ทริสเรทติ้งคงอันดับเครดิตองค์กรของชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์แห่งประเทศไทย จำกัด (ชสอ.) ที่ระดับ “A-” โดยอันดับเครดิตสะท้อนถึงบทบาทที่สำคัญของ ชสอ. ในการส่งเสริมและพัฒนากิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ในประเทศไทย ทั้งนี้ อันดับเครดิตยังมีปัจจัยสนับสนุนจากสถานะของ ชสอ. ในการเป็นชุมนุมสหกรณ์ออมทรัพย์ที่ใหญ่ที่สุดทั้งในด้านขนาดของสินทรัพย์และจำนวนสมาชิก รวมทั้งประวัติการดำเนินงานที่ยาวนาน ประสบการณ์และความเชี่ยวชาญของคณะผู้บริหารและพนักงานในการดำเนินกิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ ตลอดจนผลประกอบการทางการเงินที่ดี และสินเชื่อที่มีคุณภาพจากการให้กู้ยืมแก่สหกรณ์ที่เป็นสมาชิก
การประเมินอันดับเครดิตยังพิจารณาถึงสิทธิพิเศษที่กฎหมายมีให้แก่สหกรณ์ออมทรัพย์ขั้นปฐมภูมิด้วยเช่นกัน โดยสิทธิพิเศษดังกล่าวช่วยเสริมสร้างความเข้มแข็งให้แก่คุณภาพเงินให้กู้ยืมของสหกรณ์ออมทรัพย์ทั้งหลายและยกระดับความได้เปรียบทางการแข่งขันของสหกรณ์ออมทรัพย์ซึ่งรวมถึง ชสอ. ให้มีเหนือสถาบันการเงินทั่วไป
อย่างไรก็ตาม ความแข็งแกร่งของอันดับเครดิตลดทอนลงบางส่วนจากอัตราส่วนหนี้สินของ ชสอ. ที่อยู่ในระดับค่อนข้างสูง ตลอดจนความไม่สอดคล้องกันของอายุสินทรัพย์และหนี้สิน การกระจุกตัวของเงินให้กู้ยืมแก่สหกรณ์สมาชิก และการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบที่มีแนวโน้มจะเกิดขึ้นซึ่งอาจจะลดสิทธิพิเศษต่าง ๆ ที่สหกรณ์ออมทรัพย์ได้รับอยู่ในปัจจุบัน
ประเด็นสำคัญที่กำหนดอันดับเครดิต
สิทธิพิเศษด้านกฎระเบียบช่วยยกระดับความสามารถในการแข่งขัน
ทริสเรทติ้งคาดว่าสิทธิพิเศษด้านกฎระเบียบต่าง ๆ จะยังคงมีอยู่อย่างต่อเนื่องท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบของสหกรณ์ออมทรัพย์ สิทธิพิเศษต่าง ๆ ทางด้านกฎหมายช่วยให้สหกรณ์ออมทรัพย์มีข้อได้เปรียบเหนือกว่าสถาบันการเงินอื่น ๆ กล่าวคือ สหกรณ์ออมทรัพย์และสมาชิกได้รับการยกเว้นภาษีหลัก ๆ ทุกประเภท ในขณะที่เงินกู้ที่ให้แก่สมาชิกของสหกรณ์ขั้นปฐมภูมิซึ่งมีคุณภาพเครดิตที่ค่อนข้างดีนั้นก็เป็นผลจากการให้กู้ภายใต้ข้อตกลงกับนายจ้างหรือหน่วยงานต้นสังกัดซึ่งเป็นหลักปฏิบัติตามปกติของสหกรณ์ออมทรัพย์ทั่วไป ส่วนการชำระคืนเงินกู้นั้นสามารถใช้วิธีหักเงินเดือนของสมาชิกสามัญ นอกจากนี้ ตามกฎหมายสหกรณ์ออมทรัพย์ สหกรณ์ออมทรัพย์ยังมีบุริมสิทธิ์เป็นลำดับแรกก่อนเจ้าหนี้อื่น ๆ ด้วยยกเว้นสถานการณ์ภายใต้ข้อผูกพันทางกฎหมายเฉพาะกรณี สิทธิประโยชน์ด้านกฎหมายช่วยลดความเสี่ยงด้านเครดิตของเงินที่ให้กู้แก่สมาชิกของสหกรณ์และยังช่วยดำรงกระแสเงินสดรับจากการชำระคืนเงินกู้แก่สหกรณ์ ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพเงินกู้ยืมของ ชสอ. ซึ่งเป็นสหกรณ์ขั้นทุติยภูมิด้วยในที่สุด
ทริสเรทติ้งมีมุมมองต่อกฎระเบียบที่มีการเปลี่ยนแปลงในปัจจุบันและที่จะเปลี่ยนแปลงในอนาคตว่าน่าจะมีผลในเชิงบวกต่อกิจการสหกรณ์ กล่าวคือ การเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบจะทำให้เกิดมาตรการควบคุมความเสี่ยงที่ดียิ่งขึ้นซึ่งจะช่วยสร้างความแข็งแกร่งให้แก่การดำเนินงานและการเงินของสหกรณ์ออมทรัพย์
ในทางกลับกัน การเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบก็อาจจะเป็นอุปสรรคต่อการเติบโตและทำให้ผลประกอบการทางการเงินของสหกรณ์ออมทรัพย์อ่อนแอลงได้เช่นกัน การเติบโตที่รวดเร็วและผลกำไรในระดับสูงไม่ใช่เป้าหมายหลักของสหกรณ์ออมทรัพย์ อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบใดใดที่จะลดทอนสิทธิพิเศษของสหกรณ์ออมทรัพย์ไม่ว่าจะเป็นผลประโยชน์ทางภาษีหรือบุริมสิทธิ์ในการเรียกร้องจากรายได้รายเดือนของสมาชิกนั้นจะมีผลกระทบในเชิงลบต่ออันดับเครดิตของ ชสอ.
มีบทบาทสำคัญในการเป็นตัวกลางทางการเงิน
ชสอ. มีบทบาทเป็นตัวกลางทางการเงินสำหรับสหกรณ์สมาชิกโดยการรับฝากเงินและให้กู้ยืม ชสอ. ยังมีบทบาทหลักในการส่งเสริมและพัฒนากิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ในประเทศไทยด้วย บทบาทของ ชสอ. ดำเนินการใน 2 รูปแบบ คือ ทำหน้าที่ตามที่บัญญัติไว้ใน พ.ร.บ. สหกรณ์และเป็นตัวแทนของสหกรณ์สมาชิก ทั้งนี้ ชสอ. มีส่วนร่วมเป็นคณะกรรมการและร่วมดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ของกิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ในระดับชาติเพื่อที่จะช่วยสนับสนุน ส่งเสริม วางแผน และพัฒนากิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ในประเทศไทย สหกรณ์ออมทรัพย์ขั้นปฐมภูมิมีหน้าที่ให้เงินกู้ยืมและผลประโยชน์ในรูปสวัสดิการต่าง ๆ แก่สมาชิก ในทำนองเดียวกัน ชสอ. ก็ให้เงินกู้ยืมแก่สมาชิกเสมือนเป็นแหล่งเงินทุนอีกทางหนึ่งและยังมีการให้ผลประโยชน์ต่าง ๆ ในรูปแบบของการให้คำปรึกษา รวมถึงการจัดอบรมและสัมมนาโดยมีเป้าหมายเพื่อช่วยยกระดับความแข็งแกร่งทั้งทางด้านการดำเนินงานและการเงินแต่สหกรณ์สมาชิกด้วย
?
เงินให้กู้ยืมมีคุณภาพดี
ทริสเรทติ้งคาดว่า ชสอ. จะมีคุณภาพเงินให้กู้ยืมที่ดีบนพื้นฐานของระบบการหักชำระเงินในปัจจุบันสำหรับลูกหนี้เงินกู้ยืมของสมาชิกที่เป็นสหกรณ์ขั้นปฐมภูมิ ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 (สิ้นสุดเดือนมีนาคม 2561) ชสอ. มีเงินให้กู้ยืมที่ไม่ก่อให้เกิดรายได้เพียง 6.8 ล้านบาท หรือคิดเป็น 0.01% ของเงินให้กู้ยืมรวม เงินให้กู้ยืมแก่สหกรณ์สมาชิกของ ชสอ. ที่เป็นหนี้คุณภาพดีนั้นได้รับผลพลอยได้จากกลไกการชำระคืนหนี้อัตโนมัติและสิทธิพิเศษทางกฎหมายของสหกรณ์ออมทรัพย์ขั้นปฐมภูมิ นอกจากนี้ ชสอ. ยังมีเกณฑ์และแนวทางที่เข้มงวดในการพิจารณาเงินให้กู้ยืมแก่สมาชิกอีกด้วย
การกระจุกตัวของเงินให้กู้ยืม
ชสอ. มีความเสี่ยงจากการกระจุกตัวของเงินให้กู้ยืม ทั้งนี้ เงินให้กู้ยืมแก่สหกรณ์สมาชิกคิดเป็นสัดส่วนใหญ่ที่สุดที่ 71% ของสินทรัพย์รวมของ ชสอ. ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 จากที่เคยอยู่ในระดับ 60% ของสินทรัพย์รวมในช่วงรอบปีบัญชี 2554-2557 ประมาณ 27% ของสินทรัพย์รวมของ ชสอ. เป็นเงินลงทุนและส่วนที่เหลืออีก 2% เป็นเงินสดและสินทรัพย์อื่น ๆ ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 ชสอ. ให้กู้ยืมแก่สหกรณ์สมาชิกเพียง 269 รายจากจำนวนสหกรณ์สมาชิกทั้งหมด 1,093 ราย ชสอ. มีความเสี่ยงจากการกระจุกตัวของเงินให้กู้ยืมแก่สหกรณ์สมาชิก โดยเงินให้กู้ยืมแก่สมาชิก 20 อันดับแรกคิดเป็น 45.4% ของเงินให้กู้ยืมรวม ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 อย่างไรก็ตาม ความเสี่ยงดังกล่าวลดทอนลงจากองค์ประกอบของเงินให้กู้ยืมของ ชสอ. ที่เป็นหนี้คุณภาพดี
ความเสี่ยงจากการกู้ยืมต่อ
ชสอ. มีการระดมทุนจำนวนมากผ่านการกู้ยืมจากธนาคารพาณิชย์ โดยเงินกู้ยืมจากธนาคารพาณิชย์อยู่ที่ระดับ 17,528 ล้านบาท ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 หรือคิดเป็น 19% ของหนี้สินรวม หรือ 14% ของสินทรัพย์รวม ทั้งนี้ เงินกู้ยืมจากธนาคารพาณิชย์ทั้งหมดเป็นเงินกู้ยืมระยะสั้น ในมุมมองของทริสเรทติ้งเห็นว่าเงินทุนขนาดใหญ่ที่ได้จากการกู้ยืมจากสถาบันการเงินจะมีความเสี่ยงด้านการกู้ยืมต่อมากกว่าการใช้เงินฝากและการกู้ยืมจากสหกรณ์สมาชิกเป็นแหล่งเงินทุน การมีสัดส่วนเงินกู้ยืมระยะสั้นจากภายนอกที่เพิ่มสูงขึ้นส่งผลให้ ชสอ. มีความเสี่ยงด้านการกู้ยืมต่อและมีความเสี่ยงด้านสภาพคล่อง โดยความเสี่ยงจะมีค่อนข้างสูงโดยเฉพาะในช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงทางด้านลบในระบบสหกรณ์ออมทรัพย์หรือระบบเศรษฐกิจของประเทศ
ฐานทุนปรับดีขึ้นแต่อัตราส่วนหนี้สินยังอยู่ในระดับที่ค่อนข้างสูง
ทุนเรือนหุ้นของ ชสอ. ปรับเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องตามเงื่อนไขข้อบังคับของ ชสอ. ที่กำหนดให้สหกรณ์สมาชิกจะต้องซื้อหุ้นของ ชสอ. เพิ่มเติมในสัดส่วนที่สอดคล้องกับทุนเรือนหุ้นของสหกรณ์สมาชิก ในสถานการณ์ปกติ ทุนเรือนหุ้นของ ชสอ. คาดว่าจะเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องจากการที่ทุนเรือนหุ้นของแต่ละสหกรณ์สมาชิกจะเพิ่มขึ้นอย่างอัตโนมัติจากกลไกปกติในการซื้อหุ้นเพิ่มรายเดือนของสมาชิก ทุนของ ชสอ. (ซึ่งประกอบไปด้วยทุนเรือนหุ้น ทุนสำรองตามกฎหมาย ทุนสำรองตามข้อบังคับ กำไรหรือขาดทุนจากเงินลงทุนที่ยังไม่เกิดขึ้น และกำไรสุทธิ) ก็ปรับเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง อย่างไรก็ตาม อัตราส่วนทุนของสหกรณ์ต่อสินทรัพย์รวมของ ชสอ. ก็รักษาระดับอยู่ที่ 20% ตลอดทศวรรษที่ผ่านมา แม้ว่าอัตราส่วนจะเพิ่มขึ้นเป็น 24.3% ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2560 จาก 19.4% ณ สิ้นรอบปีบัญชี 2558 แต่อัตราส่วนดังกล่าวก็ถือว่ายังอยู่ในระดับต่ำเมื่อเทียบกับสหกรณ์ออมทรัพย์ขนาดใหญ่ที่ก่อตั้งมานานซึ่งมีอัตราส่วนดังกล่าวโดยเฉลี่ยที่ระดับประมาณ 40%
แนวโน้มอันดับเครดิต
แนวโน้มอันดับเครดิต “Stable” หรือ “คงที่” สะท้อนถึงการคาดการณ์ของทริสเรทติ้งว่า ชสอ. จะดำรงบทบาทที่สำคัญในการขับเคลื่อนกิจการสหกรณ์ออมทรัพย์ในประเทศไทยต่อไป นอกจากนี้ ทริสเรทติ้งยังคาดว่า ชสอ. จะสามารถรักษาระดับฐานเงินทุนภายในที่ได้รับจากสมาชิกไว้ได้ต่อไป พร้อมทั้งมีผลประกอบการที่แข็งแกร่งเพื่อสามารถให้ผลตอบแทนคืนสู่สมาชิกในระดับที่เหมาะสม
ปัจจัยที่อาจทำให้อันดับเครดิตเปลี่ยนแปลง
แนวโน้มการปรับเพิ่มอันดับเครดิตของ ชสอ. มีค่อนข้างจำกัดจากกรอบการดำเนินงานของสหกรณ์ออมทรัพย์ที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน ในทางตรงกันข้าม นโยบายดำเนินงานและการเงินในเชิงรุกหรือการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบที่จะลดทอนสิทธิพิเศษของสหกรณ์ออมทรัพย์ก็อาจมีผลกระทบในเชิงลบต่ออันดับเครดิตของ ชสอ. ได้
บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด/ www.trisrating.com ติดต่อ santaya@trisrating.com โทร. 0-2098-3000 อาคารสีลมคอมเพล็กซ์ ชั้น 24 191 ถ. สีลม กรุงเทพฯ 10500 ? บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2561 ห้ามมิให้บุคคลใด ใช้ เปิดเผย ทำสำเนาเผยแพร่ แจกจ่าย หรือเก็บไว้เพื่อใช้ในภายหลังเพื่อประโยชน์ใดๆ ซึ่งรายงานหรือข้อมูลการจัดอันดับเครดิต ไม่ว่าทั้งหมดหรือเพียงบางส่วน และไม่ว่าในรูปแบบ หรือลักษณะใดๆ หรือด้วยวิธีการใดๆ โดยที่ยังไม่ได้รับอนุญาตเป็นลายลักษณ์อักษรจาก บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด ก่อน การจัดอันดับเครดิตนี้มิใช่คำแถลงข้อเท็จจริง หรือคำเสนอแนะให้ซื้อ ขาย หรือถือตราสารหนี้ใดๆ แต่เป็นเพียงความเห็นเกี่ยวกับความเสี่ยงหรือความน่าเชื่อถือของตราสารหนี้นั้นๆ หรือของบริษัทนั้นๆ โดยเฉพาะ ความเห็นที่ระบุในการจัดอันดับเครดิตนี้มิได้เป็นคำแนะนำเกี่ยวกับการลงทุน หรือคำแนะนำในลักษณะอื่นใด การจัดอันดับและข้อมูลที่ปรากฏในรายงานใดๆ ที่จัดทำ หรือพิมพ์เผยแพร่โดย บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด ได้จัดทำขึ้นโดยมิได้คำนึงถึงความต้องการด้านการเงิน พฤติการณ์ ความรู้ และวัตถุประสงค์ของผู้รับข้อมูลรายใดรายหนึ่ง ดังนั้น ผู้รับข้อมูลควรประเมินความเหมาะสมของข้อมูลดังกล่าวก่อนตัดสินใจลงทุน บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด ได้รับข้อมูลที่ใช้สำหรับการจัดอันดับเครดิตนี้จากบริษัทและแหล่งข้อมูลอื่นๆ ที่เชื่อว่าเชื่อถือได้ ดังนั้น บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด จึงไม่รับประกันความถูกต้อง ความเพียงพอ หรือความครบถ้วนสมบูรณ์ของข้อมูลใดๆ ดังกล่าว และจะไม่รับผิดชอบต่อความสูญเสีย หรือความเสียหายใดๆ อันเกิดจากความไม่ถูกต้อง ความไม่เพียงพอ หรือความไม่ครบถ้วนสมบูรณ์นั้น และจะไม่รับผิดชอบต่อข้อผิดพลาด หรือการละเว้นผลที่ได้รับหรือการกระทำใดๆโดยอาศัยข้อมูลดังกล่าว ทั้งนี้ รายละเอียดของวิธีการจัดอันดับเครดิตของ บริษัท ทริสเรทติ้ง จำกัด เผยแพร่อยู่บน Website: http://www.trisrating.com/th/rating-information-th2/rating-criteria.html