ยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย

ความเห็นและข้อเสนอแนะ
เกี่ยวกับยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย
          1. ความเป็นมา
          สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ตระหนักถึงความสำคัญของ “การผังเมือง” อันเป็นเครื่องมือกำหนดนโยบายและชี้นำการพัฒนาทางกายภาพที่เกี่ยวข้องกับการใช้ประโยชน์ที่ดินโครงสร้างพื้นฐาน เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม รวมถึงการสงวนรักษาพื้นที่งดงามทางประวัติศาสตร์ ศิลปะ วัฒนธรรมและธรรมชาติ เพื่อความเป็นเมืองน่าอยู่ และชุมชนน่าอยู่ เป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับคนในเมืองและชนบท ให้มีความสะดวกสบาย ความเป็นระเบียบเรียบร้อย สวยงาม มีการใช้ประโยชน์ทรัพย์สินอย่างเหมาะสม ปลอดภัย ถูกสุขลักษณะ และ
มีสวัสดิภาพ ซึ่งในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 9 (พ.ศ. 2545 — 2549) ได้ให้ความสำคัญในเรื่องดังกล่าว โดยกำหนดไว้ในยุทธศาสตร์การปรับโครงสร้างการพัฒนาชนบทและเมืองอย่างยั่งยืน ทั้งนี้ การจัดทำผังเมืองจะเป็นเครื่องมือที่สำคัญที่จะทำให้การพัฒนาเมืองและชุมชนที่น่าอยู่บรรลุผลตามยุทธศาสตร์ในแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 9 และยังช่วยกระตุ้น รวมทั้ง ลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจได้เป็นอย่างดี แต่จากสภาวะปัจจุบันกลับพบว่า  ถึงแม้ประเทศไทยจะมีการจัดทำและบังคับใช้ผังเมืองรวมในบริเวณพื้นที่ชุมชนเมืองโดยทั่วไปของประเทศ  มาเป็นระยะเวลาประมาณ  3 ทศวรรษแล้วก็ตาม   ผังเมืองรวมที่บังคับใช้อยู่ในอดีตและปัจจุบันยังไม่เหมาะสมพอเพียงกับการเป็นเครื่องมือชี้นำการพัฒนาทางกายภาพเพื่อสร้างความน่าอยู่ให้กับเมืองได้
          คณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว สภาที่ปรึกษาฯ จึงมีแนวคิดในการศึกษา “ยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย”  เพื่อวางแนวทางในการพัฒนาการผังเมืองอย่างเป็นระบบและเหมาะสมกับประเทศไทย  โดยศึกษาในเชิงยุทธศาสตร์การพัฒนาและการบริหารจัดการผังเมืองให้มีประสิทธิภาพและมีมาตรฐานอย่างแท้จริง    
          2.  การดำเนินการของสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  
          สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  โดยคณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว ได้ดำเนินการจัดประชุมกลุ่มผู้รู้ทางผังเมือง  จัดประชุมสัมมนาหน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน เรื่อง  “ยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย” รวมทั้งได้จัดจ้างภาควิชาผังเมือง คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ดำเนินการประมวลผลและศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับสภาพปัญหา  แนวทางการดำเนินการปรับปรุงและเสนอแนวทางพัฒนาการผังเมืองของประเทศไทยในภาพรวม  ซึ่งคณะทำงานการบริการและการท่องเที่ยว สภาที่ปรึกษาฯ  ได้นำความรู้และข้อมูลความคิดเห็นที่ได้มาประมวลและสังเคราะห์  เพื่อจัดทำความเห็นและข้อเสนอแนะเกี่ยวกับ  “ยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย” เสนอต่อสภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ และคณะรัฐมนตรีต่อไป
          3.  ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสภาพปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อการผังเมืองของประเทศไทย
          จากการศึกษาวิเคราะห์ข้อมูลปฐมภูมิและทุติยภูมิ การระดมความคิดเห็นจากกลุ่มผู้เชี่ยวชาญทางผังเมืองและการจัดประชุมสัมมนาเวทีสาธารณะ ผู้แทนองค์กรต่างๆ ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และนักวิชาการที่เกี่ยวข้อง สามารถสรุปข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสภาพปัญหาสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อการผังเมืองของประเทศไทย ได้พอสังเขป ดังนี้
               1.  ความจำเป็นในการวางและจัดทำผังภาค
          ผังภาคจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการจัดสรรทรัพยากร เพื่อให้เกิดความสมดุลระหว่างการสงวนรักษาบริเวณพื้นที่อนุรักษ์สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งพื้นที่ป่าไม้ แหล่งน้ำ ลุ่มน้ำสำคัญต่างๆ และป่าชายเลน  กับการพัฒนาบริเวณพื้นที่การตั้งถิ่นฐานที่เป็นเมืองและชนบท  ผังภาคจะเป็นกรอบกำหนดการก่อสร้างโครงข่ายการคมนาคมและขนส่ง  และโครงสร้างพื้นฐานหลัก  โดยหน่วยงานราชการส่วนกลางและส่วนภูมิภาค  และเป็นกรอบกำหนดขนาดและบทบาทหน้าที่ของเมือง  เพื่อให้องค์กรท้องถิ่นได้วาง จัดทำ  และดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518
          เพื่อให้ผังภาคมีความสอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ  และมีผลในทางปฏิบัติ  โดยการประสานนโยบาย  แผนงาน  โครงการ   และการจัดสรรงบประมาณให้แก่หน่วยงานต่างๆ ของภาครัฐ หน่วยงานที่มีบทบาทหน้าที่ในการวางและจัดทำผังภาค  จึงควรเป็นหน่วยงานในสังกัดสำนักนายกรัฐมนตรี อย่างไรก็ตาม การวางและจัดทำผังภาคที่กำลังดำเนินการ โดยกรมโยธาธิการและผังเมืองอยู่ในขณะนี้   ควรได้รับการสนับสนุนให้เกิดผลในทางปฏิบัติโดยการประสานความร่วมมือในระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
               2.  การวางและจัดทำผังเมืองรวม
          การวางและจัดทำผังเมืองรวม โดยอาศัยอำนาจแห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518 นับตั้งแต่มีการวางผังเมืองรวม ประเทศไทยมีผังเมืองรวมทั้งประเทศ 154 ผัง และอยู่ในระหว่างดำเนินการประมาณ 250 ผัง ซึ่งปัจจุบันได้ดำเนินการ  โดยกรมโยธาธิการและผังเมือง การใช้บังคับเมืองรวมส่วนใหญ่ของประเทศยังมีปัญหา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเด็นที่เกี่ยวกับแผนผังและข้อกำหนด (มาตรา 17 (3))  ดังนั้น ผังเมืองรวมจึงควรมีการแก้ไขปรับปรุงการใช้บังคับด้วยมาตรการและวิธีการที่เหมาะสม เช่น Zoning, Mapped Street Ordinance, Official Map และ Subdivision Control เป็นต้น นอกจากนี้ ผังเมืองรวมยังควรมีการแก้ไขปรับปรุง  เพื่อให้สามารถชี้นำการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่คำนึงถึงการพัฒนาที่ไม่เน้นการขนส่งโดยรถยนต์อันเป็นภัยต่อสิ่งแวดล้อม (Infrastructure Led Development) และการกำหนดลำดับการพัฒนา (Development Phasing)
          ด้วยปริมาณงานที่เพิ่มขึ้น จากการเพิ่มรายละเอียดในแผนผังและข้อกำหนดของผังเมืองรวมเพื่อให้เกิดผลในการใช้บังคับอย่างมีประสิทธิภาพ ประกอบกับข้อจำกัดของบุคลากรทางด้านผังเมือง  การวางและจัดทำผังเมืองรวม  ซึ่งจะถ่ายโอนให้เป็นบทบาทหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  จึงสมควรกระทำเฉพาะชุมชนเมืองที่ได้มีการจัดลำดับความสำคัญทางด้านประชากรและเศรษฐกิจตามที่จะมีการกำหนดไว้ในผังภาค  และควรผนวกการวางผังเมืองรวมให้ครอบคลุมพื้นที่ที่มีความต่อเนื่องของเขตเมือง (Urban Region) ให้อยู่ภายในเขตผังเมืองรวมเดียวกัน
               3.  การวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ
          ผังเมืองเฉพาะ  ซึ่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518  ได้ให้ความหมายของการเป็น “แผนผังและโครงการดำเนินการ” และได้กำหนดให้เป็นบทบาทหน้าที่ขององค์กรท้องถิ่นในการวาง จัดทำ และดำเนินการโครงการผังเมือง เพื่อการฟื้นฟูบูรณะเมือง (Urban Renewal)  ในบริเวณพื้นที่ที่มีความจำเป็นต่อการแก้ไขปรับปรุงสภาพความเสื่อมโทรมของเมือง และการพัฒนาเมือง (Urban Development) ในบริเวณพื้นที่ที่มีความเหมาะสมต่อการรองรับการขยายตัวของเมืองตามที่ได้กำหนดในผังเมืองรวม ปัจจุบันประเทศไทยมีการจัดทำผังเมืองเฉพาะเพียง 2 แห่ง คือ ผังเมืองเฉพาะบริเวณแหลมฉบังและมาบตาพุด   ซึ่งปัจจุบันยังไม่ได้มีการบังคับใช้ตามกฎหมาย  เนื่องจากติดขัดในด้านการลงทุนในโครงการตามผังเมืองเฉพาะดังกล่าว
          อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นยังมีข้อจำกัดด้านบุคลากรทางผังเมืองในการวาง และจัดทำผังเมืองเฉพาะ จึงควรกระทำในบริเวณพื้นที่ที่มีความสำคัญทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของเมืองและตามลำดับของการพัฒนา (Development Phasing) ตลอดจนวัตถุประสงค์และเป้าหมายตามที่กำหนดในผังเมืองรวม ทั้งนี้ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรได้รับการสนับสนุนทั้งทางด้านบุคลากร อุปกรณ์ ตลอดจนงบประมาณในการวาง จัดทำและการดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองเฉพาะจากหน่วยงานราชการส่วนกลางและส่วนภูมิภาค
          4.  การเพิ่มเติมและการแก้ไขปรับปรุงด้านกฎหมาย
          การดำเนินการทางผังเมืองโดยพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518  ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมายังมุ่งเน้นแต่เพียงการวาง จัดทำ และการใช้บังคับผังเมืองรวม  ซึ่งเป็นเพียงส่วนหนึ่งของพระราชบัญญัติดังกล่าวเท่านั้น  จึงสมควรให้มีการวาง จัดทำ และการใช้บังคับผังเมืองเฉพาะ เพื่อให้การดำเนินการทางผังเมืองมีความครอบคลุมครบถ้วนและมีผลสมบูรณ์
          อย่างไรก็ตาม การดำเนินการทางผังเมืองอาจจำเป็นต่อการอาศัยกฎหมายโดยเฉพาะอื่นๆ ดังเช่น  กฎหมายการฟื้นฟูเมือง (Urban Redevelopment Act) กฎหมายเมืองใหม่ (New Town Act) รวมทั้งกฎหมายการจัดรูปที่ดิน (Land Readjustment Act) ที่กำลังอยู่ในขั้นตอนการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติอยู่ในขณะนี้ เป็นต้น  นอกจากนี้การควบคุมทางผังเมืองในปัจจุบันยังมีความคาบเกี่ยวกับกฎหมายควบคุมอาคาร กฎหมายควบคุมการจัดสรรที่ดิน และกฎหมายอื่นๆ  จึงสมควรได้รับการพิจารณากำหนดขอบเขตให้การใช้บังคับ ที่ไม่ส่งผลให้เกิดความขัดแย้ง แต่ส่งผลให้การบังคับใช้ที่สนับสนุนซึ่งกันและกัน
               5. การพัฒนาองค์กรทางด้านผังเมือง
          ด้วยข้อจำกัดของบุคลากรทางด้านผังเมือง  การถ่ายโอนภารกิจด้านผังเมืองให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  ก่อให้เกิดความจำเป็นในการถ่ายโอนบุคลากรจากหน่วยงานส่วนกลางและส่วนภูมิภาค  ซึ่งได้แก่ กรมโยธาธิการและผังเมือง และสำนักงานโยธาธิการและผังเมืองจังหวัดไปยังองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การถ่ายโอนบุคลากรทางด้านผังเมืองดังกล่าว ควรกระทำตามลำดับที่ได้กำหนดในผังภาคถึงความสำคัญทางด้านประชากรและเศรษฐกิจของท้องถิ่นและความจำเป็นในการวาง จัดทำ และดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะการเปลี่ยนแปลงบทบาทหน้าที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งของหน่วยงานส่วนกลางจากการวางและจัดทำผังเมืองรวมไปเป็นการกำกับควบคุมด้านนโยบายและการวางและจัดทำผังภาค ย่อมจำเป็นต่อการพิจารณาถึงความเหมาะสมของการที่หน่วยงานดังกล่าว จะไปสังกัดในสำนักนายกรัฐมนตรี นอกจากนี้  ควรพิจารณาถึงความเหมาะสมและความเป็นไปได้ในการจัดตั้งบรรษัทพัฒนาเมือง (Urban Development Corporation) ตามที่ได้ระบุในพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518 เพื่อการดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองเฉพาะสำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ไม่มีความพร้อมทางด้านบุคลากรและงบประมาณ
               6. การพัฒนาด้านบุคลากร
          ณ ปัจจุบันประเทศไทยมีบุคลากรที่ได้รับใบอนุญาตประกอบวิชาชีพออกแบบผังเมืองเพียง 78 คน เท่านั้น ด้วยข้อจำกัดของบุคลากรด้านผังเมืองดังกล่าว ดังนั้น การพัฒนาด้านบุคลากรทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง โดยจะต้องมีแผนระยะสั้นในการฝึกอบรมให้แก่ข้าราชการและเจ้าหน้าที่ที่อยู่ในสายงานใกล้เคียงกับผังเมืองในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ประกอบกับการมีแผนระยะยาวในการผลิตบุคลากร  โดยสถาบันการศึกษาทั้งในระดับอาชีวศึกษาและอุดมศึกษา ซึ่งรวมถึงการศึกษาในระดับอนุปริญญา ปริญญาตรี และบัณฑิตศึกษา
          นอกจากนี้ การพัฒนาด้านบุคลากรยังอาจกระทำได้ โดยสนับสนุนสมาคมวิชาชีพที่เกี่ยวข้องกับผังเมือง   เพื่อการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์จากการปฏิบัติงานระหว่างนักผังเมือง ตลอดจนสนับสนุนการจัดตั้งสถาบันการกำกับควบคุมวิชาชีพนักผังเมือง (Certified Planner) เพื่อให้การปฏิบัติวิชาชีพนักผังเมืองเป็นไปตามมาตรฐานสากล
               7. การพัฒนาด้านงบประมาณ
          นอกเหนือจากงบประมาณที่จำเป็นต่อการวางและจัดทำแผนผังในระดับต่างๆ แล้ว    การดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งการก่อสร้างและการดำเนินการโครงสร้างพื้นฐานควรเชื่อมโยงเข้ากับแผนพัฒนาท้องถิ่น โดยการจัดแผนงานและโครงการตามลำดับการพัฒนาเมืองและความเป็นไปได้ทางด้านงบประมาณ ทั้งนี้ องค์กรท้องถิ่นควรได้รับการพัฒนาแหล่งที่มาของรายได้  โดยการขยายฐาน เช่น การใช้กฎหมายภาษีทรัพย์สิน (Property Tax) หรือกฎหมายอื่นที่เอื้อต่อการระดมทุน และการพัฒนาประสิทธิภาพในการจัดเก็บ นอกจากนี้ เพื่อให้การควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินมีความเป็นธรรมและได้รับการยอมรับจากประชาชนเพิ่มมากยิ่งขึ้น ควรใช้ประเภทการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นฐานภาษีทรัพย์สินประกอบกับการให้สิทธิยกเว้นภาษี หรือการจ่ายเงินทดแทนตามความแตกต่างระหว่างศักยภาพและสิทธิในการใช้ประโยชน์ที่ดินในแต่ละบริเวณ
          อย่างไรก็ตาม เพื่อความเป็นธรรมทางสังคม  โดยการให้ผู้ได้รับประโยชน์เป็นผู้ที่ต้องรับภาระจากค่าการลงทุนทางด้านโครงสร้างพื้นฐาน (Beneficiary Pay Principle) การวาง จัดทำและดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองเฉพาะ   อาจต้องอาศัยวิธีทางการเงินที่กำหนดและจัดเก็บโดยเฉพาะในบริเวณนั้นๆ  ทั้งนี้ นอกเหนือจากวิธีการจัดรูปที่ดิน (Land Readjustment) ซึ่งอยู่ในระหว่างการพิจารณาร่างพระราชบัญญัติในปัจจุบัน  อาจพิจารณาถึงความเหมาะสมในการใช้วิธีการทางการเงินอื่นๆ เช่น การประเมินพิเศษ (Special Assessment)   ซึ่งจะจัดเก็บจากเจ้าของที่ดินตามอัตราส่วนผลประโยชน์ที่เกิดจากการพัฒนาในบริเวณนั้นๆ เป็นต้น
               8. การสร้างเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชน
          ถึงแม้ว่าพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518 จะได้ระบุถึงขั้นตอนที่ประชาชนจะสามารถเข้ามามีส่วนร่วมในการวาง จัดทำ และการใช้บังคับผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะ  ทั้งโดยการจัดให้มีการประชุมเพื่อรับฟังความคิดเห็นของประชาชน และการเปิดโอกาสให้ผู้มีส่วนได้เสียสามารถร้องขอให้แก้ไข เปลี่ยนแปลง หรือยกเลิกข้อกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดินในผังเมืองรวม  ตลอดจนการประสานการพัฒนา โดยการเปิดโอกาสให้ภาคเอกชนสามารถเสนอโครงการพัฒนาและการดำเนินการด้านสาธารณูปการในเขตพื้นที่ที่จะวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ อย่างไรก็ตาม การมีส่วนร่วมของประชาชนตามกระบวนการดังกล่าว   ยังจำเป็นต่อการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้รับทราบถึงบทบาทหน้าที่และประโยชน์ที่มีต่อส่วนรวมของการผังเมือง   ซึ่งย่อมจะเป็นการสร้างเสริมการมีส่วนร่วมของประชาชนได้มากยิ่งขึ้น   ทั้งนี้  หากการผังเมืองได้ถูกใช้เป็นเวทีสาธารณะในการประสานประโยชน์ร่วมกันของทุกภาคส่วนในสังคม    การผังเมืองย่อมจะได้รับความสนใจจากประชาชนและพัฒนาเป็นเครื่องมือของสังคมที่สมบูรณ์ต่อไป
          4.  ความเห็นและข้อเสนอแนะของสภาที่ปรึกษาฯ เกี่ยวกับยุทธศาสตร์การผังเมืองของประเทศไทย
          จากการประมวลสภาพปัญหา  และข้อสรุปจากการรวบรวมและศึกษาด้านการผังเมืองของประเทศไทย  สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ   เห็นควรเสนอให้รัฐบาลมีแนวทางการดำเนินงานเพื่อพัฒนาระบบการจัดการผังเมืองของประเทศในเชิงยุทธศาสตร์ ดังนี้
               4.1  ควรพิจารณาย้ายภารกิจด้านนโยบายผังเมืองจากกระทรวงมหาดไทยไปยังสำนักนายกรัฐมนตรี เนื่องจากในปัจจุบันหลังจากการปฏิรูประบบราชการและรัฐได้รวมงานด้านผังเมืองไว้ในกรมโยธาธิการและผังเมือง ในขณะที่งานด้านโยธาธิการเป็นงานด้านปฏิบัติ และงานด้านผังเมืองเป็นงานด้านนโยบายและการวางรูปแบบเมือง ตลอดจนการบังคับใช้กฎหมายผังเมืองจึงจำเป็นต้องเป็นอิสระจากงานด้านปฏิบัติและต้องมีกลไกสนับสนุนด้านงบประมาณเป็นพิเศษ  เพื่อให้การกำหนดนโยบายและการดำเนินการเป็นไปตามผังเมืองและการจัดทำผังภาคสามารถกระทำได้ด้วยกลไกทางด้านงบประมาณ และการควบคุมทางกฎหมาย (Fiscal and Legal Measures) บรรลุผลตามเป้าหมายของรัฐ
               4.2  ในขณะที่ยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงสังกัด  กรมโยธาธิการและผังเมืองควรดำเนินการด้านการผังเมือง  ดังนี้
                    1)  ปรับบทบาทหน้าที่ให้เป็นเพียงผู้กำหนดนโยบาย  และกำกับดูแลโดยอาศัยผังภาค (Regional Plan) และกระจายภารกิจด้านผังเมืองไปยังองค์กร  ปกครองส่วนท้องถิ่น  
                    2)  จัดทำ และเผยแพร่ความรู้และเอกสารการดำเนินงานด้านการผังเมืองในลักษณะเป็นคู่มือ  เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและมีแนวปฏิบัติที่ชัดเจนให้กับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในทุกระดับ
               4.3   สนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น  หรือกลุ่มองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่มีความต่อเนื่องของพื้นที่เมือง (Urban Region) ดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองรวมที่มีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่นตั้งแต่ต้น (Comprehensive Plan) โดยมีรายละเอียดของแผนผังและข้อกำหนด (Zoning) อย่างครบถ้วนและถูกต้อง
               4.4   จัดให้มีกฎหมายที่เหมาะสมกับการเพิ่มรายได้ของท้องถิ่น  เช่น ภาษีทรัพย์สิน (Property Tax) การประเมินพิเศษ (Special Assessment)  รวมทั้ง  แหล่งที่มาของรายได้อื่นๆ สำหรับการดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวม และผังเมืองเฉพาะ
               4.5   สนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ (Special Project Plan) เพื่อการฟื้นฟูบูรณะเมือง (Urban Renewal) และการพัฒนาเมือง (Urban Development) โดยอาศัยอำนาจแห่งพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ.2518
               4.6   ควรแก้ไขปัญหาความคาบเกี่ยว และข้อขัดแย้งทางด้านกฎหมาย รวมทั้ง  แนวทางปฏิบัติที่เกี่ยวข้องกับผังเมือง ซึ่งได้แก่ การควบคุมการก่อสร้างอาคาร การควบคุมการจัดสรรที่ดิน และควรเพิ่มเครื่องมือทางกฎหมายในการดำเนินการทางผังเมืองอื่นๆ  เช่น พระราชบัญญัติการปรับปรุงฟื้นฟูเมือง (Urban Redevelopment Act) พระราชบัญญัติเมืองใหม่ (New Town Act) และโครงการพัฒนาตามผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะในเขตพื้นที่โครงการสนามบินสุวรรณภูมิ เป็นต้น
               4.7   พัฒนาและเพิ่มการผลิตบุคลากรด้านผังเมืองทั้งในระยะสั้น  ระยะยาว และจัดสรรบุคลากรด้านผังเมืองจากหน่วยงานส่วนกลาง  ให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นตามลำดับความสำคัญและความจำเป็นเร่งด่วน ให้เป็นไปอย่างเพียงพอต่อการดำเนินการตามบทบาทหน้าที่ด้านการผังเมือง
               4.8   รัฐบาลและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นควรส่งเสริมบทบาทภาคประชาชน และบทบาทภาคประชาสังคมให้มีส่วนร่วมในกระบวนการวางผังเมืองในแต่ละขั้นตอนนับตั้งแต่ขั้นแนวคิดในการวางผังเมือง การจัดทำ และดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองรวมและผังเมืองเฉพาะ และบริหารการปฏิบัติให้เป็นไปตามผังเมืองทุกขั้นตอน โดยหน่วยงานส่วนกลางให้การสนับสนุน
               4.9   รัฐบาลควรพิจารณาความเหมาะสมในการจัดตั้งบรรษัทพัฒนาเมือง (Urban Development Corporation) ตามที่ระบุไว้ในพระราชบัญญัติผังเมือง พ.ศ. 2518 เพื่อดำเนินการให้เป็นไปตามผังเมืองเฉพาะ สำหรับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ไม่มีความพร้อมทางด้านบุคลากรและงบประมาณ
          ภาคผนวก
          แนวทางการกำหนดแผนผังการใช้ประโยชน์ที่ดินในอนาคต (Future Land Use plan)  และแผนผังข้อกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน (Zoning Map)  ของผังเมืองตามมาตรา 17 (3) ของพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518
          ที่มา: สภาที่ปรึกษาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ          
          www.nesac.or.th, โทร.02-612-9222 ต่อ 118, 119 โทรสาร.02-612-6918-9

---