต
อุตสาหกรรมชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก
               2.2   เพื่อระดมความคิดเห็นและข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหาและแนวทางแก้ไข
               2.3   เพื่อหาข้อสรุปและเสนอความคิดเห็นต่อคณะรัฐมนตรี
          3.  แนวทางการดำเนินงาน
               3.1   รวบรวมและศึกษาข้อมูล กฎหมาย กฎระเบียบ ในการจัดการสิ่งแวดล้อมในเขต
อุตสาหกรรม จากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องดังนี้
                    1)   รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540
                    2)   แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 9 (พ.ศ.2545 —2549)
                    3)   สำนักงานจังหวัดระยอง 2547 บรรยายสรุปจังหวัดระยอง
                    4)   การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย 2547 VISION กนอ. สู่ปี 2548
                    5)   การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย 2547 โครงการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมเชิงเศรษฐนิเวศและเครือข่าย
                    6)   สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข 2543 การจัดการสุขภาพและสิ่งแวดล้อม การศึกษาระบบประเมินและระบบการบริหารจัดการความเสี่ยงต่อสุขภาพในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด
                    7)   กองอำนวยการการป้องกันภัยฝ่ายพลเรือน จังหวัดระยอง 2544 แผนปฏิบัติการภาวะฉุกเฉินจังหวัดระยอง
                    8)   สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2546 โครงการติดตามตรวจสอบและประเมินผลคุณภาพทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก  ระยะที่ 2
                    9)   สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม 2546 โครงการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพอนามัยต่อประชากรที่อาศัยอยู่โดยรอบโรงงานอุตสาหกรรมแหลมฉบังและกลุ่มปิโตรเลียมบริเวณอ่าวอุดม
               3.2   รับฟังความเห็นจากเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องและประชาชนในเขตพื้นที่เกี่ยวข้อง
                    1)  รับฟังข้อมูลจากการนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด จังหวัดระยอง (ร่วมกับ สถาบันพระปกเกล้า)
                    2)  รับฟังข้อมูลจากอนุกรรมการการศึกษา เรื่องการจัดการสุขภาพและสิ่งแวดล้อม การศึกษาระบบประเมินและระบบการบริหารจัดการความเสี่ยงต่อสุขภาพในพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด ณ สภาที่ปรึกษาฯ วันที่ 10 มีนาคม 2547
                    3)  รับฟังข้อมูลจากสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ณ สภาที่ปรึกษาฯ วันที่ 24 มีนาคม 2547
                    4)  รับฟังข้อมูลจากการนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย ณ สภาที่ปรึกษาฯ วันที่ 8เมษายน 2547
                    5)  รับฟังข้อมูลจากสำนักงานคณะกรรมการพัฒนการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และกรมส่งเสริมคุณภาพและสิ่งแวดล้อม ณ สภาที่ปรึกษาฯ วันที่ 28 เมษายน 2547
                    6)  ประชุมรับฟัง ณ ศาลากลางจังหวัดระยองวันที่ 10-11 พฤษภาคม 2547 และเดินทางเพื่อดูสภาพความเป็นจริงในพื้นที่
                    7)  ประชุมรับฟังข้อมูล ณ ศาลากลางจังหวัดระยองวันที่ ๒๐-๒๑ กรกฎาคม ๒๕๔๗
          4.  ประเด็นปัญหา
          การพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก ภาครัฐได้มีนโยบาย ในภาพรวมมุ่งพัฒนาควบคู่กับการการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างมีคุณภาพและยั่งยืน โดยอาศัยความร่วมมือจากหลายๆ ฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ทั้งภาครัฐ  องค์กรเอกชน  และประชาชน 
          อย่างไรก็ตาม เมื่อพิจารณาสาเหตุของปัญหาจะพบว่าเกิดจากสาเหตุต่างๆ ด้วยกัน กล่าวคือ นโยบายและการวางแผนการใช้ทรัพยากรจัดทำขึ้น โดยขาดการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในท้องถิ่นขาดความร่วมมือจากองค์กรและสถาบัน  ขาดความรู้ทางวิชาการ  ขาดจิตสำนึกด้านสิ่งแวดล้อม ขาดฐานข้อมูลทางสิ่งแวดล้อม และการสนับสนุนงบประมาณจากภาครัฐและภาคอุตสาหกรรมที่ก่อปัญหาอย่างเพียงพอ ซึ่งเมื่อพิจารณาปัญหาทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมเป็นประเด็นที่พบว่ามีปัญหา ดังนี้
               4.1   จัดตั้งคณะกรรมการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก 
          ในระยะที่ผ่านมา ได้มีการยกเลิกคณะกรรมการพัฒนาอุตสาหกรรมภาคตะวันออก ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการกำกับดูแลการพัฒนาอุตสาหกรรมภาคตะวันออก ทำให้ไม่มีเจ้าภาพที่ชัดเจนในการดูแลผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในเขตอุตสาหกรรมภาคตะวันออกอย่างเหมาะสม
               4.2   บทบาทและอำนาจผู้ว่าราชการจังหวัดตามระบบ CEO
          ปัจจุบันบทบาทผู้ว่าราชการจังหวัดตามระบบ CEO ยังมีความไม่ชัดเจนในการบริหาร สั่งการ และขาดงบประมาณ ทำให้การแก้ปัญหาของผู้ว่าราชการจังหวัดไม่สามารถทำได้อย่างมีบูรณาการทุกภาคส่วน  โดยเฉพาะการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม  สาธารณสุข  จากภาคอุตสาหกรรมอย่างเพียงพอ
               4.3   ด้านทรัพยากรดินและการใช้ประโยชน์ที่ดิน
                    1)   การชะล้างพังทลายของดินในพื้นที่สูง และยังมีการใช้ประโยชน์ทำกิจกรรมฟื้นฟูสภาพปรับปรุงบำรุงรักษาดินน้อย  
                    2)   มีการอนุรักษ์ฟื้นฟูดินที่มีปัญหาต่างๆ เช่น ดินเปรี้ยว  ดินทราย  ดินตื้น ดินเค็ม ให้สามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ได้ไม่เพียงพอ  
               4.4   ด้านทรัพยากรน้ำและมลพิษทางน้ำ
                    1)  มีการอนุญาตสร้างนิคมอุตสาหกรรม เขตประกอบการอุตสาหกรรมอื่นๆ หรือ  โรงงานอุตสาหกรรม โดยไม่ได้คำนึงถึงศักยภาพของแหล่งน้ำที่บำบัดน้ำทิ้งจากกิจกรรมต่าง ๆ 
                    2)  ไม่มีมาตรการที่เข้มงวดในการควบคุมผู้ประกอบการ ให้ดำเนินการตามรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
                    3)  โรงงานส่วนใหญ่ ขาดแรงจูงใจการนำเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดมาใช้ในกระบวนการผลิต
                    4)  ขาดระบบติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำทิ้งจากแหล่งกำเนิด ทั้งจากอุตสาหกรรมและการเกษตรอย่างเพียงพอ
                    5)  มีการปล่อยน้ำเสียจากครัวเรือน ฟาร์มปศุสัตว์ และการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่งลงสู่แหล่งน้ำสาธารณะของชุมชน
                    6)  ฟาร์มปศุสัตว์บางส่วน ยังไม่มีระบบบำบัดเสียที่มีประสิทธิภาพ
               4.5  ด้านมลพิษทางอากาศ
                    1)  มีการอนุญาตสร้างนิคมอุตสาหกรรม เขตประกอบการอุตสาหกรรม หรือโรงงานอุตสาหกรรมบริเวณใกล้เคียงกับชุมชน  หรือขาดการควบคุมการขยายตัวของชุมชนรอบพื้นที่อุตสาหกรรมทำให้ขาดแนวกันชนที่ชัดเจนระหว่างเขตอุตสาหกรรมกับชุมชน
                    2)  ขาดระบบควบคุมจัดสรรการระบายมลพิษทางอากาศจากโรงงานอุตสาหกรรม
                    3)  ยังไม่ได้กำหนดมาตรฐานคุณภาพอากาศเฉพาะพื้นที่ขึ้น เพื่อให้เหมาะสมกับสถานการณ์ปัจจุบัน
                    4)  รัฐยังขาดระบบการเตือนภัยและบ่งชี้อันตรายจากสารประกอบอินทรีย์ระเหย
ให้สาธารณชนบริเวณใกล้เคียงได้รับทราบอย่างทันท่วงที
                    5)  แหล่งกำเนิดมลพิษประเภทสารเบนซีน  ไซลีน ไอกรด ซัลฟูริกและอะครีโลไนตริล หรือสารเคมีชนิดอื่นๆ ยังมีการระบายก่อให้เกิดกลิ่นรบกวนบริเวณรอบชุมชน
                    6)  ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมหลีกเลี่ยงการปฏิบัติตามมาตรการลดผลกระทบตามที่ระบุไว้ในรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม
                    7)  มีการเกิดอุบัติเหตุจากสารเคมีอยู่บ่อยครั้ง สร้างวิตกกังวลให้ประชาชนจำนวนมาก 
                    8)  พบว่าเกษตรกรและประชาชน  ลักลอบ  เผามูลฝอย  วัชพืช  พืชไร่  
               4.6   ด้านมลพิษจากกากของเสียอันตราย 
                    1)  ขาดมาตรการบังคับใช้กฎหมายที่รัดกุมด้านการจัดการกากของเสียอุตสาหกรรม
                    2)  โรงงานอุตสาหกรรมส่วนใหญ่ไม่ได้นำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (EMS)  ตามมาตรฐาน ISO 14001 หรือนำหลักการเทคโนโลยีสะอาด (CT) หรือ Waste  Minimization หรือ Toxic Waste Reduce มาใช้
                    3)  โรงงานต่างๆ ที่คาดว่าจะเกิดกากของเสียอันตรายจากการผลิต ยังไม่ได้นำระบบ LCA (Life  Cycle  Assessment)  มาใช้อย่างเพียงพอ
                    4)  โรงงานอุตสาหกรรมขาดแรงจูงใจการนำกากของเสียอันตรายส่งไปกำจัดยังบริษัทที่รับกำจัดกากของเสียอันตรายทั้งหมด  
                    5)  ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมส่วนใหญ่ ขาดความเข้าใจและจิตสำนึกที่ดีในการนำกากของเสียอันตรายมากำจัดอย่างถูกต้อง  
                    6)  มีการลักลอบทิ้งกำจัดกากอุตสาหกรรมอย่างไม่ถูกกฎหมายในสถานที่ต่าง ๆ 
               4.7  ด้านทรัพยากรทะเลและชายฝั่ง
                    1)  มีการบุกรุกทำลาย  ครอบครอง เพื่อใช้ประโยชน์พื้นที่ชายฝั่ง
                    2)  ชายหาดแสงจันทร์ถูกกัดเซาะอย่างรุนแรงจากการพัฒนาก่อสร้างท่าเรือนิคม
อุตสาหกรรมมาบตาพุด 
                    3)  มีเอกชนได้ประโยชน์จากการออกเอกสารสิทธิ์ที่ดินป่าชายเลน
                    4)  มีการทิ้งขยะมูลฝอยลงทะเลหรือในแหล่งน้ำอย่างต่อเนื่อง
                    5)  ยังขาดเครือข่ายเรียนรู้ระหว่างชุมชน  เพื่อให้การแลกเปลี่ยนเรียนรู้  อนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเล
               4.8   ด้านทรัพยากรสิ่งแวดล้อมของเมืองและชุมชน  
                    1)  ยังขาดการควบคุมผังเมือง เพื่อควบคุมความหนาแน่นของเมืองเขตพื้นที่อุตสาหกรรมเขตพื้นที่กันชน พื้นที่อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ  และการอนุรักษ์แหล่งน้ำ
                    2)  ยังขาดมาตรการที่ชัดเจน เพื่อคุ้มครองบริเวณที่มีคุณค่าต่อมรดกวัฒนธรรมอันดีงามของเมือง          
                    3)  มีการรุกล้ำที่สาธารณะ เพื่อทำกิจกรรมของชุมชนหรือจากธุรกิจอุตสาหกรรม
               4.9   ด้านทรัพยากรสิ่งแวดล้อมของแหล่งท่องเที่ยวและศิลปกรรม
                    1)  ยังขาดการประเมินขีดความสามารถของระบบนิเวศ  ทรัพยากรสิ่งแวดล้อมและ
ศิลปกรรมของพื้นที่ในการรองรับกิจกรรมต่าง ๆ จากการท่องเที่ยว  
                    2)  ประชาชนของท้องถิ่นและนักท่องเที่ยวยังไม่ได้สนใจมีส่วนร่วม เพื่อคุ้มครองและดูแลรักษาพื้นที่ที่มีคุณค่าทางธรรมชาติและศิลปกรรม
                    3)  ประชาชนในท้องถิ่นยังขาดความเข้าใจและตระหนักถึงศักยภาพความสำคัญของแหล่งท่องเที่ยวในท้องถิ่น
                    4)  ยังขาดระบบฐานข้อมูลทรัพยากรท่องเที่ยว  เพื่อใช้ติดตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของสภาพทรัพยากรท่องเที่ยว
                    5)  มีการทำกิจกรรมหลากหลายประเภท ที่อาจส่งผลกระทบต่อแหล่งท่องเที่ยวและ
ศิลปกรรมอย่างยากที่จะฟื้นฟูกับคืน
               4.10   ด้านทรัพยากรป่าและสัตว์ป่า
                    1)  ยังขาดการจัดทำฐานข้อมูลพื้นที่มีความเสี่ยงต่อการบุกรุกทำลายทรัพยากรป่าและสัตว์ป่า
                    2)  มีผู้ฝ่าฝืนกระทำความผิดกฎหมาย ด้านป่าไม้และสัตว์ป่า
                    3)  มีป่าที่เสื่อมโทรมกระจายตัวอยู่ในสถานที่ต่างๆ 
               4.11  การจัดตั้งคณะกรรมการไตรภาคี เพื่ออนุรักษ์ป้องกันปัญหาทรัพยากรในพื้นที่
          ในพื้นที่ประกอบการอุตสาหกรรมหรือใกล้แหล่งทรัพยากรธรรมชาติส่วนใหญ่ ยังขาดการสนับสนุนให้มี “คณะกรรมการไตรภาคี” ประกอบด้วย ตัวแทนประชาชน  ผู้ประกอบการในชุมชนหน่วยงานราชการส่วนท้องถิ่นและส่วนภูมิภาค  เพื่อทำหน้าที่กำหนดมาตรฐาน  ตรวจสอบเฝ้าระวังปัญหาสุขภาพอนามัย คุณภาพสิ่งแวดล้อม  รวมทั้ง ขาดการสนับสนุนด้านวิชาการ  เทคโนโลยี  อุปกรณ์เครื่องมือ  งบประมาณ ดำเนินงานอย่างเพียงพอ
          5.  ข้อเสนอแนะ
          รัฐควรจัดให้มีมาตรการเชิงนโยบายในภาพรวม เพื่อให้การแก้ปัญหาต่อสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติที่เกิดจากระบบอุตสาหกรรมในพื้นที่ต่างๆ ได้เป็นไปตามรูปแบบการพัฒนา
ที่ยั่งยืน ควรมีการดำเนินการต่อไปนี้
               1.  ให้มีและดำเนินการตามแผนแม่บทการพัฒนาอุตสาหกรรมอย่างยั่งยืนตามหลักการในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ในเขตอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ทั่วประเทศ
               2.  ให้มีคณะกรรมการพิเศษ เพื่อดูแลการดำเนินการในข้อ 1 ในพื้นที่อุตสาหกรรมที่สำคัญให้เกิดผลและแก้ปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพ
               3   ให้มีการควบคุมการผลิตอุตสาหกรรม  การจัดการทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม สังคม ประเพณี ในเขตอุตสาหกรรมให้สมดุล และไม่เกิดปัญหาสมตามหลักการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพ (Health  Impact  Assessment : HIA)
               4.  ให้มีการควบคุมติดตามดูแลระบบอุตสาหกรรมและการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมและสังคม ตามหลักการการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable development)  ขององค์การสหประชาชาติ  และตามมาตรฐานสากล (I.S.O.)  เพื่อรักษาตลาดสินค้าของประเทศในตลาดสากล
ข้อเสนอแนะกรณีศึกษาเขตอุตสาหกรรมในพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก
               5.1   จัดตั้งคณะกรรมการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก 
ให้จัดตั้งคณะกรรมการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมพื้นที่ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออกเพื่อเป็นเจ้าภาพ ในการดูแลการดำเนินการที่มีผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจากการพัฒนาอุตสาหกรรมที่มีอำนาจในการบริหารจัดการพัฒนาในพื้นที่ได้อย่างมีเอกภาพ
               5.2   เพิ่มบทบาทและอำนาจผู้ว่าราชการจังหวัดตามระบบ CEO และการแก้ไขปัญหา
ให้ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือผู้รับผิดชอบมีอำนาจในการบังคับบัญชา  รับทราบข้อมูล และใช้งบประมาณของหน่วยงานกรม กอง ต่างๆ ในพื้นที่ ในการแก้ปัญหาอันเกิดจากระบบอุตสาหกรรมในพื้นที่ที่ตน  รับผิดชอบ เช่น การรักษาพยาบาล การบำบัดของเสีย การควบคุมโรงงาน ฯลฯและเร่งรัดดำเนินการตามมาตรการเพื่อแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อม นิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด และพื้นที่จังหวัดระยอง ที่เสนอโดยคณะกรรมาธิการสิ่งแวดล้อมสภาผู้แทนราษฎร พ.ศ. 2540 (11 ข้อ)
               5.3   ด้านทรัพยากรดินและการใช้ประโยชน์ที่ดิน
                    1)  รัฐควรเร่งอนุรักษ์ทรัพยากรดิน เพื่อลดปัญหาการชะล้างพังทลายของดิน
ในพื้นที่สูง เช่น จัดทำโครงการปลูกหญ้าแฝก เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายบริเวณต้นน้ำลำธารและพื้นที่กันชน และเร่งฟื้นฟูสภาพป่าต้นน้ำทุกแห่ง เพื่อเป็นแหล่งเก็บกักน้ำจืดธรรมชาติ เพื่อใช้ในการพัฒนาจังหวัดระยองโดยรวม และให้มีการปรับปรุงบำรุงรักษาดิน ระมัดระวังการปลูกพืชตามแนวระดับหรือขวางความลาดเทและควรหลีกเลี่ยงทำ   กิจกรรมการใช้ประโยชน์ที่ดินบนพื้นที่ภูเขาที่มีความลาดชันสูงเกิน 35 % ขึ้นไป เพื่อลดอัตราการเกิดดินถล่ม
                    2)  จัดให้มีมาตรการควบคุมป้องกันการปล่อยสารพิษลงสู่พื้นดินอย่างเพียงพอ  
                    3)  ทำการอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพของดินที่มีปัญหาต่างๆ ให้สามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ได้  ดังนี้
                       (1)   การอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพดินเปรี้ยว  ให้แก้ไขด้วยการลดความเป็นกรดของดินลง  โดยการเลือกใส่ปูนต่างๆ ลงไปในดิน เช่น ปูนมาร์ล และหินปูนบด ในปริมาณที่เหมาะสม
                       (2)   การอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพของดินทราย  ให้แก้ไขโดยปลูกหญ้าหรือพัฒนาเป็นทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์  หรือเลือกปลูกพืชให้เหมาะสมกับสภาพดิน เช่น ข้าวไร่  ปอแก้ว ถั่วลิสง  อ้อย มันสำปะหลัง ข้าวโพด   มะม่วง  มะม่วงหินพานต์ นุ่น
                       (3)   การอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพของดินตื้นและดินปนกรวด  ให้แก้ไขโดยปลูกพืชไม้ท้องถิ่นปรับปรุงภูมิทัศน์และใส่ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับและปุ๋ยเคมี  เลือกพืชปลูกให้เหมาะสมกับสภาพดิน  ได้แก่ ข้าวไร่ สัปปะรด  หรือ การทำทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์  
                       (4)   การอนุรักษ์ฟื้นฟูสภาพของดินเค็ม  ให้แก้ไขโดยปรับปรุงพื้นที่เพื่อการเพาะปลูก เช่น สร้างคันดินกั้นน้ำทะเลและกักเก็บน้ำจืด  ขุดคลองระบายน้ำทำการล้างดินเค็มด้วยระบบชลประทานน้ำจืด การปลูกพืชทนเค็มบนร่อง เช่น มะพร้าว ละมุด พุทรา ฝรั่ง มะขามเทศ สะเดา สน ยูคาลิปตัส  แค  หูกวาง เป็นต้น  หรือปรับปรุงพื้นที่ให้สอดคล้องกับทรัพยากรธรรมชาติ เช่น การทำนากุ้ง  การทำป่าชายเลน  นาเกลือ  
                    4)  รัฐต้องวางแผนการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างรอบคอบในการนำไปใช้  ถ้าจำเป็นต้องใช้ทรัพยากรป่าไม้หรือทรัพยากรอื่น เช่น แร่ ต้องมีการสำรวจขั้นรายละเอียดและทำการควบคุมวิธีปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ เพื่อมิให้เกิดความเสียหายแก่พื้นที่
                    5)  รัฐควรให้ความรู้  สร้างจิตสำนึกและความเข้าใจแก่ผู้ประกอบการเลี้ยงกุ้งกุลาดำ เพื่อปฏิบัติให้ถูกต้องกับการอนุรักษ์แหล่งน้ำ
               5.4   ด้านทรัพยากรน้ำและมลพิษทางน้ำ
                    1)  รัฐควรควบคุมและจำกัดการอนุญาตให้มีนิคมอุตสาหกรรม  เขตประกอบการอุตสาหกรรมอื่นๆ  หรือจัดตั้งโรงงานอุตสาหกรรม ที่มีการถ่ายทิ้งน้ำเสียสูงเกินขีดความสามารถของแหล่งน้ำที่จะรับได้และหากจำเป็นจะต้องก่อสร้างโรงงาน ต้องอนุญาตให้สร้างอยู่ในพื้นที่เขตอุตสาหกรรมที่เปิดดำเนินการแล้วให้เต็มศักยภาพก่อน รวมทั้ง ควรจัดระเบียบโรงงานอุตสาหกรรมที่ปะปนกับชุมชนให้เข้าอยู่ในนิคมอุตสาหกรรมหรือเขตประกอบการอุตสาหกรรมฯ
                    2)  รัฐต้องควบคุมภาคอุตสาหกรรมให้จัดการสิ่งแวดล้อมตามที่กำหนดไว้ในรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม  ทั้งมาตรการลดผลกระทบ มาตรการติดตามตรวจสอบแหล่งกำเนิดมลพิษ และมาตรการติดตามตรวจสอบคุณภาพสิ่งแวดล้อม  
                    3)  รัฐควรสนับสนุนให้โรงงานอุตสาหกรรมทุกแห่งนำเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดมาใช้ เพื่อเป็นการลดต้นทุนการผลิตและลดมลพิษที่แหล่งกำเนิด และส่งเสริมนำน้ำเสียกลับมาใช้ใหม่เพื่อลดปริมาณน้ำทิ้ง
                    4)  รัฐควรพัฒนาการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ำทิ้งจากแหล่งกำเนิดทั้งจากอุตสาหกรรมและการเกษตร และจัดทำบัญชีรายชื่อแหล่งกำเนิดมลพิษทางน้ำ ด้วยระบบ GIS  เพื่อเฝ้าระวังคุณภาพน้ำที่ปล่อยจากแหล่งกำเนิดมลพิษมิให้ระบายน้ำทิ้งที่มีค่าเกินกว่ามาตรฐานที่กำหนดตลอดเวลา
                    5)  รัฐควรเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการน้ำเสียจากการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง 
                    6)  รัฐควรควบคุมการกำจัดน้ำเสียจากฟาร์มปศุสัตว์ให้เข้มงวด โดยเฉพาะในรัศมี ๑ กิโลเมตร จากแหล่งน้ำสาธารณะ
                    7)  รัฐควรควบคุมครัวเรือนทุกแห่ง ให้มีระบบบำบัดน้ำเสีย เช่น บ่อเกรอะ/บ่อซึม และสนับสนุนให้ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกแห่ง มีศักยภาพจัดทำระบบบำบัดน้ำเสียรวมของชุมชน
               5.5   ด้านมลพิษทางอากาศ
                    1)  รัฐควรห้ามสร้างนิคมอุตสาหกรรม  เขตประกอบการอุตสาหกรรมหรือโรงงาน
อุตสาหกรรมบริเวณใกล้เคียงกับชุมชน  และควบคุมการขยายตัวของชุมชนรอบพื้นที่อุตสาหกรรม  ให้มีระยะห่างเพียงพอต่อการป้องกันผลกระทบจากมลพิษทางอากาศ และกำหนดสร้างพื้นที่แนวกันชนให้ชัดเจนระหว่างเขตอุตสาหกรรมกับชุมชน
                    2)  การอนุญาตก่อสร้างเพิ่มจำนวนโรงงานอุตสาหกรรมหรือขยายกำลังการผลิตให้ใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ที่เป็นที่ยอมรับจากสถาบันการศึกษาประกอบการพิจารณา เพื่อควบคุมจัดสรรการระบายมลพิษทางอากาศไม่ให้ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงคุณภาพอากาศในชั้นบรรยากาศ
                    3)  รัฐควรเร่งพัฒนาระบบ Continuous  Emission Monitoring  เพื่อตรวจสอบควบคุมการระบายอากาศเสียให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานอย่างต่อเนื่อง
                    4)  รัฐควรกำหนดมาตรฐานคุณภาพอากาศพื้นที่เขตอุตสาหกรรมภาคตะวันออกให้เหมาะสมกับสถานการณ์
                    5)  รัฐต้องมีมาตรการเข้มงวดควบคุมแหล่งกำเนิดที่มีการระบายสารเบนซีน  ไซลีน  ไอกรด  ซัลฟูริกและอะครีโลไนตริล  หรือสารเคมีชนิดอื่นๆ ที่สามารถก่อให้เกิดกลิ่นรบกวน
                    6)  รัฐควรเฝ้าระวังติดตามตรวจสอบการดำเนินงานของผู้ประกอบการอุตสาหกรรมตามมาตรการลดผลกระทบตามที่ระบุไว้ในรายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่องและควรมีระบบเผยแพร่ข้อมูลการดำเนินงานของผู้ประกอบการอุตสาหกรรม
                    7)  รัฐไม่ควรอนุญาตก่อสร้างโรงไฟฟ้า  เตาเผามูลฝอย  ใกล้บริเวณพื้นที่อยู่อาศัยของชุมชนและจัดเตรียมมาตรการแก้ไขปัญหามลพิษในสภาวะฉุกเฉินอย่างเพียงพอ 
                    8)  รัฐควรวางมาตรการควบคุมไม่ให้ทำการเผามูลฝอย วัชพืช พืชไร่ จากภาคประชาชน
                    9)  รัฐควรเฝ้าระวังและติดตามตรวจสอบคุณภาพอากาศในบรรยากาศ บริเวณพื้นที่เสี่ยงต่อการรองรับสารประกอบอินทรีย์ระเหยในกลุ่มสารพิษอันตรายทางอากาศ
                    10) รัฐควรพัฒนาระบบเตือนภัยและเครื่องมือเครื่องใช้ เพื่อบ่งชี้สถานการณ์ของสารประกอบอินทรีย์ระเหยในกลุ่มสารพิษอันตรายทางอากาศในชุมชนได้ตลอดเวลา
               5.6  ด้านมลพิษจากกากของเสียอันตราย 
                    1)  รัฐควรเพิ่มมาตรการบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการจัดการกากของเสียอุตสาหกรรม
                    2)  รัฐควรผลักดันให้โรงงานต่างๆ นำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (EMS)  ตามมาตรฐาน ISO ๑๔๐๐๑ หรือหลักการเทคโนโลยีสะอาด (CT) หรือ การลดขยะให้เหลือน้อยที่สุด (Waste  Minimization) หรือการลดขยะมีพิษ (Toxic Waste Reduce) มาใช้
                    3)  รัฐควรนำระบบการประเมินวงจรชีวิตผลิตภัณฑ์ (Life  Cycle  Assessment หรือ LCA)  มาบังคับใช้กับโรงงานในกลุ่มเป้าหมายที่คาดว่าจะเกิดกากของเสียอันตรายจากการผลิต
                    4)  รัฐควรจูงใจให้ผู้ประกอบการอุตสาหกรรมนำกากของเสียอันตรายส่งกำจัดยังบริษัทที่รับกำจัดกากของเสียอันตรายทั้งหมด  เช่น การลดค่าใช้จ่ายในการส่งกากของเสียอันตรายไปกำจัด การอนุญาตให้มีบริษัทผู้รับกำจัดของเสียอันตรายอย่างถูกต้องมากขึ้น  หรือการนำมาตรการลดหย่อนทางภาษีมาใช้
                    5)   รัฐควรมีการรณรงค์ประชาสัมพันธ์ขอความร่วมมือผู้ประกอบการอุตสาหกรรมให้เข้าใจ และมีจิตสำนึกที่ดีในการนำกากของเสียอันตรายมากำจัดอย่างถูกต้อง  
                    6)   รัฐควรจัดการสำรวจและสอบสวนในพื้นที่คาดว่ามีการลักลอบกำจัดกาก
อุตสาหกรรมอย่างไม่ถูกกฎหมายและทำการฟื้นฟูพื้นที่ได้รับผลกระทบจากการลักลอบทิ้งกากอุตสาหกรรม
                    7)   รัฐต้องไม่อนุญาตให้สร้างโรงงานที่ก่อให้เกิดมลพิษที่ไม่สามารถกำจัดหรือบำบัดให้อยู่ภายในมาตรฐานกฎหมายสากลได้ด้วยเทคโนโลยีของโรงงานหรือเทคโนโลยีของส่วนราชการไทย
               5.7  ด้านทรัพยากรทะเลและชายฝั่ง
                    1)   รัฐควรปรับปรุงกฎหมายการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งให้สอดคล้องกับสถานการณ์ที่ถูกทำลาย เพื่อการอนุรักษ์บำรุงรักษาและฟื้นฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง เช่น พ.ร.บ. การปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม พ.ศ.2518  พ.ร.บ. พัฒนาที่ดิน พ.ศ.2526 เป็นต้น
                    2)   รัฐควรจัดให้มีมาตรการป้องกันแก้ไขและฟื้นฟูบริเวณชายหาดที่ถูกกัดเซาะอย่างรุนแรงจากการพัฒนาก่อสร้างท่าเรือนิคมอุตสาหกรรมภาคตะวันออก เช่น กรณีหาดแสงจันทร์  จังหวัดระยอง เป็นต้น
                    3)   รัฐควรแก้ปัญหาเพื่อป้องกันการออกเอกสารสิทธิ์ที่ดินป่าชายเลนให้กับเอกชนและดำเนินการปลูกฟื้นฟูป่าชายเลนให้ได้ผลอย่างแท้จริง
                    4)   รัฐต้องรณรงค์ไม่ให้มีการทิ้งขยะมูลฝอยลงทะเลหรือในแหล่งน้ำอย่างต่อเนื่อง
                    5)   รัฐควรสร้างเครือข่ายเรียนรู้ระหว่างชุมชน  เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้  อนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งและเป็นเครือข่ายเฝ้าระวังแจ้งข่าวสารแก่ทางราชการ
                    6)   การถมทะเลในบริเวณภาคตะวันออก ต้องผ่านกระบวนการเวทีสาธารณะระดับจังหวัดให้ประชาชนแสดงความคิดเห็นและลงมติ  พร้อมทั้งให้ภาคประชาชนเป็นผู้จัดหาบริษัทศึกษารายงานวิเคราะห์ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม(EIA) โดยรัฐเป็นผู้ออกค่าใช้จ่าย  
 (ยังมีต่อ)