การเติบโตทางเศรษฐกิจในอัตราสูง เช่นในประเทศไทย ประชาชนมีรายได้สูงขึ้น ทำให้มีการบริโภคสินค้ามากขึ้น การใช้เงินและสินเชื่อจึงมีการขยายตัวมากขึ้นด้วย
เมื่อผู้ประกอบการในธุรกิจต่างๆ ต้องใช้เงินทุนมากขึ้น ซึ่งแต่เดิมนอกจากจะใช้เงินทุนจากผู้ถือหุ้น และธนาคาร ได้มีการพัฒนาตลาดทุน ทำให้ผู้ประกอบการสามารถใช้ตลาดหลักทรัพย์ และศูนย์ซื้อขายหลักทรัพย์ ในการออกทรัพย์ทุน หน่วยกองทุนรวม ตราสารหนี้ รวมทั้งอนุพันธ์ต่างๆ
แหล่งเงินกู้ที่ใช้กันอย่างหนึ่ง ได้แก่ การกู้เงินโดยใช้สินทรัพย์ของผู้กู้เป็นประกัน เพื่อลดความเสี่ยงของผู้ให้กู้ และลดต้นทุนของผู้กู้ เช่น การกู้เงินจากธนาคารโดยมีอสังหาริมทรัพย์จำนองเป็นหลักประกัน และการโอนขายลูกหนี้ให้แก่ธนาคาร บริษัทเงินทุน หรือบริษัทแฟคเตอริ่ง อย่างไรก็ตาม การกู้เงินโดยวิธีนี้เป็นการกู้เงินจากสถาบันการเงิน ยังไม่สามารถเจาะตลาดผู้ลงทุนได้โดยตรง และต้นทุนของผู้กู้ยังคงสูงอยู่
ทางเลือกของผู้ประกอบการในการหาแหล่งเงินทุน ที่กำลังขยายตัวในภูมิภาคเอเซียตะวันออก ได้แก่ แนวความคิดที่เรียกว่า Securitization ซึ่งนับวันจะเติบโตขึ้นและจะเป็นหลักทรัพย์ใหม่ที่พัฒนาต่อเนื่องจากตราสารหนี้
Securitization ได้แก่ การแปลงสินทรัพย์ให้เป็นหลักทรัพย์ เป็นเทคนิคในการหาแหล่งเงินทุนที่กำลังมีการพัฒนาในขณะนี้ ทั้งในภาคเอกชน และภาครัฐ การกู้เงินโดยวิธีนี้ตามที่เข้าใจกันได้แก่การจัดเงินกู้ที่มีสินทรัพย์ เป็นหลักประกันในการออกหน่วยลงทุน หรือหุ้นกู้ในตลาด ทางด้านผู้กู้ เป็นการแปรสภาพสินทรัพย์ที่ไม่มีสภาพคล่องให้เป็นหลักทรัพย์
เหตุที่ธุรกิจมีความสนใจที่จะหาเงินทุนโดยวิธี Securitization เพราะเป็นการกู้เงินโดยตรงจากผู้ลงทุน ทำให้ได้ต้นทุนถูกกว่าการกู้เงินโดยวิธีอื่น ทั้งนี้โดยคำนึงถึงเวลาและค่าใช้จ่าย ในด้านผู้ลงทุน นอกจากจะคำนึงถึงผลตอบแทนที่สูงขึ้นแล้ว ยังเป็นการกระจายความเสี่ยง และวิธีบริหารกระแสเงินสดด้วย
สินทรัพย์แทบทุกประเภทของธุรกิจ สามารถแปลงเป็นหลักทรัพย์ได้ เช่น ลูกหนี้การค้า ลูกหนี้ให้เช่าซื้อรถยนต์ ลูกหนี้เช่าซื้ออสังหาริมทรัพย์ และรวมถึงกระแสเงินสดที่พึ่งได้รับจากกิจการสาธารณูปโภคด้วย
การกู้เงินโดยวิธี Securitization ต้องมีคนกลางระหว่างผู้กู้และผู้ลงทุน คนกลางนี้เรียกว่า “ตัวกลางเฉพาะกิจ” (Special Purpose Vehicle) ซึ่งอาจเป็นทรัสต์ หรือนิติบุคคลก็ได้ ผู้กู้จะโอนสินทรัพย์ที่ต้องการแปลงเป็นหลักทรัพย์ ให้แก่ตัวกลางเฉพาะกิจ หลังจากนั้นตัวกลางเฉพาะกิจจะออกหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ เพื่อจำหน่ายให้แก่ผู้ลงทุน เงินที่ได้จากการออกหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ จะนำไปชำระค่าสินทรัพย์ที่รับโอนให้แก่ผู้กู้ ตัวกลางเฉพาะกิจจะบริหารสินทรัพย์ที่รับโอนให้ได้เงินสดมาชำระคืนหน่วยลงทุน หรือหุ้นกู้รวมทั้งดอกเบี้ย กรณีที่ผู้กู้ขายรายได้ในอนาคตจากกิจการสาธารณูปโภค เพื่อแปลงเป็นหลักทรัพย์ มีหลักการทำนองเดียวกับการขายสินทรัพย์ กล่าวคือ ตัวกลางเฉพาะกิจ จะบริหารกระแสเงินที่พึงได้รับ เพื่อประโยชน์ของผู้ลงทุน
เนื่องจากธุรกิจผู้กู้ใช้สินทรัพย์ที่โอนเป็นหลักประกันแก่ผู้ลงทุน ดังนั้นผู้ลงทุนจะเรียกร้องมูลค่าของสินทรัพย์ที่โอน สูงกว่าจำนวนเงินที่กู้ หรือเพิ่มความมั่นใจให้แก่ผู้ลงทุนโดยวิธีอื่น เช่น ให้มีส่วนของทุน หรือให้หลักประกันวิธีอื่น
สินทรัพย์ที่โอนต้องเป็นสินทรัพย์ที่มีคุณภาพ และเปลี่ยนเป็นเงินสดได้ตามกำหนดเวลา เพื่อที่ทรัสต์หรือนิติบุคคลเฉพาะกิจสามารถชำระคืนเงินกู้และดอกเบี้ยได้ บางกรณีสินทรัพย์ที่โอนอาจทำเป็นงวดๆ ก็ได้ เพื่อให้ตัวกลางเฉพาะกิจได้รับสินทรัพย์ทดแทนส่วนที่เปลี่ยนเป็นเงินสดไปแล้ว
การจัดอันดับเครดิต มีบทบาทสำคัญในการประเมินฐานะทางเครดิต ของผู้กู้และตัวกลางเฉพาะกิจ เกี่ยวกับความสามารถในการชำระหนี้ และคุณภาพของสินทรัพย์ที่โอน เพื่อให้ผู้ลงทุนมีความเชื่อมั่น และทราบการเสี่ยงภัยที่มีอยู่
การกู้เงินโดยมีสินทรัพย์เป็นประกัน ส่วนที่ไม่เกี่ยวกับการแปลงสินทรัพย์เป็นหลักทรัพย์ ได้แก่ การกู้เงินจากบริษัทแฟคเตอริ่ง และธนาคารพาณิชย์ โดยผู้กู้โอนลูกหนี้ของตนให้แก่ผู้ให้กู้เพื่อเป็นหลักประกัน โดยผู้ให้กู้จ่ายเงินกู้ให้แก่ผู้กู้จากแหล่งเงินของตนเอง หากผู้ให้กู้เรียกเก็บเงินจากลูกหนี้ซึ่งเป็นหลักประกันไม่ได้ ก็อาจใช้สิทธิไล่เบี้ยจากผู้กู้ให้ชดใช้ความเสียหายได้
มีกิจการบางแห่งเริ่มการแปลงสินทรัพย์เป็นตราสารหนี้ โดยจัดตั้งบริษัทจำกัดขึ้นเพื่อรับโอนลูกหนี้จากผู้กู้ แล้วออกตั๋วเงินเพื่อจำหน่ายให้แก่ผู้ลงทุนโดยมีสินทรัพย์แปลงเป็นหลักประกัน วิธีนี้บริษัทเฉพาะกิจไม่ปลอดจากภาระภาษี และตั๋วเงินที่ออกก็ยังไม่ใช่หลักทรัพย์
การแปลงสินทรัพย์เป็นหลักทรัพย์ที่เกิดขึ้นอีกกรณีหนึ่ง เป็นการโอนสินทรัพย์ให้แก่นิติบุคคลเฉพาะกิจในต่างประเทศ เพื่อออกหลักทรัพย์ขายให้แก่ผู้ลงทุนในต่างประเทศ ถ้ามองในด้านประเทศไทยแล้ว กรณีเช่นนี้เท่ากับบริษัทไทยโอนขายสินทรัพย์ไปต่างประเทศ ได้ผลด้านการระดมทุนของผู้กู้ แต่ไม่ทำให้มีการขายหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ในตลาดทุนในประเทศไทย
วิธีแปลงสินทรัพย์ให้เป็นหลักทรัพย์นี้ เป็นวิธีใหม่ในการหาทุน ซึ่งน่าจะเหมาะกับเศรษฐกิจของไทยซึ่งกำลังขยายตัว ในชั้นแรกคงต้องใช้สินทรัพย์จำนองเป็นประกัน เช่น ลูกหนี้เช่าซื้ออสังหาริมทรัพย์ เป็นต้น เพื่อให้ผู้ลงทุนคุ้นกับเทคนิคใหม่นี้--จบ--
--สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง--
-อน-
เมื่อผู้ประกอบการในธุรกิจต่างๆ ต้องใช้เงินทุนมากขึ้น ซึ่งแต่เดิมนอกจากจะใช้เงินทุนจากผู้ถือหุ้น และธนาคาร ได้มีการพัฒนาตลาดทุน ทำให้ผู้ประกอบการสามารถใช้ตลาดหลักทรัพย์ และศูนย์ซื้อขายหลักทรัพย์ ในการออกทรัพย์ทุน หน่วยกองทุนรวม ตราสารหนี้ รวมทั้งอนุพันธ์ต่างๆ
แหล่งเงินกู้ที่ใช้กันอย่างหนึ่ง ได้แก่ การกู้เงินโดยใช้สินทรัพย์ของผู้กู้เป็นประกัน เพื่อลดความเสี่ยงของผู้ให้กู้ และลดต้นทุนของผู้กู้ เช่น การกู้เงินจากธนาคารโดยมีอสังหาริมทรัพย์จำนองเป็นหลักประกัน และการโอนขายลูกหนี้ให้แก่ธนาคาร บริษัทเงินทุน หรือบริษัทแฟคเตอริ่ง อย่างไรก็ตาม การกู้เงินโดยวิธีนี้เป็นการกู้เงินจากสถาบันการเงิน ยังไม่สามารถเจาะตลาดผู้ลงทุนได้โดยตรง และต้นทุนของผู้กู้ยังคงสูงอยู่
ทางเลือกของผู้ประกอบการในการหาแหล่งเงินทุน ที่กำลังขยายตัวในภูมิภาคเอเซียตะวันออก ได้แก่ แนวความคิดที่เรียกว่า Securitization ซึ่งนับวันจะเติบโตขึ้นและจะเป็นหลักทรัพย์ใหม่ที่พัฒนาต่อเนื่องจากตราสารหนี้
Securitization ได้แก่ การแปลงสินทรัพย์ให้เป็นหลักทรัพย์ เป็นเทคนิคในการหาแหล่งเงินทุนที่กำลังมีการพัฒนาในขณะนี้ ทั้งในภาคเอกชน และภาครัฐ การกู้เงินโดยวิธีนี้ตามที่เข้าใจกันได้แก่การจัดเงินกู้ที่มีสินทรัพย์ เป็นหลักประกันในการออกหน่วยลงทุน หรือหุ้นกู้ในตลาด ทางด้านผู้กู้ เป็นการแปรสภาพสินทรัพย์ที่ไม่มีสภาพคล่องให้เป็นหลักทรัพย์
เหตุที่ธุรกิจมีความสนใจที่จะหาเงินทุนโดยวิธี Securitization เพราะเป็นการกู้เงินโดยตรงจากผู้ลงทุน ทำให้ได้ต้นทุนถูกกว่าการกู้เงินโดยวิธีอื่น ทั้งนี้โดยคำนึงถึงเวลาและค่าใช้จ่าย ในด้านผู้ลงทุน นอกจากจะคำนึงถึงผลตอบแทนที่สูงขึ้นแล้ว ยังเป็นการกระจายความเสี่ยง และวิธีบริหารกระแสเงินสดด้วย
สินทรัพย์แทบทุกประเภทของธุรกิจ สามารถแปลงเป็นหลักทรัพย์ได้ เช่น ลูกหนี้การค้า ลูกหนี้ให้เช่าซื้อรถยนต์ ลูกหนี้เช่าซื้ออสังหาริมทรัพย์ และรวมถึงกระแสเงินสดที่พึ่งได้รับจากกิจการสาธารณูปโภคด้วย
การกู้เงินโดยวิธี Securitization ต้องมีคนกลางระหว่างผู้กู้และผู้ลงทุน คนกลางนี้เรียกว่า “ตัวกลางเฉพาะกิจ” (Special Purpose Vehicle) ซึ่งอาจเป็นทรัสต์ หรือนิติบุคคลก็ได้ ผู้กู้จะโอนสินทรัพย์ที่ต้องการแปลงเป็นหลักทรัพย์ ให้แก่ตัวกลางเฉพาะกิจ หลังจากนั้นตัวกลางเฉพาะกิจจะออกหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ เพื่อจำหน่ายให้แก่ผู้ลงทุน เงินที่ได้จากการออกหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ จะนำไปชำระค่าสินทรัพย์ที่รับโอนให้แก่ผู้กู้ ตัวกลางเฉพาะกิจจะบริหารสินทรัพย์ที่รับโอนให้ได้เงินสดมาชำระคืนหน่วยลงทุน หรือหุ้นกู้รวมทั้งดอกเบี้ย กรณีที่ผู้กู้ขายรายได้ในอนาคตจากกิจการสาธารณูปโภค เพื่อแปลงเป็นหลักทรัพย์ มีหลักการทำนองเดียวกับการขายสินทรัพย์ กล่าวคือ ตัวกลางเฉพาะกิจ จะบริหารกระแสเงินที่พึงได้รับ เพื่อประโยชน์ของผู้ลงทุน
เนื่องจากธุรกิจผู้กู้ใช้สินทรัพย์ที่โอนเป็นหลักประกันแก่ผู้ลงทุน ดังนั้นผู้ลงทุนจะเรียกร้องมูลค่าของสินทรัพย์ที่โอน สูงกว่าจำนวนเงินที่กู้ หรือเพิ่มความมั่นใจให้แก่ผู้ลงทุนโดยวิธีอื่น เช่น ให้มีส่วนของทุน หรือให้หลักประกันวิธีอื่น
สินทรัพย์ที่โอนต้องเป็นสินทรัพย์ที่มีคุณภาพ และเปลี่ยนเป็นเงินสดได้ตามกำหนดเวลา เพื่อที่ทรัสต์หรือนิติบุคคลเฉพาะกิจสามารถชำระคืนเงินกู้และดอกเบี้ยได้ บางกรณีสินทรัพย์ที่โอนอาจทำเป็นงวดๆ ก็ได้ เพื่อให้ตัวกลางเฉพาะกิจได้รับสินทรัพย์ทดแทนส่วนที่เปลี่ยนเป็นเงินสดไปแล้ว
การจัดอันดับเครดิต มีบทบาทสำคัญในการประเมินฐานะทางเครดิต ของผู้กู้และตัวกลางเฉพาะกิจ เกี่ยวกับความสามารถในการชำระหนี้ และคุณภาพของสินทรัพย์ที่โอน เพื่อให้ผู้ลงทุนมีความเชื่อมั่น และทราบการเสี่ยงภัยที่มีอยู่
การกู้เงินโดยมีสินทรัพย์เป็นประกัน ส่วนที่ไม่เกี่ยวกับการแปลงสินทรัพย์เป็นหลักทรัพย์ ได้แก่ การกู้เงินจากบริษัทแฟคเตอริ่ง และธนาคารพาณิชย์ โดยผู้กู้โอนลูกหนี้ของตนให้แก่ผู้ให้กู้เพื่อเป็นหลักประกัน โดยผู้ให้กู้จ่ายเงินกู้ให้แก่ผู้กู้จากแหล่งเงินของตนเอง หากผู้ให้กู้เรียกเก็บเงินจากลูกหนี้ซึ่งเป็นหลักประกันไม่ได้ ก็อาจใช้สิทธิไล่เบี้ยจากผู้กู้ให้ชดใช้ความเสียหายได้
มีกิจการบางแห่งเริ่มการแปลงสินทรัพย์เป็นตราสารหนี้ โดยจัดตั้งบริษัทจำกัดขึ้นเพื่อรับโอนลูกหนี้จากผู้กู้ แล้วออกตั๋วเงินเพื่อจำหน่ายให้แก่ผู้ลงทุนโดยมีสินทรัพย์แปลงเป็นหลักประกัน วิธีนี้บริษัทเฉพาะกิจไม่ปลอดจากภาระภาษี และตั๋วเงินที่ออกก็ยังไม่ใช่หลักทรัพย์
การแปลงสินทรัพย์เป็นหลักทรัพย์ที่เกิดขึ้นอีกกรณีหนึ่ง เป็นการโอนสินทรัพย์ให้แก่นิติบุคคลเฉพาะกิจในต่างประเทศ เพื่อออกหลักทรัพย์ขายให้แก่ผู้ลงทุนในต่างประเทศ ถ้ามองในด้านประเทศไทยแล้ว กรณีเช่นนี้เท่ากับบริษัทไทยโอนขายสินทรัพย์ไปต่างประเทศ ได้ผลด้านการระดมทุนของผู้กู้ แต่ไม่ทำให้มีการขายหน่วยลงทุนหรือหุ้นกู้ในตลาดทุนในประเทศไทย
วิธีแปลงสินทรัพย์ให้เป็นหลักทรัพย์นี้ เป็นวิธีใหม่ในการหาทุน ซึ่งน่าจะเหมาะกับเศรษฐกิจของไทยซึ่งกำลังขยายตัว ในชั้นแรกคงต้องใช้สินทรัพย์จำนองเป็นประกัน เช่น ลูกหนี้เช่าซื้ออสังหาริมทรัพย์ เป็นต้น เพื่อให้ผู้ลงทุนคุ้นกับเทคนิคใหม่นี้--จบ--
--สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง กระทรวงการคลัง--
-อน-