เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ 2547 ดร.วรภัทร โตธนะเกษม กรรมการผู้จัดการ บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด และคณะนักวิเคราะห์ ได้ร่วมกันบรรยายให้ผู้สื่อข่าวฟังเนื่องในโครงการ "ความรู้สู่สื่อมวลชน" เรื่อง "การจัดอันดับเครดิตตราสารประเภท Depositary Receipt (DR) และการวิเคราะห์ภาพรวมธุรกิจหลัก 3 ประเภท" ทั้งนี้ ทริสเรทติ้งได้สรุปเนื้อหาการบรรยายในส่วนของภาพรวมธุรกิจหลักทั้ง 3 ประเภท อันได้แก่ ธุรกิจสินเชื่อเพื่อการอุปโภคบริโภคส่วนบุคคล ธุรกิจสื่อสาร และธุรกิจพลังงาน ดังต่อไปนี้
ในด้านธุรกิจสินเชื่อเพื่อการอุปโภคบริโภคส่วนบุคคลซึ่งประกอบด้วย สินเชื่อบัตรเครดิต สินเชื่อเงินผ่อน สินเชื่อเงินสด และสินเชื่อเช่าซื้อรถยนต์ มีการขยายตัวอย่างต่อเนื่องในช่วงปี 2542-2545 จากการที่ดอกเบี้ยในระบบอยู่ในระดับต่ำ ทำให้ความต้องการสินเชื่อเพิ่มมากขึ้น รวมถึงสินเชื่อบัตรเครดิต สินเชื่อเงินผ่อน และสินเชื่อเงินสด ซึ่งได้ขยายฐานมายังลูกค้ารายได้ต่ำ โดยกลุ่มผู้ประกอบการที่มีอัตราการเติบโตเร็วที่สุด ได้แก่กลุ่ม Non-Bank เนื่องจากกลุ่มธนาคารพาณิชย์และบริษัทเงินทุนถูกจำกัดโดยกฎเกณฑ์จากธนาคารแห่งประเทศไทย ในเรื่องอายุ และฐานเงินเดือนของลูกค้า รวมถึงเพดานดอกเบี้ย 18% ในขณะที่กลุ่ม Non-Bank จะไม่ถูกจำกัดกฎเกณฑ์ดังกล่าว ทำให้สามารถเข้ามาทำตลาดสินเชื่อจากฐานลูกค้ารายได้ต่ำได้มากกว่า และกำหนดอัตราดอกเบี้ยได้สูงกว่า
ทริสเรทติ้งกล่าวถึงธุรกิจบัตรเครดิตว่า ผู้ถือบัตรมีพฤติกรรมการใช้จ่ายผ่านบัตรเพิ่มขึ้นแต่มีสัดส่วนการชำระเงินต่อการใช้จ่ายที่มีแนวโน้มลดลง ส่วนในธุรกิจเช่าซื้อรถยนต์นั้น อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจผลักดันให้ตลาดเติบโตอย่างต่อเนื่องในอัตรากว่า 50% ในช่วงปี 2543-2545 โดยบริษัทเงินทุนเป็นผู้ประกอบการรายใหม่ที่เข้ามามีบทบาทในตลาดเพิ่มขึ้น การแข่งขันในธุรกิจมีความรุนแรงมากขึ้น ผู้ประกอบการบางรายหันมาเน้นธุรกิจสินเชื่อรถยนต์ใช้แล้วที่ให้ผลตอบแทนสูงกว่า แต่ก็มีความเสี่ยงสูงกว่า ทั้งนี้ ทริสเรทติ้งคาดว่าส่วนต่างอัตราดอกเบี้ยเฉลี่ยจะลดลงเนื่องจากการแข่งขันที่รุนแรงขึ้นในตลาดสินเชื่อเช่าซื้อสำหรับรถยนต์ใช้แล้ว
ทริสเรทติ้งกล่าวถึงแนวโน้มใน 1-2 ปีข้างหน้าของธุรกิจสินเชื่อเพื่อการอุปโภคบริโภคส่วนบุคคลว่าจะอยู่ในระดับที่ดีต่อเนื่องโดยมีปัจจัยผลักดันความต้องการของตลาด ได้แก่ 1) ปัจจัยด้านเศรษฐกิจมหภาคที่ส่งผลให้ประชาชนมีกำลังซื้อเพิ่มขึ้น เช่น GDP ที่เพิ่มขึ้น อัตราว่างงานที่ลดลง อัตราดอกเบี้ยเงินกู้สูงสุดที่ลดลง และการลงทุนภาคเอกชนที่เพิ่มขึ้น 2) ความต้องการซื้อสินค้าอุปโภค สังหาริมทรัพย์ และอสังหาริมทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น 3) ความต้องการใช้บริการสินเชื่อเพื่อซื้อสินค้าเพิ่มขึ้นตามพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป และ 4) ปัจจัยผลักดันจากผู้ประกอบการที่ให้บริการที่ทั่วถึง สะดวก และรวดเร็ว รวมถึงกลยุทธ์ทางการตลาดที่จูงใจ ทั้งนี้ การแข่งขันจะมุ่งเน้นที่กลยุทธ์ที่ไม่ใช่ดอกเบี้ยมากขึ้น ในขณะที่การแข่งขันด้านดอกเบี้ยเริ่มลดความรุนแรงลง ปัจจัยที่ควรจับตามอง ได้แก่ ตัวเลข NPL ที่เพิ่มขึ้นในช่วงปี 2546 ระดับภาระหนี้ต่อครัวเรือนที่เพิ่มขึ้น รวมถึงการเปลี่ยนแปลงด้านกฎหมาย กฎเกณฑ์ หรือกฎระเบียบของทางการ
ในด้านของธุรกิจสื่อสารนั้น การถือครองโทรศัพท์ของประชากรไทยทั้งโทรศัพท์พื้นฐานและโทรศัพท์เคลื่อนที่ยังมีอัตราที่ต่ำเมื่อเทียบกับประเทศใกล้เคียงในเอเซีย ดังนั้น คาดว่าธุรกิจสื่อสารจะยังมีแนวโน้มที่จะเติบโตต่อไป โดยในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ยอดผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่มีอัตราเติบโตเพิ่มขึ้นอย่างมากเมื่อเทียบกับโทรศัพท์พื้นฐาน โดยสัดส่วนผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ต่อโทรศัพท์พื้นฐานเพิ่มขึ้นจาก 65% ในปี 2543 เป็น 327% ณ สิ้นเดือนตุลาคม 2546 เนื่องจากในปี 2545 ผู้ประกอบการนำกลยุทธ์ขายซิมการ์ดแยกจากตัวเครื่องมาใช้ในการแข่งขัน ทำให้ยอดผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่เพิ่มขึ้นแบบก้าวกระโดดเพราะราคาเครื่องถูกลง และโทรศัพท์เคลื่อนที่กลายเป็นสินค้าทั่วไปที่ผู้บริโภคทุกระดับรายได้สามารถใช้บริการได้
ทริสเรทติ้งกล่าวว่า ธุรกิจสื่อสารเป็นธุรกิจที่ให้อัตรากำไรดี แต่มีการก่อหนี้ที่สูง เนื่องจากต้องใช้เงินจำนวนมากในการลงทุน โดยคาดว่าการเติบโตของธุรกิจสื่อสารยังคงมีต่อไป เนื่องจากอัตราการถือครองโทรศัพท์ของประชากรของไทยยังต่ำกว่าประเทศเพื่อนบ้าน แต่อัตราการเติบโตอาจไม่เท่ากับที่ผ่านมาในอดีต ทั้งนี้ การแข่งขันจะมากขึ้นจากการเปิดเสรีโทรคมนาคมในปี 2549 รวมถึงผู้ประกอบการที่มีฐานลูกค้าขนาดใหญ่ ซึ่งมีการให้บริการและเครือข่ายที่ดีจะสามารถคงความเป็นผู้ประกอบการที่แข็งแกร่งได้ ในขณะที่ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จสำหรับผู้ประกอบกิจการในธุรกิจสื่อสาร ได้แก่ ฐานลูกค้าและส่วนแบ่งตลาดที่สูง รวมถึงเครือข่ายการให้บริการที่ดี และชื่อเสียงของบริษัทเป็นที่ยอมรับ ส่วนปัจจัยที่ต้องจับตามอง ได้แก่ การลงทุนที่สูงของผู้ประกอบการจากอัตราส่วนหนี้สินต่อเงินทุนที่สูง การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี รวมถึงความไม่แน่นอนของกฎหมายและข้อบังคับต่างๆ
ในส่วนของธุรกิจพลังงาน ทริสเรทติ้งกล่าวว่า สถานการณ์พลังงานในช่วง 11 เดือนแรกของปี 2546 ยังคงพึ่งพาการนำเข้าน้ำมันดิบเป็นส่วนใหญ่ โดยคิดเป็นสัดส่วน 64% เมื่อเทียบกับสัดส่วนจากแหล่งในประเทศที่ประมาณ 36% การใช้น้ำมันมีสัดส่วนที่มากที่สุด อย่างไรก็ตาม สัดส่วนของก๊าซธรรมชาติเริ่มมีอัตราที่เพิ่มขึ้น โดยการเติบโตของอัตราการใช้พลังงานเป็นไปในทิศทางเดียวกับ GDP ภาพรวมธุรกิจพลังงานมีแนวโน้มการลงทุนมากขึ้นกว่าปีที่ผ่านมาเนื่องจากมีความมั่นใจในแนวโน้มเศรษฐกิจ แนวโน้มราคาน้ำมันคาดว่าจะทรงตัวในระดับสูงและมีความผันผวนสูง เนื่องมาจากสถานการณ์ตะวันออกกลางที่ยังไม่สงบ ส่วนธุรกิจก๊าซธรรมชาติยังมีแนวโน้มสดใสต่อเนื่องจากการมีแหล่งผลิตภายในประเทศ และไม่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม แนวโน้มธุรกิจไฟฟ้าจะยังคงมีความต้องการค่อนข้างสม่ำเสมอ โดย กฟผ. จะเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการเป็นผู้ผลิตไฟฟ้าที่แข่งขันกับเอกชน ปัจจัยที่น่าจับตามอง คือ ค่าไฟฟ้าซึ่งอาจจะได้รับผลกระทบหลังจากการปรับโครงสร้างระบบไฟฟ้าและการแปรรูป กฟผ. ทริสเรทติ้งกล่าว -- จบ
ในด้านธุรกิจสินเชื่อเพื่อการอุปโภคบริโภคส่วนบุคคลซึ่งประกอบด้วย สินเชื่อบัตรเครดิต สินเชื่อเงินผ่อน สินเชื่อเงินสด และสินเชื่อเช่าซื้อรถยนต์ มีการขยายตัวอย่างต่อเนื่องในช่วงปี 2542-2545 จากการที่ดอกเบี้ยในระบบอยู่ในระดับต่ำ ทำให้ความต้องการสินเชื่อเพิ่มมากขึ้น รวมถึงสินเชื่อบัตรเครดิต สินเชื่อเงินผ่อน และสินเชื่อเงินสด ซึ่งได้ขยายฐานมายังลูกค้ารายได้ต่ำ โดยกลุ่มผู้ประกอบการที่มีอัตราการเติบโตเร็วที่สุด ได้แก่กลุ่ม Non-Bank เนื่องจากกลุ่มธนาคารพาณิชย์และบริษัทเงินทุนถูกจำกัดโดยกฎเกณฑ์จากธนาคารแห่งประเทศไทย ในเรื่องอายุ และฐานเงินเดือนของลูกค้า รวมถึงเพดานดอกเบี้ย 18% ในขณะที่กลุ่ม Non-Bank จะไม่ถูกจำกัดกฎเกณฑ์ดังกล่าว ทำให้สามารถเข้ามาทำตลาดสินเชื่อจากฐานลูกค้ารายได้ต่ำได้มากกว่า และกำหนดอัตราดอกเบี้ยได้สูงกว่า
ทริสเรทติ้งกล่าวถึงธุรกิจบัตรเครดิตว่า ผู้ถือบัตรมีพฤติกรรมการใช้จ่ายผ่านบัตรเพิ่มขึ้นแต่มีสัดส่วนการชำระเงินต่อการใช้จ่ายที่มีแนวโน้มลดลง ส่วนในธุรกิจเช่าซื้อรถยนต์นั้น อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจผลักดันให้ตลาดเติบโตอย่างต่อเนื่องในอัตรากว่า 50% ในช่วงปี 2543-2545 โดยบริษัทเงินทุนเป็นผู้ประกอบการรายใหม่ที่เข้ามามีบทบาทในตลาดเพิ่มขึ้น การแข่งขันในธุรกิจมีความรุนแรงมากขึ้น ผู้ประกอบการบางรายหันมาเน้นธุรกิจสินเชื่อรถยนต์ใช้แล้วที่ให้ผลตอบแทนสูงกว่า แต่ก็มีความเสี่ยงสูงกว่า ทั้งนี้ ทริสเรทติ้งคาดว่าส่วนต่างอัตราดอกเบี้ยเฉลี่ยจะลดลงเนื่องจากการแข่งขันที่รุนแรงขึ้นในตลาดสินเชื่อเช่าซื้อสำหรับรถยนต์ใช้แล้ว
ทริสเรทติ้งกล่าวถึงแนวโน้มใน 1-2 ปีข้างหน้าของธุรกิจสินเชื่อเพื่อการอุปโภคบริโภคส่วนบุคคลว่าจะอยู่ในระดับที่ดีต่อเนื่องโดยมีปัจจัยผลักดันความต้องการของตลาด ได้แก่ 1) ปัจจัยด้านเศรษฐกิจมหภาคที่ส่งผลให้ประชาชนมีกำลังซื้อเพิ่มขึ้น เช่น GDP ที่เพิ่มขึ้น อัตราว่างงานที่ลดลง อัตราดอกเบี้ยเงินกู้สูงสุดที่ลดลง และการลงทุนภาคเอกชนที่เพิ่มขึ้น 2) ความต้องการซื้อสินค้าอุปโภค สังหาริมทรัพย์ และอสังหาริมทรัพย์ที่เพิ่มขึ้น 3) ความต้องการใช้บริการสินเชื่อเพื่อซื้อสินค้าเพิ่มขึ้นตามพฤติกรรมของผู้บริโภคที่เปลี่ยนแปลงไป และ 4) ปัจจัยผลักดันจากผู้ประกอบการที่ให้บริการที่ทั่วถึง สะดวก และรวดเร็ว รวมถึงกลยุทธ์ทางการตลาดที่จูงใจ ทั้งนี้ การแข่งขันจะมุ่งเน้นที่กลยุทธ์ที่ไม่ใช่ดอกเบี้ยมากขึ้น ในขณะที่การแข่งขันด้านดอกเบี้ยเริ่มลดความรุนแรงลง ปัจจัยที่ควรจับตามอง ได้แก่ ตัวเลข NPL ที่เพิ่มขึ้นในช่วงปี 2546 ระดับภาระหนี้ต่อครัวเรือนที่เพิ่มขึ้น รวมถึงการเปลี่ยนแปลงด้านกฎหมาย กฎเกณฑ์ หรือกฎระเบียบของทางการ
ในด้านของธุรกิจสื่อสารนั้น การถือครองโทรศัพท์ของประชากรไทยทั้งโทรศัพท์พื้นฐานและโทรศัพท์เคลื่อนที่ยังมีอัตราที่ต่ำเมื่อเทียบกับประเทศใกล้เคียงในเอเซีย ดังนั้น คาดว่าธุรกิจสื่อสารจะยังมีแนวโน้มที่จะเติบโตต่อไป โดยในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา ยอดผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่มีอัตราเติบโตเพิ่มขึ้นอย่างมากเมื่อเทียบกับโทรศัพท์พื้นฐาน โดยสัดส่วนผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ต่อโทรศัพท์พื้นฐานเพิ่มขึ้นจาก 65% ในปี 2543 เป็น 327% ณ สิ้นเดือนตุลาคม 2546 เนื่องจากในปี 2545 ผู้ประกอบการนำกลยุทธ์ขายซิมการ์ดแยกจากตัวเครื่องมาใช้ในการแข่งขัน ทำให้ยอดผู้ใช้บริการโทรศัพท์เคลื่อนที่เพิ่มขึ้นแบบก้าวกระโดดเพราะราคาเครื่องถูกลง และโทรศัพท์เคลื่อนที่กลายเป็นสินค้าทั่วไปที่ผู้บริโภคทุกระดับรายได้สามารถใช้บริการได้
ทริสเรทติ้งกล่าวว่า ธุรกิจสื่อสารเป็นธุรกิจที่ให้อัตรากำไรดี แต่มีการก่อหนี้ที่สูง เนื่องจากต้องใช้เงินจำนวนมากในการลงทุน โดยคาดว่าการเติบโตของธุรกิจสื่อสารยังคงมีต่อไป เนื่องจากอัตราการถือครองโทรศัพท์ของประชากรของไทยยังต่ำกว่าประเทศเพื่อนบ้าน แต่อัตราการเติบโตอาจไม่เท่ากับที่ผ่านมาในอดีต ทั้งนี้ การแข่งขันจะมากขึ้นจากการเปิดเสรีโทรคมนาคมในปี 2549 รวมถึงผู้ประกอบการที่มีฐานลูกค้าขนาดใหญ่ ซึ่งมีการให้บริการและเครือข่ายที่ดีจะสามารถคงความเป็นผู้ประกอบการที่แข็งแกร่งได้ ในขณะที่ปัจจัยที่มีผลต่อความสำเร็จสำหรับผู้ประกอบกิจการในธุรกิจสื่อสาร ได้แก่ ฐานลูกค้าและส่วนแบ่งตลาดที่สูง รวมถึงเครือข่ายการให้บริการที่ดี และชื่อเสียงของบริษัทเป็นที่ยอมรับ ส่วนปัจจัยที่ต้องจับตามอง ได้แก่ การลงทุนที่สูงของผู้ประกอบการจากอัตราส่วนหนี้สินต่อเงินทุนที่สูง การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี รวมถึงความไม่แน่นอนของกฎหมายและข้อบังคับต่างๆ
ในส่วนของธุรกิจพลังงาน ทริสเรทติ้งกล่าวว่า สถานการณ์พลังงานในช่วง 11 เดือนแรกของปี 2546 ยังคงพึ่งพาการนำเข้าน้ำมันดิบเป็นส่วนใหญ่ โดยคิดเป็นสัดส่วน 64% เมื่อเทียบกับสัดส่วนจากแหล่งในประเทศที่ประมาณ 36% การใช้น้ำมันมีสัดส่วนที่มากที่สุด อย่างไรก็ตาม สัดส่วนของก๊าซธรรมชาติเริ่มมีอัตราที่เพิ่มขึ้น โดยการเติบโตของอัตราการใช้พลังงานเป็นไปในทิศทางเดียวกับ GDP ภาพรวมธุรกิจพลังงานมีแนวโน้มการลงทุนมากขึ้นกว่าปีที่ผ่านมาเนื่องจากมีความมั่นใจในแนวโน้มเศรษฐกิจ แนวโน้มราคาน้ำมันคาดว่าจะทรงตัวในระดับสูงและมีความผันผวนสูง เนื่องมาจากสถานการณ์ตะวันออกกลางที่ยังไม่สงบ ส่วนธุรกิจก๊าซธรรมชาติยังมีแนวโน้มสดใสต่อเนื่องจากการมีแหล่งผลิตภายในประเทศ และไม่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อสิ่งแวดล้อม แนวโน้มธุรกิจไฟฟ้าจะยังคงมีความต้องการค่อนข้างสม่ำเสมอ โดย กฟผ. จะเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการเป็นผู้ผลิตไฟฟ้าที่แข่งขันกับเอกชน ปัจจัยที่น่าจับตามอง คือ ค่าไฟฟ้าซึ่งอาจจะได้รับผลกระทบหลังจากการปรับโครงสร้างระบบไฟฟ้าและการแปรรูป กฟผ. ทริสเรทติ้งกล่าว -- จบ