อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์เป็นอุตสาหกรรมที่มีความสำคัญต่อการพัฒนาเศรษฐกิจ
อัตราการขยายตัวของอุตสาหกรรมนี้เป็นตัวบ่งชี้ความเจริญก้าวหน้าทางสังคมและการขยายตัวทางเศรษฐกิจของ
ประเทศได้เป็นอย่างดี โดยอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์มีวิวัฒนาการมาก่อนอุตสาหกรรมกระดาษ และอุตสาหกรรมเยื่อ
กระดาษ การพัฒนาในอุตสาหกรรมนี้เริ่มต้นอย่างจริงจังในช่วงของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4
( พ.ศ. 2520 —2524 ) ซึ่งภาครัฐได้พยายามผลักดันให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรกรรมเยื่อกระดาษภายในประเทศ
เพื่อลดการนำเข้าที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นปีละหลายพันล้านบาท มีผลทำให้การผลิตเยื่อกระดาษของไทยเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง
และได้ส่งผลต่อเนื่องในการพัฒนาอุตสาหกรรมการผลิตกระดาษให้มีการขยายตัวเพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย ทั้งนี้การที่อัตรา
การบริโภคกระดาษของคนไทยเฉลี่ยมีค่าประมาณ 42 กิโลกรัมต่อคนต่อปี ซึ่งยังคงจัดอยู่ในระดับค่อนข้างต่ำเมื่อเปรียบ
เทียบต่างประเทศ ทำให้อุตสาหกรรมนี้ยังมีศักยภาพในการพัฒนาได้อีกมาก
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ จะมีแนวโน้มการ เติบโตที่ดี
แต่ก็ยังต้องเผชิญกับปัญหาในหลายด้าน ทั้งในแง่ของการพัฒนาเทคโนโลยี โดยเฉพาะระบบคอมพิวเตอร์และดิจิตอลที่
เข้ามาแทนที่การใช้สิ่งพิมพ์ ประกอบกับศักยภาพของคู่แข่งขันในภูมิภาค ที่พัฒนาไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ภาครัฐและภาค
เอกชนของไทยจำเป็นต้องปรับตัวในหลายด้านเพื่อเพิ่ม ขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมให้สอดคล้องกับ
สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป
1. ภาวะการผลิต
ภาวะการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษชนิดต่าง ๆ ในปี 2547 โดยรวม เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ
8.96 เมื่อเทียบกับปีก่อน โดยเฉพาะในส่วนของเยื่อกระดาษที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 26.89 เมื่อเทียบกับ ปีก่อน ทั้งนี้
เนื่องจากเศรษฐกิจของประเทศจีนดีขึ้นทำให้มีความต้องการใช้เยื่อกระดาษเพิ่มสูงขึ้น ดังนั้นประเทศไทยจึงสามารถ
ส่งออกเยื่อกระดาษไปยังประเทศจีนได้เพิ่มสูงขึ้น ประกอบกับภาวะเศรษฐกิจภาย ในประเทศดีขึ้น ตามลำดับ
ตารางที่ 1 ปริมาณการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษต่าง ๆ
หน่วย : พันตัน
ผลิตภัณฑ์ 2544 2545 2546 2547* อัตราการขยายตัว(%)2547/2546
เยื่อกระดาษ 710.05 701.39 744.73 945.01 26.89
กระดาษพิมพ์เขียน 416.18 496.92 453.87 455.87 0.44
กระดาษแข็ง 223.22 220.72 200.63 206.51 2.93
กระดาษคราฟท์ 1,392.45 1,483.58 1,552.38 1,608.70 3.62
รวม 2,741.90 2,902.61 2,951.61 3,216.10 8.96
ที่มา: ศูนย์สารสนเทศเศรษฐกิจอุตสาหกรรม สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม
* ตัวเลขประมาณการ
2. การนำเข้า
ภาวะการนำเข้าเยื่อกระดาษ กระดาษ และผลิตภัณฑ์กระดาษ ในปี 2547 เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 2.8
และ 23.4 ตามลำดับ เมื่อเทียบกับปีก่อน แหล่งนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษที่สำคัญของไทย ได้แก่ สหรัฐ
อเมริกา แคนาดา และญี่ปุ่น ตามลำดับ
ตารางที่ 2 การนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546 2547* อัตราการขยายตัว (%)2547/2546 *
เยื่อกระดาษ 429.8 299.1 317.3 375.1 385.6 2.8
และเศษกระดาษ
กระดาษ 559.5 536.6 588.8 645.2 796.3 23.4
กระดาษแข็งและผลิตภัณฑ์
ที่มา: สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
3. การส่งออก
ภาวะการส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษในปี 2547 เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 6.18 เมื่อเทียบกับปี
ก่อน ทั้งนี้เนื่องจากมีการเลือกตั้งในหลายประเทศโดยเฉพาะประเทศสหรัฐอเมริกาจึงส่งผลให้ความต้องการใช้
กระดาษทั่วโลกเพิ่มสูงขึ้น สำหรับการส่งออกสิ่งพิมพ์และหนังสือลดลงร้อยละ 7.07 เมื่อเทียบกับปีก่อน แหล่งส่งออก
กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษที่สำคัญของไทยได้แก่ ฮ่องกง จีน และมาเลเซีย
ตารางที่ 3 การส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ สิ่งพิมพ์และหนังสือ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546 2547 อัตราการขยายตัว (%)
2547/2546 *
กระดาษและ 603.1 610.5 625.6 735.5 780.4 6.18
ผลิตภัณฑ์กระดาษ
สิ่งพิมพ์และหนังสือ 41.1 48.3 70.7 72.9 67.7 -7.07
ที่มา : สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
4. สรุปภาวะอุตสาหกรรมและแนวโน้มปี 2548
ในปี 2547 ภาวะเศรษฐกิจในประเทศค่อนข้างทรงตัว ถึงแม้ว่าจะมีการส่งออกเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้เนื่อง
จาก เหตุการณ์ไข้หวัดนกระบาด เหตุการณ์สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และเหตุการณ์ ภัยพิบัติจากคลื่นยักษ์สึนามิ
ซึ่งเหตุการณ์ดังกล่าวมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของไทยค่อนข้างมาก แต่สำหรับ อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ
กระดาษ และสิ่งพิมพ์มีแนวโน้มดีขึ้น เนื่องจากเศรษฐกิจประเทศจีนขยายตัวทำให้มีความต้องการใช้เยื่อกระดาษค่อน
ข้างมากส่งผลให้การส่งออกเยื่อกระดาษของไทยเพิ่มขึ้น ประกอบกับมีการเลือกตั้งที่ผ่านมาในหลายประเทศโดย
เฉพาะอเมริกาทำให้ความต้องการใช้กระดาษทั่วโลกเพิ่มขึ้นด้วย
สำหรับทิศทางอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ของประเทศไทยในปี 2548 คาดว่าจะ
มี แนวโน้มที่ดีขึ้นทั้งตลาดในประเทศและตลาดส่งออก เนื่องจากในช่วงเดือนกุมภาพันธ์จะมีการเลือกตั้งครั้งใหญ่ทำให้
ความต้องการใช้กระดาษน่าจะเพิ่มสูงขึ้น อีกทั้งเศรษฐกิจของประเทศจีนที่ขยายตัวเพิ่มสูงขึ้นก็จะส่งผลให้ความต้องใช้
เยื่อกระดาษเพิ่มขึ้นทำให้ไทยสามารถส่งออกได้เพิ่มมากขึ้นในปี 2548
--สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม--
-พห-
อัตราการขยายตัวของอุตสาหกรรมนี้เป็นตัวบ่งชี้ความเจริญก้าวหน้าทางสังคมและการขยายตัวทางเศรษฐกิจของ
ประเทศได้เป็นอย่างดี โดยอุตสาหกรรมสิ่งพิมพ์มีวิวัฒนาการมาก่อนอุตสาหกรรมกระดาษ และอุตสาหกรรมเยื่อ
กระดาษ การพัฒนาในอุตสาหกรรมนี้เริ่มต้นอย่างจริงจังในช่วงของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 4
( พ.ศ. 2520 —2524 ) ซึ่งภาครัฐได้พยายามผลักดันให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรกรรมเยื่อกระดาษภายในประเทศ
เพื่อลดการนำเข้าที่มีมูลค่าเพิ่มขึ้นปีละหลายพันล้านบาท มีผลทำให้การผลิตเยื่อกระดาษของไทยเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง
และได้ส่งผลต่อเนื่องในการพัฒนาอุตสาหกรรมการผลิตกระดาษให้มีการขยายตัวเพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย ทั้งนี้การที่อัตรา
การบริโภคกระดาษของคนไทยเฉลี่ยมีค่าประมาณ 42 กิโลกรัมต่อคนต่อปี ซึ่งยังคงจัดอยู่ในระดับค่อนข้างต่ำเมื่อเปรียบ
เทียบต่างประเทศ ทำให้อุตสาหกรรมนี้ยังมีศักยภาพในการพัฒนาได้อีกมาก
อย่างไรก็ตาม แม้ว่าอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ จะมีแนวโน้มการ เติบโตที่ดี
แต่ก็ยังต้องเผชิญกับปัญหาในหลายด้าน ทั้งในแง่ของการพัฒนาเทคโนโลยี โดยเฉพาะระบบคอมพิวเตอร์และดิจิตอลที่
เข้ามาแทนที่การใช้สิ่งพิมพ์ ประกอบกับศักยภาพของคู่แข่งขันในภูมิภาค ที่พัฒนาไปอย่างรวดเร็ว ทำให้ภาครัฐและภาค
เอกชนของไทยจำเป็นต้องปรับตัวในหลายด้านเพื่อเพิ่ม ขีดความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมให้สอดคล้องกับ
สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป
1. ภาวะการผลิต
ภาวะการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษชนิดต่าง ๆ ในปี 2547 โดยรวม เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ
8.96 เมื่อเทียบกับปีก่อน โดยเฉพาะในส่วนของเยื่อกระดาษที่เพิ่มขึ้นร้อยละ 26.89 เมื่อเทียบกับ ปีก่อน ทั้งนี้
เนื่องจากเศรษฐกิจของประเทศจีนดีขึ้นทำให้มีความต้องการใช้เยื่อกระดาษเพิ่มสูงขึ้น ดังนั้นประเทศไทยจึงสามารถ
ส่งออกเยื่อกระดาษไปยังประเทศจีนได้เพิ่มสูงขึ้น ประกอบกับภาวะเศรษฐกิจภาย ในประเทศดีขึ้น ตามลำดับ
ตารางที่ 1 ปริมาณการผลิตเยื่อกระดาษ และกระดาษต่าง ๆ
หน่วย : พันตัน
ผลิตภัณฑ์ 2544 2545 2546 2547* อัตราการขยายตัว(%)2547/2546
เยื่อกระดาษ 710.05 701.39 744.73 945.01 26.89
กระดาษพิมพ์เขียน 416.18 496.92 453.87 455.87 0.44
กระดาษแข็ง 223.22 220.72 200.63 206.51 2.93
กระดาษคราฟท์ 1,392.45 1,483.58 1,552.38 1,608.70 3.62
รวม 2,741.90 2,902.61 2,951.61 3,216.10 8.96
ที่มา: ศูนย์สารสนเทศเศรษฐกิจอุตสาหกรรม สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม
* ตัวเลขประมาณการ
2. การนำเข้า
ภาวะการนำเข้าเยื่อกระดาษ กระดาษ และผลิตภัณฑ์กระดาษ ในปี 2547 เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 2.8
และ 23.4 ตามลำดับ เมื่อเทียบกับปีก่อน แหล่งนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษที่สำคัญของไทย ได้แก่ สหรัฐ
อเมริกา แคนาดา และญี่ปุ่น ตามลำดับ
ตารางที่ 2 การนำเข้าเยื่อกระดาษและเศษกระดาษ กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546 2547* อัตราการขยายตัว (%)2547/2546 *
เยื่อกระดาษ 429.8 299.1 317.3 375.1 385.6 2.8
และเศษกระดาษ
กระดาษ 559.5 536.6 588.8 645.2 796.3 23.4
กระดาษแข็งและผลิตภัณฑ์
ที่มา: สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
3. การส่งออก
ภาวะการส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษในปี 2547 เพิ่มขึ้นประมาณร้อยละ 6.18 เมื่อเทียบกับปี
ก่อน ทั้งนี้เนื่องจากมีการเลือกตั้งในหลายประเทศโดยเฉพาะประเทศสหรัฐอเมริกาจึงส่งผลให้ความต้องการใช้
กระดาษทั่วโลกเพิ่มสูงขึ้น สำหรับการส่งออกสิ่งพิมพ์และหนังสือลดลงร้อยละ 7.07 เมื่อเทียบกับปีก่อน แหล่งส่งออก
กระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษที่สำคัญของไทยได้แก่ ฮ่องกง จีน และมาเลเซีย
ตารางที่ 3 การส่งออกกระดาษและผลิตภัณฑ์กระดาษ สิ่งพิมพ์และหนังสือ
หน่วย : ล้านเหรียญสหรัฐ
ผลิตภัณฑ์ 2543 2544 2545 2546 2547 อัตราการขยายตัว (%)
2547/2546 *
กระดาษและ 603.1 610.5 625.6 735.5 780.4 6.18
ผลิตภัณฑ์กระดาษ
สิ่งพิมพ์และหนังสือ 41.1 48.3 70.7 72.9 67.7 -7.07
ที่มา : สำนักบริหารสารสนเทศการพาณิชย์ กระทรวงพาณิชย์ โดยความร่วมมือของกรมศุลกากร
กระทรวงการคลัง
* ตัวเลขประมาณการ
4. สรุปภาวะอุตสาหกรรมและแนวโน้มปี 2548
ในปี 2547 ภาวะเศรษฐกิจในประเทศค่อนข้างทรงตัว ถึงแม้ว่าจะมีการส่งออกเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้เนื่อง
จาก เหตุการณ์ไข้หวัดนกระบาด เหตุการณ์สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ และเหตุการณ์ ภัยพิบัติจากคลื่นยักษ์สึนามิ
ซึ่งเหตุการณ์ดังกล่าวมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจของไทยค่อนข้างมาก แต่สำหรับ อุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ
กระดาษ และสิ่งพิมพ์มีแนวโน้มดีขึ้น เนื่องจากเศรษฐกิจประเทศจีนขยายตัวทำให้มีความต้องการใช้เยื่อกระดาษค่อน
ข้างมากส่งผลให้การส่งออกเยื่อกระดาษของไทยเพิ่มขึ้น ประกอบกับมีการเลือกตั้งที่ผ่านมาในหลายประเทศโดย
เฉพาะอเมริกาทำให้ความต้องการใช้กระดาษทั่วโลกเพิ่มขึ้นด้วย
สำหรับทิศทางอุตสาหกรรมเยื่อกระดาษ กระดาษ และสิ่งพิมพ์ของประเทศไทยในปี 2548 คาดว่าจะ
มี แนวโน้มที่ดีขึ้นทั้งตลาดในประเทศและตลาดส่งออก เนื่องจากในช่วงเดือนกุมภาพันธ์จะมีการเลือกตั้งครั้งใหญ่ทำให้
ความต้องการใช้กระดาษน่าจะเพิ่มสูงขึ้น อีกทั้งเศรษฐกิจของประเทศจีนที่ขยายตัวเพิ่มสูงขึ้นก็จะส่งผลให้ความต้องใช้
เยื่อกระดาษเพิ่มขึ้นทำให้ไทยสามารถส่งออกได้เพิ่มมากขึ้นในปี 2548
--สำนักงานเศรษฐกิจอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม--
-พห-