บทความ: ผ้าทอลายขิด

คำว่า ขิด เป็นภาษาพื้นบ้านของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มาจากคำว่า สะกิด หมายถึงการงัดช้อนขึ้น สะกิดขึ้น ขิดสันนิษฐานมาจากคำภาษาบาลีว่า ขจิต แปลว่าทำให้วิจิตร งดงาม ดังนั้น ผ้าขิดจึงหมายถึง ผ้าที่ทอโดยวิธีใช้ไม้เขี่ย หรือสะกิดช้อนเส้นด้ายยืนขึ้นแล้วสอดเส้นด้ายพุ่งไปตามแนวเส้นยืนที่ถูกงัดช้อนขึ้นนั้นจังหวะของการสอดเส้นพุ่งซึ่งถี่ห่างไม่เท่ากัน
ให้เกิดลวดลายรูปแบบต่างๆ
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยมีการทอผ้าลายขิดมากกว่า ภาคอื่น ๆ ส่วนมากจะทำขิดฝ้ายมากกว่าขิดไหม ซึ่งใช้กรรมวิธีและวัสดุอุปกรณ์ในการทำเหมือนกัน ส่วนลวดลายของผ้าขิดแต่ละลายจะมีรูปแบบที่สวยงาม มีชื่อเรียกที่คล้ายกันหรืออาจเรียกแตกต่างกันไปบ้าง ทั้งนี้เนื่องมาจากผลกระทบจากสภาพสังคมเทคโนโลยีใหม่ ๆ วัสดุอุปกรณ์และการที่มีการซื้อขายผ้าขิดกันมากขึ้นนับเป็นสาเหตุให้มีการพัฒนารูปแบบ และพัฒนาเทคนิคในการทอ ตลอดจนความรู้สึกนึกคิด ที่สร้างสรรค์ลวดลายแปลก ๆ ใหม่ๆ ขึ้นมาก ซึ่งแต่เดิมผ้าทอลายขิดจะย้อมสีด้วยสีย้อมจากธรรมชาติ จากเปลือกไม้พรรณไม้ซึ่งมีอยู่ทั่วไป เพื่อให้เข้ากับสภาพของสังคมปัจจุบันซึ่งต้องมีการพัฒนาที่สูงขึ้น
ลักษณะเฉพาะของผ้าทอลายขิด สังเกตดูได้จากลายซ้ำของเส้นพุ่งที่ขึ้นเป็นแนวสีเดียวกันตลอด อาจจะเหมือนกันทั้งผืนหรือไม่เหมือนกันทั้งผืนก็ได้ แต่ต้องมีลายซ้ำที่มีจุดจบแต่ละช่องของลายอย่างเห็นได้ชัด
ลักษณะเฉพาะของผ้าทอลายขิด
ผ้าขิดนิยมใช้ทำ หมอน ผ้าห่ม ผ้าปูนอน ปูอาสนะ ผ้าล้อหัวช้าง ผ้าคลุมไหล่ ซึ่งมีทอกันทั่วไปในภาคอีสาน และบางจังหวัดในภาคเหนือและภาคกลาง เช่น อุทัยธานี สุพรรณบุรี ชัยนาท พิจิตร น่าน ในบางแห่งมีการทอขิดผสมจก เพื่อให้เกิดลวดลายและสีสันที่วิจิตรกว่าขิดธรรมดา ได้แก่ผ้าขิดผสมจกจาก อ.บ้านไร่ จ.อุทัยธานี
--กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม--
-พห-